खोज

आज विश्व मधुमेह दिवस हो । सुन्दा अचम्म लाग्ला अहिले विश्वमा ४२ करोड बयस्क मानिस मधुमेह पीडित छन् । यो सन् १९१४ को आँकडा हो । विश्वभरीका १० मध्ये एक महिला मधुमेह पीडित छन् भने हरेक सात नवजात शिशुमध्ये एक ग्यास्टेशनल डाइबिटिजकासाथ जन्मने गर्दछन् । नोभेम्बर १४ तारिकमा हरेक बर्ष मनाइने विश्व मधुमेह दिवसमा यो बर्ष महिलालाई हुने मधुमेहलाई जोड दिइएको छ । यो बर्षको नारा छः महिला र मधुमेह हाम्रो स्वस्थ भविष्यको अधिकार रहेको छ । सुन्दा मधू अर्थात अमृत र महजस्ता नामबाट सुनिएता पनि आज विश्वका मानिसलाई यो डरलाग्दो रोग बन्न पुगेको छ । शरीरको रगतमा सुगरको मात्रा धेरै गराउने मेटाबोलिक रोग नै मधुमेह हो । यस्तो हुनुमा शरीरमा पर्याप्त मात्रामा इन्सुलिनको उत्पादन नहुनु र उचित प्रतिक्रिया देखाउन वा काम गर्न नसक्नु दुबै कारण हुन सक्छन् । मधुमेहका बिरामीमा छिटो पिसाब आउने, अत्याधिक तिर्खा लाग्ने, अपत्यारिलो गरी तौलमा तल माथि हुने, अत्यधिक थकान महशुस हुने हुन्छ । सामान्यतया मधुमेह दुई प्रकारका हुन्छन् । प्रथम प्रकारको मधुमेहमा शरीरले इन्सुलिन उत्पादन गर्न सक्तैन । कुल मधुमेहका रोगीमध्ये १० प्रतिशत यसबाट पीडित छन् । दोस्रोमा शरीरले उचित र पर्याप्त मात्रामा इन्सुलिन उत्पादन गर्न नसक्ने हुन्छ । निश्चित समयमा उपचार भएन भने आँखाको रेटिनामा प्रभाव पार्न सक्छ ।
पहिला पहिला भन्ने गरिन्थ्यो मधुमेह धनीहरूको रोग हो । तर, अहिले यो धनीमामात्र सीमित रहेन । सबैखालका मानिस यसको शिकार बन्न थालेका छन् । पहिलो कुरा त यो रोग बंशाणुगत हुँदै नयाँ पिँढीमा आइरहेको छ । दोस्रो कुरा खानपान र शरीरलाई आराम दिन खोज्दा मधुमेहको समस्या देखिन थालेको हो । उच्च भू–भागमा बस्ने मानिसले सानै उमेरदेखि उकाली ओराली धाउँछ । मकै र गहुँको परिकार खान्छ सबै खाद्य बस्तु अर्गानिक हुन्छन् । विद्यालय पढ्न जानको लागि पनि दैनिक चार किलोमिटर भन्दा बढी हिँड्नु पथ्र्यो । घाँस दाउरा खोज्न, पानी भर्न पैदल नै जानुपथ्र्यो । यसले शरीरलाई कसरती बनाएको हुन्थ्यो । तर, आजभोलि शहरसँग यातायात जोडिएको कारण मानिसले मकै र गहुँको परिकारलाई पन्छाएर भात खान थाल्यो । रासायनिक मल प्रयोग गरेका तरकारी, अनाज, फलफूल खान थालेपछि र आरामलाई जोड दिन थालेपछि मधुमेहले त्यस्तो बोसो भरिएको शरीरलाई बासस्थान बनायो । बंशाणुगतलाई त रोक्न सकिने कुरा भएन, नियन्त्रण मात्र गर्न सकिन्छ । । तर, खानपान र आरामबाट हुने मधुमेहलाई शुरु देखि नै ख्याल गरियो भने रोक्न नै सकिन्छ ।
मधुमेहले मानिसलाई कसरी गाँजेको रहेछ भन्ने कुरा त माथिको तथ्यांकले नै देखाइदिएको छ । यो क्रम घट्दो भने छैन । बढिरहेको छ । किनभने अहिले मानिसले अत्यधिक मात्रामा बजारमा बनेका बस्तुहरू खाद्यको रूपमा प्रयोग गरेको पाइन्छ । कतै बढी ब्यस्तता र कतै आलश्यताका कारण बालबच्चालाई मानिसले बजारका तयारी नास्ता झोलामा हालिएका हुन्छन् । अहिले त मोबाइल र नेटवर्कले गृहणी महिलाहरूलाई समेत यस्तो ब्यस्त बनाइदिएको छ कि भानसामा खाना बनाउने फुर्सद पनि छैन । अधिकांश कामकाजी महिलाहरूले दिउँसो होटेलमा खाना खानेगरी काममा जाने गर्न लागेका छन् भने कतिले काममा गएको श्रीमान्लाई फर्कंदा होटेलबाट खाना ल्याउनु है भनेर अह्राउन थाल्छन् । अनेकथरी मरमसला राखेका होटेलका खाद्य परिकारले स्वास्थलाई कुन रूप देला ? अब सबैले यो कुरालाई मनन गर्नुपर्ने भएको छ । मधुमेह दिवस मनाइरहँदा यो रोगबाट कसरी आफू बच्ने र अरूलाई बचाउने भन्ने कुरामा विशेष ध्यान दिनु अहिले टड्कारो बिषय बन्न गएको छ ।