ट्रेंडिंग:

>> भ्रष्टाचार नियन्त्रणमा मिडियाको भूमिकाबारे बुटवलमा अन्तरसंवाद >> अध्यक्ष र महासचिवलाई गालीगलौज गरेको भन्दै लुम्बिनी प्रदेश सभा सदस्यमाथि एमालेको कारबाही >> घोराहीको न्यायिक समितिद्धारा ४४ प्रतिशत विवाद मिलापत्र >> एनपीएलमा उत्कृष्ट नेपाली खेलाडीले कार पुरस्कार पाउने >> मेलामा स्टेज तनाउने सास्कृतिक उपसमितिको तयारी >> सूर्य नेपाल सेन्ट्रल ओपनको दोस्रो दिन तोरण विक्रम शाही शीर्षस्थानमा कायमै, सुनिलमाथि ३ स्ट्रोकले अग्रता >> तेस्रो दीक्षान्त समारोह गर्दै लुम्बिनी बौद्ध विश्वविद्यालय >> गैरकानुनी रुपमा नेपाल प्रवेश गरेका दुई चिनिया नागरिक पक्राउ >> अस्थायी र ज्यालादारीलाई पनि सामाजिक सुरक्षाको दायरामा समेटछाैंः प्रधानमन्त्री >> हङकङको सर्वोच्च अदालत समलिङ्गी जोडीको पक्षमा, दियो आवास अधिकार >> हिजबुल्लाह युद्बबिराम रोक्न सकरात्मक, चाँडै सहमति हुन सक्ने >> सामाजिक सुरक्षाको अवधारणा एमालेकाे हाे, अझ रचनात्मक बनाउँछाैंः अर्थमन्त्री पाैडेल >> सरकारको मनोमानी कर आतंक बिरुद्धको आन्दोलन अझै कडा बनाउँने आजपाको निर्णय >> पेस्तोल सहित युवक पक्राउ >> एसिसी यु–१९ एसिया कप खेल्न युएई जाने नेपाली टोलीलाई विदाई >> बिदेशबाट फर्केपछि कृषिमा रमाएका हरपल >> बक्यौता रकम नपाएसम्म लिग नखेल्ने ‘बी’ डिभिजन क्लबको चेतावनी >> प्रसाइलाइ सर्वोच्च अदालतमा ल्याइयो >> बंगलादेशमा हिन्दु गुरू पक्राउ पछि देशभरी प्रदर्शन >> इमरानको रिहाईका लागि सुरु भएको प्रदर्शनमा ६ सुरक्षाकर्मीको मृत्यु >> खेतमा भेटिएको नवजात शिशुको जिम्मा सहनी परिवारलाई >> बालकृष्णकाे ‘चपुर घुम्न जाउँ…’ गीत सार्वजनिक >> भक्तपुरमा राजश्व संकलन: गतवर्ष भन्दा राम्रो >> अब कसैले अनाथ भएँ भन्नु पर्दैन: प्रधानमन्त्री >> सुनको मूल्य तोलामा फेरि २६०० रुपैयाँ घढ्यो >> क्यान पाल्पामा नयाँ नेतृत्व >> क्यान महासंघ गुल्मीमा केसी >> बाणगंगाका कृषक प्रविधिमा जोडिँदै >> अभिभावकका अगाडि विद्यार्थीले देखाए प्रतिभा >> उद्घाटन भएपनि सञ्चालनमा आएन सडक पूर्वाधार कार्यालय >> मधुवनद्वारा विपन्न परिवारलाई आवास >> लोप हुँदै गएको गन्धर्ब पेशा संरक्षण गर >> राजनीतिप्रति चरम बितृष्णा किन ? >> घट्छ भन्दाभन्दै बढ्यो धान >> रवि लामिछानेलाई आज काठमाडौँ लगिने >> कोटइमाईमा ६ हजार किसानलाई निःशुल्क बिजुली >> तराईका केही भूभागमा हुस्सु >> नदी उत्खनन् हुँदा सोनहालाई सुन खोज्नै धौ >> माछा किसानलाई कृषि मिटर कहिले ? >> लुम्बिनी प्रदेशमा लैंगिक हिंसा विरुद्धको १६ दिने अभियान शुरु >> महिला विरुद्ध हिंसा निराकरण गर्न प्रजिअ मार्फत ज्ञापनपत्र >> दीपमा प्रतिभा प्रस्फुटन कार्यक्रम >> कर्मचारी नभएपछि दुई दिन देखि वडा कार्यालय बन्द >> दृष्टिविहीन विश्वकप क्रिकेटमा नेपालको शानदार जित >> प्रचण्डको सरकार रहुञ्जेल देश आर्थिक संकटमा पर्‍यो : शंकर पोखरेल >> एसपी कमल थापामाथि थप अनुसन्धान गर्न सरकारी वकिलको निर्देशन >> ‘चिनिया कार्ड’ अभिब्यक्तिबारे प्रचण्डकाे ओलीसमक्ष प्रस्टीकरण >> सुदुरपश्चिम पृतनामा रक्षा संवाददाता अभिमुखिकरण शुरु >> चीनसँग ऋण सम्झौता नगर्ने प्रधानमन्त्रीको प्रतिबद्धता >> ओलीले बोलाएको बैठकमा देउवा र बाबुराम भट्टराई अनुपस्थित

कला नै हो जीवनको अभिन्न अंग

१५ पुष २०८०, आईतवार
१५ पुष २०८०, आईतवार

कला शब्द आफैमा सुन्दा मन रसाउने शब्द हो । हरेक ठाउँ सिंगार पटारमा काम लाग्ने कुरा रहेछ कला । कला लेखन, बादन, गायन, नृत्य, चित्रकारी, साहित्य, मानव श्रृङ्गार, अध्ययन, अध्यापन तथा समान्य बोलीचालीमा मात्र नभएर राजनीति वा राजनीतिज्ञमा समेत कलाको आवश्यकता पर्दो रहेछ । कला यो ठाउँमा चाहिदैन भन्ने कुरा हुँदैन । कलाले हरेक विषयवस्तु र व्यक्तिलाई सुन्दर बनाउन सघाउँछ । साहित्यमा कलाको ज्यादै महत्वपूर्ण स्थान हुन्छ । हामीले बजारमा गएर खरिद गर्ने कुनै वस्तुमा पनि हामी कलाको चाहना गर्दछौं । आफूले चाहेको वस्तुमा आफूले सोचेको जस्तो कला (रंग वा बुट्टा) पाइयो भने हामीलाई वस्तु खरिद गर्न गाह्रो साँघुरो केही लाग्दैन । कुनैपनि मानिसले गहनाको प्रयोग गर्न चाहन्छ । यो किन भन्दा उसलाई अरूको सामुमा सुन्दर देखिन मन लाग्छ । त्यो सुन्दरता भर्ने काम गरगहनाले गर्दछ । यही गरगहना त्यो मानिसको लागि कला हो । त्यही गहना लगाएको कुनैपनि महिला वा पुरुषको काम व्यवहार र बोलीमा कलात्मकता रहेछ भने अझ सुगन्ध थपिन्छ । यसैलाई हो सुनमा सुगन्ध भन्ने गरेको ।

कुनै चित्रकारले चित्र तयार गरेर त्यसमा आवश्यक बुट्टा भर्न सक्यो भने त्यसको कला त्यही हो । वस्तुमा भरेको बुट्टानै त्यसको कला हो । लेखन तथा वाचनमा कला भएन भने त्यसबाट आवश्यक स्वादिलो भए जस्तो लाग्दैन । यहाँ उल्लेख गरिएका कुरामा मात्र नभएर हामीले परम्परादेखि मनाउँदै आएका रीति रिवाज, चाडपर्वमा समेत कला आवश्यक पर्दछ । हाम्रा हरेक चाडहरू कुनै मिलन वा कुनैै पुजासंग जोडिएका हुन्छन् भने कुनै नाचगान तथा खानपानसंग सम्वन्धित हुन्छन् । यसको आफ्नै किसिमको कला परापूर्वकालदेखि रहीआएको छ । यही परापूर्वकालदेखि चलिआएको कलात्मक शैलीमा हरेक चाडपर्व मनाउन सक्ने हो भने त्यसको आनन्द बेग्लै हुन्छ । वास्तविक चाड मनाउनुको अर्थ बोध हुन्छ ।
हामीले कलाको नाममा केही स्थान र चीजमा विकृति मिसाउन खोजेका छौं । सबैको शुद्धिकरण गर्ने भनेको राजनीति हो । आजभोली यही राजनीति कलाविहिन हुँदै गइरहेको छ । राजनीतिमा सिद्धान्त हुन्छ । यही सिद्धान्तले राजनीतिलाई कलात्मक बनाएको हुन्छ । जसले सिद्धान्त अनुसार व्यवहार गर्न जान्दैैन त्यहाँ कलाविहिन अवस्था रहन्छ । सिद्धान्त पनि आफैमा कलात्मक हुनुपर्दछ । सिद्धान्तमा बिकृत भर्ने काम कुरा कही कतै उल्लेख हुँदैन तर त्यही विकृत कामकुरा कुनै कोणबाट गरिन्छ भने त्यहाँको कला लोप भएको अवस्था मानिन्छ । यही कारणले राजनीति र राजनीतिज्ञबाट मानिस छिटै वाक्क दिक्क हुनजान्छ । नढाँटी भन्ने हो भने आजभोली भएको यही हो । यसलाई तितो यथार्थ भन्दा हुन्छ ।

कुनै कुनै मानिसले निकै मिठासपूर्ण ढंगले मन्तव्य राख्ने गर्दछन् । यस्तो मन्तव्य वा प्रवचनले स्रोतालाई मन्त्रमुग्ध पारिदिन्छ । एक टकले स्रोताले सुनिरहेका हुन्छन् । यो बोलीमा रहेको कला हो । शब्द चयन र बोलीमा रहेको माधुर्यता यस भित्रको कला हो । हामीले मधुर वचन सुन्न मन पराउँछौं तर यो बोलीको कला हो भन्ने बारेमा जानकार हुँदैनौ । यही बोलीमा कला हुन्छ भनेर जानेको भए सबैको वचनमा मधुरता हुने थियो । अध्ययन र अध्यापनमा पनि कला चाहिन्छ भनियो । यो उत्तिकै सत्य हो । कक्षामा अध्यापन गर्ने शिक्षक वा प्रशिक्षक सबैको कक्षा प्रभावकारी हुँदैन । यसो किन हुन्छ भन्दाखेरी उसको वचनमा कला हुँदैन, यसकारण प्रभावकारी हुँदैन । विद्यालय वा विश्वद्यिालयका अध्यापक वा प्राध्यापक सबैको प्रसंसा सबै विद्यार्थीले गरेको सुनिदैन । सबै अध्यापक वा प्राध्यापकको योग्यता उस्तै र उत्तिकै हुन सक्छ तर उस्तै र उत्तिकै योग्यता भए पनि उसको वाकशक्तिमा जुन कलाको कमी हुन्छ यसले उनीहरूको कक्षा प्रभावकारी मानिदैन । गोजीमा राखेको योग्यताको सर्टिफिकेटलेमात्र प्रभाव पार्न सक्दो रहेनछ । प्रभाव पार्ने भनेको उसको वचन या बोलीमा रहेको माधुर्ययता या कलात्मक शैली नै हो ।
हाम्रा बाद्यवादनका सामग्रीले विभिन्न धुन दिने गर्दछन् तर ती सामग्री कलात्मक तरिकाले बजाउन वा चलाउन जानेपछि मात्र त्यसले कलात्मक धुन दिन सक्छ । अन्यथा कर्णप्रिय धुन पाउन सकिदैन । अनि हामीलाई तत्काल झर्को लाग्ने हुन जान्छ । यसरी हेर्दा वाद्यवादनका सामग्री भएरमात्र हुँदो रहेनछ । त्यसमा रहेको कला उजागर गर्नका लागि वाद्यवादकको सीपमा पनि कला चाहिँदो रहेछ भन्ने कुरा प्रष्ट हुन्छ । कुनै कसैको भवन वा सभाकक्षमा पनि कला चाहिन्छ । उक्त भवन कलात्मक छ भने त्यसको मूल्य नै फरक हुन्छ । यस्तै सभाकक्ष पनि कलायुक्त छ भने विभिन्न विचारका मनिस भए पनि त्यही सभाकक्ष प्रयोग गर्न चाहन्छन् । यहाँ लेखनमा कलाको कुरा समावेश गरिएको छ । वास्तवमा लेखनमा अरू क्षेत्र भन्दा बेशी कलाको आवश्यकता पर्दछ भन्ने लाग्दछ । साहित्यको जुनसुकै विधा भए पनि त्यसमा कलात्मकता चाहिन्छ । कला विना त्यो साहित्य पठनयोग्य हुँदैन ।

कलाको कुरा गर्दा यहाँ उल्लेख भएका कुरामा मात्र नभएर अन्य कुरामा पनि कलाको आवश्यकता पर्दछ । खेतीपाती गर्दा होस या पशुपालन गर्दा होस यसमा पनि कला पक्षको आवश्यक्ता पर्दछ । बालीबोट रोप्नु र घरको संरक्षणको लागि तारवार वा पर्खाल लगाउने काममा पनि मानिसले आजभोली कला खोज्न लागेका छन् । यस्तै पशुपालन र स्याहारमा पनि कलाको महत्व हुन्छ । यहाँहरूलाई बाली बोट र पशुपालनमा पनि कला ? भन्ने लाग्न सक्दछ । निश्चय पनि बालीवोट रोप्दा होस चाहे पशुपालनको स्थान वा घर पर्खाल निर्माणमा होस् हरेक स्थानमा कलाको आवश्यकता पर्दछ । तरकारी रोप्दा ठिक पंक्ति मिलाएर लगाइयो भने हेर्दा मनमोहक लाग्दछ । यसरी रोपेको बालीबोटमा फल टिप्न पनि सहज हुने र अझ त्यसलाई स्याहार्ने समयमा झन सहज हुने भएकाले थप आनन्द आउने छ । जुन वस्तुले मनमा शितलता दिदैन, जुन वस्तुले गाह्रो साँगुरो मनमा थपिदिन्छ त्यसले परिवारमा र समाजमा चिरा पार्दै रहन्छ । यसकारण कलाको महत्वलाई हरेक स्थानमा लगेर जोड्न सकिन्छ । बोलीको कलाले हरेक मनलाई लोभ्याउँछ । कलाको गुण भनेकै मन लोभ्याउने वा मनमा प्रभाव पार्ने कुरा रहेछ । जसरी साहित्यमा उल्लेखित शब्दले मन उद्वेलित बनाउने वा आनन्द दिने गरे जस्तै पत्थरमा भरेका बुट्टाले पनि त्यस्तै मन उद्वेलित बनाउँछ वा मन लोभ्याउने गर्दछन् । एउटा शब्दमा कति शक्ति हुन्छ ? यो ठीक स्थानमा प्रयोग गर्न जानियो भने त्यसले दिने मिठासको चर्चा लामो समयसम्म भईरहन्छ ।
कलाको चर्चा गर्दा सबैको माउ राजनीति भएकाले राजनीतिको नीति र राजनीतिज्ञहरू सबैभन्दा कलात्मक हुन्पर्दछ । जुन कुरा केही सयम पहिलेदेखि हाम्रो मुलुकमा कमी भएको छ । हाम्रा सडक चिल्ला हुनु, जमिन र जंगल हराभरा बनाउने काममा राजनीतिको ठूलो हात रहेको हुन्छ । मानिसका कुरा अलि परछन्, हरेक वस्तुले राजनीतिमा र राजनीतिकर्मीमा शुद्धता र कलात्मकता खोजेको हुन्छ । आज यसलाई शुद्ध बनाउने खाँचो खट्केको छ । यो शुद्ध र कलात्मक भयो भने हाम्रो साहित्य मात्र नभएर बालीवोटहरू पनि कलात्मक बनाउने सीप आर्जन हुनेछ । पहिले यसलाई शुद्धिकरण र कलात्मक बनाउतर्फ लाग्नु आजको कर्तव्य हो जस्तो लाग्दछ ।

 

यो खबर पढेर तपाईलाई कस्तो महसुस भयो ?