खोज

‘म खुसी दिन चाहन्छु र मैले दिएको खुसी मेरा लागि सम्मान हुनेछ’ भन्ने नाराका साथ आज विश्व रेडक्रस दिवस विश्वका विभिन्न मुलुकसंगै नेपालमा पनि विभिन्न कार्यक्रम गरि मनाईदैछ । रेडक्रसका संस्थापक हेनरी ड्युनाको जन्मदिनको अवसरमा उनले गरेको योगदानको कदर गर्दै हरेक बर्षको मे ८ लाई संसारभर रेडक्रस दिवसका रूपमा मनाउने परम्परा रहेको छ । विशुद्ध मानवीय सेवा गर्ने उद्देश्यले हेनरीले सन् १८६३ मा रेडक्रस सोसाइटीको स्थापना गरेका थिए । उनको विचारलाई आत्मसाथ गर्दै सन् १८६४ को जेनेभा सम्मेलनबाट रेडक्रसले आधिकारीकरूपमा मान्यता प्राप्त गरेको हो । नेपालमा भने धेरैपछि बि.स. २०२० सालमा मात्र रेडक्रसको स्थापना भयो । रेडक्रसले मानवता, निष्पक्षता, तटस्थता, स्वतन्त्रता, स्वयंसेवा, एकता र सर्वव्यापकता भन्ने भावलाई आत्मसाथ गरेको छ । अहिले देशका विभिन्न स्थानमा डढेलोका कारण आगलागीका घटना भएका छन । यो बेला सयौं घर परिवार विस्थापित भएका छन । विस्थापित भएका घर परिवारलाई मानवीय सहयोग गर्नुपर्ने आवश्यकता छ । दुःखको बेला मानवको सेवा गर्ने रेडक्रसको महान अभियान हो । रेडक्रस दिवस खासगरी स्वयंसेवक युवाहरूको संलग्नता, सम्मान, सुरक्षा तथा स्वयंसेवकको प्रबर्धनमा लक्षित रहेको छ । सम्भावित विपद् तथा आपत्कालिन परिस्थितिको सामाना गर्न समुदायलाई सहयोग गर्ने, उनीहरूको उत्थानशीलतालाई बढावा दिन तथा अहिंसा एवं शान्तिको प्रबर्धन गर्ने गतिविधिमा युवा स्वयंसेवकले अतुलनीय योगदान दिइरहेका छन् । आपतकालीन परिस्थितिमा स्वास्थ्य सेवा पु¥याउने काम र शान्ति प्रबद्र्धनको लागि सकारात्मक व्यवहार प्रबद्र्धनमा उनीहरूको महत्वपूर्ण भूमिका हुन्छ । तर, पछिल्लोसमय रेडक्रसको भूमिकामाथि प्रश्न गर्न थालिएको छ । यो चिन्ताको कुरा हो ।

नेपालमा अहिले मानवीय सहयोगको ठूलो खाँचो रहेको छ । खासगरि आगलागी र डढेलोका कारण विस्थापनमा परेकाहरूको पीडामा मल्हम लगाउनुपर्ने खाँचो छ । यद्यपि रेडक्रसले विगतमा आफ्नो भूमिकालाई सशक्त नबनाएको भने होइन । जसको साख अहिलेसम्म पनि कायमै छ । तर, पछिल्लो समयमा रेडक्रसको भूमिका पारदर्शी नभएको आरोप पनि संसारभरि लाग्न थालेको छ । यो चिन्ताको कुरा हो । रेडक्रसका पदाधिकारीमाथि बेला बेलामा प्रश्न उठने गरेको छ । रेडक्रस दिवस मनाउँदै गर्दा अव रेडक्रसको नेतृत्वमा युवाको बर्चस्व हुनुपर्दछ । वास्तवमा आजका यूवा नै हुन जसले भोलिको नेपालको नक्सा कोर्न सक्छन । दुखेको देशलाई मल्हम पट्टी लगाएर केही आशातीत वनाउन सक्छन । यूवामा नै त्यो साहस छ जसले परिवर्तनको पथमा आफूलाई कहिल्यै विचलित वनाएनन् । चाहे त्यो २००७ को प्रजातन्त्र वा ऐतिहासिक जनआन्दोलन २०४६ सफल वनाउन नै किन नहोस् । यूवाहरूको भूमिका त्यो भन्दा पनि बढी सामाजिक काममा सशक्त रहेको देख्न सकिन्छ ।

नेपालकै सन्दर्भमा कुरा गर्दा रेडक्रसकै मार्फत यूवाहरूले सामाजिक विकासमा सहभागिता जनाएका छन । त्यो संगै विपदका समयमा उनीहरूले खेलेको भूमिका कहिल्यै विर्सन सकिदैन । रेडक्रम एक माध्यम हो र यही माध्यमवाट यूवाहरूले समाजका अनेक आयाममा सहयोग पु¥याएका छन । यूवामा नै त्यो शक्ति छ जसले कुनैपनि समस्याका बखत आफूलाई समर्पित गर्न सक्छ । सन्दर्भ रेडक्रससंग जोडिएकोले नेपालको रेडक्रससंग यूवाहरूको साइनो अन्योन्याश्रित छ । नेपालका हरेक विपदका समयमा यूवाहरूले ठूलो त्याग गरेका छन जसको सम्मान गर्नुपर्दछ । विपदको अवस्थामा युवाहरूको सक्रियता र भूमिका विगतमा पनि हामीले देखेकै हो । तसर्थ विश्व रेडक्रस दिवस मनाउँदै गर्दा युवालाई समाजसेवामा जोड्नु जरुरी छ । समाजसेवा भनेकै रेडक्रस हो । रेडक्रसका माध्यमबाट युवाहरूले देश दुःखीरहेको बेला मल्हम बन्ने प्रयास गर्नु जरुरी छ । हेनरी ड्यूनाले स्थापना गरेको रेडक्रसको साख जोगाउने र त्यसकै माध्यमबाट समाजसेवा गर्नेतर्फ हामी सवैको ध्यान जानुपर्दछ ।