खोज

बुटवल, २० मंसिर । नेवार समुदायको परम्परागत संस्कार, संस्कृति, कला, भाषा जगेर्ना गर्दै नया पुस्तालाई जानकारी गराउने र संरक्षण गर्न प्रेरित गर्ने उद्देश्यका साथ तिलोत्तमामा ‘योमरी पुन्ही’ मनाइदै छ । भिमसेन नेवाः समाजले दुई दिने नेवारी खाजा महोत्सव सहित ‘योमरी पुन्ही’ मनाउन लागेको हो । समाजले यही मंसिर २१ र २२ गते तिलोत्तमा नगरपालिका–३ स्थित शान्ति चोकमा नेवारी खाजा महोत्सव–२०७९ आयोजना गर्ने भएको हो ।
नेवार समुदायमा खाइने खानाहरु वैज्ञानिक, मौसम र समयसापेक्ष हुने समाजका अध्यक्ष खिमनारायण श्रेष्ठले बताए । शरिरलाई बाहिरी मौसमबाट बचाउने लाभदायक खानाहरु नेवारी समुदायमा खाने प्रचलन रहेको उनले बताए । ‘चिसो मौसम शुरु भएपनि तातो खानाका परिकार खाने प्रचलन रहेको छ’– उनले भने । पहिलोपटक महोत्सव गर्न लागेको भन्दै यसपटक योमरी र आलुका परिकार महोत्सवमा राखिने उनले बताए । नेवारी जातिय संस्कृति, परम्परागत खानपानहरुको संरक्षण गर्ने उद्देश्यका साथ नेवारी खाजा महोत्सव आयोजना गर्न लागेको समाजका सचिव सितुप्रसाद श्रेष्ठले बताए । तिलोत्तमा नगरमा बसोबास गर्ने विभिन्न पेशा व्यवसायमा आवद्ध भएका नेवारहरुको सक्रियतामा दुई वर्षअघि भिमसेन नेवाः समाजको स्थापना भएको सचिव सितु प्रसाद श्रेष्ठले बताए । नेवारी खाजाको आनन्द लिन सबै नेवारी खाजाका पारखीहरु समाजका सचिव श्रेष्ठले अनुरोध समेत गरेका छन् । आगामी दिनहरुमा नेवारी कन्याहरुको ईहि (बेलविवाह), नया वर्ष (न्यु दया भिन्तुना), गाईजात्रा लगायतका कार्यक्रमलाई निरन्तरता दिने उनले बताए ।

महोत्सवमा एक सय रुपैयामा योमरी र आलुको अचार उपलब्ध हुने संयोजक कृष्णा श्रेष्ठले बताईन । समाजमा तिलोत्तमा नगरका २५ घरधुरीहरु आवद्ध रहेका छन् ।
के हो योमरी ?
चामलको पिठोबाट बनाईने एक खाने परिकार योमरी हो । नयाँ बाली भित्र्याइएको चामललाई मसिनो गरि पिसेर त्यसबाट बनाइएको एक किसिमको परिकार योमरी पर्वका रुपमा नेवार समुदायले योमरी पुन्ही मनाउँछन् । अण्डाकार रुपमा बनाइएको पीठोको रोटीभित्र चाकु र तिलको मिश्रण राखिन्छ । यसलाई वाफमा पकाएर तयार गरिन्छ । पछिल्लोसमय काठमाडौं उपत्यकासहित नेवार समुदाय भएका क्षेत्रमा योमरी खाने प्रचलन बढेको छ । जाडोमा मास र चाकुलगायतका शरीरमा ताप बढाउने सामग्रीबाट रोटी बनाएर खाने पर्वका रुपमा यो पूर्णिमा मनाउने गरिएको हो । यो खानाको बैज्ञानिक कारणले नेवार बाहेक अन्य जातीमा पनि यो खानाप्रति आकर्षण बढेको हो । परम्परादेखि कृषि पेशा गर्दै आएको नेवार समुदायमा योमरीको अन्योन्याश्रित सम्बन्ध रहँदै आएको छ । यो पर्वमा चामलको पीठो, चाकु, कालो तिलको योमरी बनाएर बेलुकी यस वर्ष भित्र्याएको नयाँ अन्नबाली, भकारी पूजा गर्ने चलन छ । त्यस्तै, भकारी पूजा गर्दा चामलको पीठोको कुबेर, लक्ष्मी र गणेशको मूर्ति बनाएर पूजा गर्ने गरिन्छ । यो दिनलाई लक्ष्मीपूजाको रुपमा मनाउने गरिन्छ । यसरी पूजा गरेमा वर्षभरी अन्न अभाव नहुने जनविश्वास छ ।