खोज

दक्षिण र दक्षिणतर्फ आँखाले देखुन्जेल सेताम्मे फुलेका काँसघारी, उत्तर र पूर्वमा हरिया फाँट अनि खेत अनि खेत सकिएपछी आखै अगाडी ठडिएको अग्लो सुन्दर राकाचुली । न मोटर गाडीको चर्को स्वर, न होहल्ला नै । दुम्कीबासबाट विनयी खोलाको किनारै किनार उत्तरतर्फको लाग्दा अघाउन्जेल हेर्न पाइन्छ, प्रकृतिको अनुपम संगम अनि सुन्दर शान्त सर्दी उपत्यका । पुर्व पश्चिम राजमार्गमा पर्ने दाउन्नेको काखैमा रहेको दुम्कीबास बजार भएर बग्ने विनयी खोलाको मुहान क्षेत्रमा चुरे पहाडको काखमा रहेको साविकको बेणी मणिपुर गाविसलाईृ सर्दी उपत्यकाको रूपमा चिनिन्छ । चुरे पहाडबाट उत्पन्न भएका साना खहरे खोलाहरूले बेनी मणिपुरलाई धेरै खण्डमा विभाजन गरेको छ । भित्रि मधेसमा पर्ने वेनी मणिमणिपुरको मुख्य केन्द्रको रूपमा सर्दी बगैचा रहेको छ, जहाँ पुग्नको लागि दुम्कीबासबाट पैदल वा मोटर यात्रा गर्नुपर्छ । सर्दी बगैचा कुनै समयमा पश्चिमी पहाडलाई चितवन लगायत मध्य र पूर्वी तराई संग जोड्ने प्रमुख केन्द्र भएको स्थानीय पाकापुस्ताहरू बताउछन । स्याङ्गंजा, पाल्पा,गुल्मी, बाग्लुङ्ग, पर्वत, अर्घाखाँची, रुकुम लगायतका जिल्लाहरूबाट सर्दिको बाटो हुदै मानिसहरू चितवन प्रवेश गर्ने पुरानो बाटो भएकोले अहिले सर्दी उपत्यका धेरै जातजातिहरूको सास्कृतिक केन्द्र बनेको बताउछन दिपेन्द्र मावि सर्दी बगैचाका शिक्षक प्रकाश भुसाल । उनका अनुसार पहाडका मगर, तराईका थारु तथा कुमालको परम्परागत मौलिक सस्कृति मात्र नभएर बैदिक सस्कृतिमा बाँचिरहेका ब्राह्मण क्षेत्रीको समुदाय समेत सर्दिमा एकै ठाउँमा फुलबारी जस्तै बनेर रहेको छ ।
प्रतापी सेन राजा मणि मुकुन्द सेन पाल्पाबाट देवघाट र दाउन्ने पुजा गर्न जादा नदि किनारमा बास बस्ने गरेकोले नदि (बेनी) र राजाको नाम (मणि) जोडेर वेनी मणिपुर नाम रहेको स्थानीयहरू बताउछन । राजा मणिमुकुन्द सेनले घोडा बाँध्ने खम्बा तल्लो ओडारी गाउँबाट पश्चिममा रहेको छ । यो मणिखम्बा लगायत कटिबाँस खोलाको किनारमा रहेको प्राचिन शिवालय मन्दिरका साथै पाखापानी सिद्धबाबा धार्मिक स्थल (रानी वन), सिता कुण्ड, राम कुण्ड जस्ता धार्मिक स्थालहरू सर्दिको सेरोफेरोमा रहेपनि प्रचार प्रसारको कमीले यस्ता सम्पदाहरू ओझेलमा परेको स्थानीय वासिन्दाहरू गुनासो गर्छन । पुर्व पश्चिम राजमार्गको दुम्कीबासबाट १४ किमी उत्तरमा रहेकोे सर्दी क्षेत्र ग्रामिण र पर्यावरणीय पर्यटनको राम्रो सम्भावना भएको क्षेत्र भएको सर्दी बजारका होटेल व्यवसायी गणेश भुसाल बताउछन । उनि भन्छन –‘आँखाले भ्याउन्जेल हेर्न पाइने हरिया खेतबारीका साथै वरिपरी रहेका चुरे पहाडमा पर्यटकहरू रमाउन सक्ने रमाइलो वातावरण सर्दिमा रहेको छ ।’
हिमाल, पहाड र तराईका सुन्दर दृश्यहरू हेर्न पाइने अग्लो राकाचुलीको साथै रहबासको क्रिक भन्ज्यांग पनि नजिकै छ । तरपनि घुम्नको लागि भनेर यो क्षेत्रमा कोहि पनि नआउदा यो ठाउँले पर्यटकीय लाभ लिन नसकेको उनले गुनासो गरे ।
पछिल्लो समयमा चीनको अग्रणी सिमेन्ट उत्पादक समुह होन्शाई र नेपालको शिवम सिमेन्टको सम्पुक्त लगानीमा दक्षिण एशिया कै ठुलो होन्शाई शिवम सिमेन्ट कारखाना सर्दिमा शुरु भएपछि सर्दिबासिहरू आफ्नो क्षेत्र विकसित हुने कुरामा आशाबादी देखिएका छन् । कम्पनीले सिमेन्ट उत्पादन शुरु गरिसकेको छ भने आफ्नै लगानीमा चुनढुङ्गाको खानी रहेको पाल्पाको ज्यामिरेसम्म पुग्ने सडक निर्माण समेत गरिरहेको छ । यो सडकको निर्माणसंगै पाल्पा जिल्लाको निस्दि गाँउपालीकामा पर्ने बेभोके, भुटुके भन्ज्याङ्ग, राकाचुलिमा घुम्न जाने आन्तरिक पर्यटकहरूको संख्या विस्तारै बढिरहेको छ । सिमेन्ट उद्योग स्थापनासंगै सर्दी बजार लगायत बेनी मणिपुरमा चहलपहल बढेको छ । अहिले यो ठाउँमा घर निर्माण हुने क्रम बढेको छ । नयाँ होटेल र पसलहरू थपिएका छन् र मानिसको चहलपहल पनि बढेको छ . पहिले सर्दी छोडेर गएकाहरू पनि फर्कन लागेको र नया मानिसहरूले खेत किन्ने क्रम बढेको स्थानीय बासिन्दा यमकला न्यौपाने बताउछिन । बेणि मणिपुर अहिले विनयी त्रिवेणी गाउँपालीकामा समाहित भएको छ । भारतसंग जोडिने ४ नं. प्रदेशको एकमात्र नाका त्रिवेणी भएकोले निकट भविष्यमा पोखरासंग जोड्ने सडक बेनिमणिपुर हुदै बन्नेमा स्थानियहरू आशाबादी छन । जसले पर्यटकिय स्थलहरूको प्रचारप्रसार हुने र पर्यटन क्रियाकलाप वृद्धि हुने विश्वास बेनी मणिपुरवासीले लिएका छन् । à