खोज

जडिबुटी तथा फलफुलका विरुवा विक्रिबाट सल्यानका एक युवा उद्यमीले राम्रो आम्दानी गरेका छन् । तीन वर्ष यता ब्यवशायीक रुपमै विरुवा उत्पादनमा लागेका कपुरकोट गाउँपालिका ३ का युवा तिलक शर्माले वार्षिक २० देखी २५ लाखसम्म आम्दानी गर्ने गरेका छन् । विशेष गरि औषधिय गुणले भरिपूर्ण जडिबुटी टिमुरको विरुवा उत्पादनमा लागेका उनले कागती, सुन्तला लगाएत फलफुलका विरुवा पनि उत्पादन गर्छन् । यस वर्ष उनले ३ लाख २५ हजार बढी विरुवा उत्पादन गरेका छन् । र हाल सम्म ४५ हजार बढी विरुवा विक्रि गरिसकेका छन् ।

युवा उद्यमी शर्माले भने, ‘यसपाली ३ लाख टिमुर र २५ हजार जति कागती, सुन्तला लगाएतका विरुवा मेरो नर्सरीमा उत्पादन भएका छन् ।’ डोल्पा, संखुवासभा, स्याङ्जा, म्याग्दी, दोलखा, काठमाण्डौँ लगाएतका जिल्लामा शर्माले उत्पादन गरेका विरुवा पुगेका छन् । ४५ हजार विरुवा विक्रि गर्दा १० लाख आम्दानी भएको शर्माले जानकारी दिए । उनले भने, ‘साईज र उमेर हेरेर एउटा विरुवा १० देखी ५० रुपैयाँ सम्ममा विक्रि गर्नेगरेको छु ।’

चापागाई नर्सरी उद्योग दर्ता गरेर ब्यवशायीक रुपमै विरुवा उत्पादनमा लागेका शर्माको नर्सरीमा १० वटा पोलिहाउस तथा नेट हाउस छन् । ३ रोपनीमा रहेको नर्सरीको क्षेत्रफल बढाएर १० रोपनी पुर्याउने उनको लक्ष्य छ । ‘अहिले ३ रोपनीमा विरुवा उत्पादन भइरहेको छ, यसलाई बढाएर १० रोपनी पुर्याउने र टिमुर अलावा अन्य वनस्पतिजन्य विरुवाको उत्पादन पनि बढाउने मेरो लक्ष्य छ,’ शर्माले भने ।

गत वर्ष २५ लाख बढी आम्दानी गरेका शर्माले २०५८ सालदेखी विरुवा उत्पादन शुरु गरेका थिए । तर ब्यवशायीक रुपमा लागेको ३ वर्षजती भएको उनी बताउँछन् । सुरुका केही वर्ष नर्सरीबाट सोचेजस्तो आम्दानी हुन नसकेपनि निरन्तर व्यवसायमा लागेपछी अहिले राम्रो आम्दानी हुन थालेको शर्माले बताए ।

अनलाईनबाट विक्रि र प्रचार प्रसार
युवा उद्यमि तिलक शर्मा प्रविधिलाई पनि उपयोग गरेर ब्यवशायलाई अगाडि बढाएका छन् । अनलाईनबाट पनि धेरै कृषि फार्म तथा किसानहरुले उत्पादीत विरुवा तथा मुल्यका बारेमा जानकारि लिने गरेका छन् । चापागाईँ नर्सरी नामक ‘बिजनेस साईट’ बनाएर नर्सरीको बारे जानकारि दिने र अनलाईनको माध्यमबाटै विरुवा विक्रि गरिरहेका छन् । निःशुल्क रुपमा विजनेस साईट तयार भएको उनले बताए ।

‘अनलाइनबाट कन्ट्याक्ट गरेर यस वर्ष पन्ध्र बीस जनाले विरुवा किनेर लैजानुभएको छ,’ उनले भने । कोरोना भाइरस महामारिका कारण यस वर्ष ब्यवशायमा केही असर परेको उनले बताए । सहज रुपमा आवतजावत नहुँदा विरुवा निकासीमा समस्या आइपरेको शर्माले दुखेसो पोखे । उनले आफुलाई कुनै पनि निकायबाट अनुदान लगाएतका सहयोग नपाएकोमा पनि गुनासो छ । यद्यपि वनस्पति विज्ञहरुबाट सुझाव र सल्लाह पाएको उनी बताउँछन् । साथै विभिन्न जिल्लाहरुबाट आफुकहाँ विरुवाको माग बढ्दै गएकाले आत्मबल पनि बढेको शर्माले बताए ।

चापागाईँ नर्सरिमा २ जनाले बाह्रै महिना रोजगारि पनि पाइरहेका छन् । शर्माको बुवा, आमा, श्रीमतिले समेत विहान देखि साँझ सम्म नर्सरिमा परिश्रम पोखिरहेका हुन्छन् भने अन्य २ जना स्थानीयले पनि रोजगारि पाएका छन् । उनका बुवा रेशमराज शर्माले केही वर्षअघिसम्म समय विताउन गाह्रो भएकोमा अहिले छोराकै नर्सरीमा विहानदेखि साँझ अवेरसम्मै व्यस्त हुने गरेको बताए । छोराको सफलता र फस्टाउँदो व्यवसायले खुसी दिएको बताए ।

खोल्साखाल्सी तथा बारिको ढिक काल्नामा पनि टिमुर खेती फस्टाउने र टिमुरको बजार मुल्य पनि राम्रो भएकाले पछिल्लो समय टिमुर खेती तर्फ किसानहरुको आकर्षण बढ्दै गएको छ । यसले गर्दा टिमुरका विरुवाको पनि माग बढेको छ । चापागाइँ नर्सरिबाट लगेका विरुवा फस्टाउदै गएको र फल दिन शुरु गरेको किसानहरु बताउँछन् । उद्यमी शर्माले भने, ‘मं कहाँबाट विरुवा लगेर रोप्नुभएका रोल्पा थवाङका किसान जय बहादुर घर्ती संग केही समय अगाडी कुरा भएको थियो । टिमुरको विरुवा राम्रो संग हुर्कीएको र राम्रो फल्न शुरु गरेको बताए ।’ विरुवा लगेर रोपिसकेपछी स्याहार सम्भारमा विशेष ध्यान दिनुपर्ने उनको सुझाव छ ।