खोज

बुटवल, २७ चैत । रूपन्देहीको बुटवल उपमहानगरपालिका वडा नम्बर २ का स्थायी बासिन्दा नुरुद्दीन शाह विद्यालय उमेरदेखि नै कृषिलाई माया गर्दथे । विद्यालय जाँदा आउँदा होस् बाटोमा हिँड्दै गर्दा उनले कुनै पनि बोट बिरुवा देखियो कि उनी घरमा लगेर रोप्थे । फलफूल तथा तरकारीको व्यवसायमा जोडीएको उनको परिवारले कृषितर्फ भने ध्यान दिन सकेको थिएन ।

कृषिलाई पेशाको रूपमा अगाडि बढाउने योजना बनाएका नुरुद्दीन शाहले रूपन्देहीको शुद्धोधन गाउँपालिका वडा नम्बर २ कलुवामा अहिले कृषिमा नमुना काम गर्दै आएका छन् । शुद्धोधनमा केही जग्गा किनेर जोड्दै गएका उनले २० विघा जग्गा जोडेका छन् । जसमा उनले १० बर्ष पहिला सुरुवात गरेका थिए ‘शाह कृषि फार्म’ ।

उक्त फार्मममा उनले नरोपेको, नलगाएको र नपालेको बस्तु केही छैनन, प्रयाः सबै प्रकृतिका तरकारी, फलफूल, पशुपंक्षी पालन गरेका उनले फार्मलाई रिसोर्ट जस्तै बनाएका छन् । पहिलो फार्म उनको फार्ममा जाने मानिस दंग पर्छन् । लहरै रहेका आँपका बिरुवा, बीच बीचमा ईन्टरकर्पको रूपमा तरकारी खेती, अम्बा खेती सहितका सुन्तला समेत उनले रोपेका छन् । कागती पनि छन् । फार्मका बाटोको दायाँ बायाँ क्षेत्रलाई समेट्दै उनले लहरेबाली तरकारी रोपेका छन् । अहिले उनको फार्ममा भक्तपुरे लोकल काँक्रा उत्पादन छन् । यस्तै टमाटार पनि लटरम्म फलेका छन् भने लौका, फर्सी पनि लटरम्म फलेका छन् । सबै उत्पादनमा उनले कुनै पनि विषादी प्रयोग गरेका छैनन् ।
केही क्षेत्रमा मकै खेती समेत गरेका उनको फार्ममा हरियो मकै लटरम्म फलेको छ । पूर्णरूपमा अर्गानिक खेती गर्दै आएका उनले हालसम्म फार्ममा १५ करोड भन्दा बढि लगानी गरिसकेका छन् । ‘पूर्णरूपमा अर्गानिक फार्म स्थापना गरी सोही अनुसार १२ वटै महिना तरकारी उत्पादन गरेर बजारीकरण गर्ने योजना बनाएको छु,’ उनी भन्छन् ।
तरकारी खेतीमा प्रयोग हुने मल उनको आफ्नै फार्मबाट उत्पादित गोबर मल हो । यसको अलवा उनले कुखुरा पनि पालेका छन्, हाँस पनि छन्, रानी हाँस, खरायो, भंैसी, गाई, बाख्रा उनको फार्ममा छन् । मल्टी एग्रो फार्मको रूपमा विकास भएको उनले फार्मलाई नमुना एग्रो रिसर्च सेन्टरको रूपमा विकास गर्ने योजना समेत बनाएका छन् । फार्ममा जाने, अध्ययन अवलोकन गर्ने, खान बस्नको लागि मौलिक प्रकृतिका ४ वटा घर समेत उनले निर्माण गरेका हुन ।
रूपन्देही जिल्लामा मात्रै होईन, प्रदेशमै नमुना फार्मको रूपमा उनको फार्म रहेको छ । १३ बर्ष पहिला ९० प्रतिशत भन्दा बढि जंगलले ढाकेको क्षेत्रलाई उनले अहिले हराभर, नमुना बनाएका छन् । जसमा उनको परिवारका दाजु, भाईको समेत सपोर्ट रहँदै आएको छ । सुरुवाती दिनमा जग्गा किन्दा बयर, कडीपत्ता जस्ता झाडीले घेरिएको उनको फार्मलाई नमुना फार्मको रूपमा विकास गरेका हुन । फार्ममा उनले गड्यौला मल समेत उत्पादन गरेका छन् । गोडमेल, कुखुराको मल, गड्यौला मल उनले फार्ममै उत्पादन गरी प्रयोग गर्दै आएका हुन ।

३० जना भन्दा बढिलाई प्रत्यक्ष रोजगारी दिँदै आएका उनको फार्ममा गोबरबाट बिजुली समेत उत्पादन हँुदै आएको छ । फार्ममा बसोबास गर्ने व्यक्तिहरूले गोबर ग्याँसलाई ईन्धनको रूपमा प्रयोग गरी सोहीबाट खाना पकाउने, खाने गर्दछन् । होम स्टे सहितको अवधारणामा उनले फार्मलाई अगाडि बढाएका हुन । कुनै पनि व्यवसायिक संघ संस्थाको कार्यक्रम, साधारणसभा तथा अधिवेसन समेत फार्ममा नै गर्न सकिने गरी व्यवस्थापन समेत उनले गरेका छन् । अध्ययन अवलोकन गर्न आउनेहरूको लागि त फार्म नमुना नै भैहाल्यो । फार्ममा भैंसी सानो ठूला गरेर ७० भन्दा बढि छन् । गाई १ वटा, बाख्रा ७० वटा, लोकल कुखुरा १ हजार वटा, हाँस ५ सय वटा, राज हाँस ५० वटा, खरायो ७० वटा लगायतका उनको फार्ममा छन् ।

नुरुद्दिन शाह आफैमा कृषि प्रेमी व्यक्ति हुन । उनले कृषिमा खासगरी प्रकृति प्रेम समेत फार्ममा झल्काएका छन् । फार्ममा भौतिक संरचना निर्माण गर्दा उनले कुनै पनि बोटविरुवा काटेका छैनन । घरको बीच भागबाट नै बिरुवा उनले संरक्षण गरेर राखेका छन् । यसको अलवा ठूलो गोठ मात्रै ४ वटा, सानो गोठ ४ वटा उनकोमा छन् । फार्ममा उत्पादित बस्तुको उनी बुटवलमा बजारीकरण गर्दै आएका हुन । पूर्णरूपमा अर्गानिक उत्पादन गरिरहेका उनले गाउँका अन्य किसानलाई समेत अर्गानिक खेतीमा जोड दिएका हुन । हजारांै संख्यामा उनको फार्मममा आँप रहेका छन् । जुन विभिन्न प्रजातिका रहेका हुन । जसले फार्मममा जाने जो कोही मोहित हुने गर्दछन् ।

फार्मलाई अझ व्यवस्थीत गरी पूर्णरूपमा अर्गानिक बस्तु उत्पादन गरी विक्रि वितरण गर्ने योजना बनाएका उनले यसको लागि उपभोक्तमा जागरण आउनुपर्ने बताउँछन् । उपभोक्ता सचेतना आवश्यक रहेको भन्दै उनले थोरै खाने तर पूर्णरूपमा अर्गानिक खाने बानीको विकास गर्न आवश्यक रहेको उनको भनाइ रहेको छ । मानिसले विषादी प्रयोग गरिएको खाद्यान्न, तरकारी प्रयोग बाट दीर्घकालीन रोग लाग्ने भएको कारण यसको लागि समयमा नै सचेत हुनुपर्ने उनको भनाई रहेको छ । उनको फार्मममा उत्पादन भएका सबैजसो बस्तु पूर्णरूपमा अर्गानिक मल प्रयोग गरिएको हुन्छ । कुनै पनि रोग वा किरा लागेमा उनले गाई भैसीको गहूँतलाई औषधीको रूपमा प्रयोग गर्ने गर्दै आएका छन् ।