ट्रेंडिंग:

>> समनतामूलक समाज निर्माणमा नेपाल सरकारको तदारूकता आवश्यक छ : राष्ट्रपति पौडेल >> कांग्रेसको केन्द्रीय कार्यसम्पादन समितिको बैठक सुरू >> नेप्सेले देखाएन बढ्ने छाँट, ५४.६२ अंकले घट्यो >> गृहमन्त्री रमेश लेखकको विवाहको उमेर घटाउने प्रस्ताव >> बारा र पर्सामा तीन उच्च क्षमताका सबस्टेशनहरूको निर्माण अन्तिम चरणमा >> नेकपा माओवादी केन्द्र र जसपा नेपालका सांसदहरूले मधेस प्रदेशसभामा ठूलो विरोध >> पाकिस्तानी सरकारले मन्त्रीहरूको तलबमा १८८ प्रतिशत वृद्धि  >> मलायम सुपरस्टारको फिल्मकाे कमाइ सलमानको ‘सिकन्दर’काे भन्दा बढी हुने >> जुवा खेलिरहेको अवस्थामा १६ जना पक्राउ >> विकासको गतिमा देश अगाडि बढिसकेको छः प्रधानमन्त्री >> जबरजस्ती करणी गरेको अभियोगमा पक्राउ >> प्रेस चौतारीको महाधिवेसन सुरू, प्रधानमन्त्री गएनन् >> प्रचण्ड काठमाडौँ फर्केपछि तीन दलका शीर्ष नेताबीच शान्ति प्रक्रिया बारे छलफलको तयारी >> काठमाडौँमा चैत १५ मा गणतन्त्रको पक्ष र विपक्षमा प्रदर्शन हुने >> सरकारले ४६ जना पत्रकारको निःशुल्क दुर्घटना बीमा गरायो >> ज्ञानेन्द्र संवैधानिक राजा बन्न लायक मान्छे पनि होइनन्,बरु राप्रपाले पार्टी सभापति बनाए हुन्छ: देउवा >> राष्ट्रिय सभामा अध्यादेश प्रतिस्थापन विधेयकको नामलाई लिएर विवाद >> बुटवलमा १ सय ६९ ईरिक्सालाई संचालन अनुमतिपत्र >> उमेश राईलाई १७ औं धर्मश्रीको उपाधि >> वीरगञ्ज सुक्खा बन्दरगाहबाट भन्सार कार्यालयले ८ महिनामा ३२ अर्ब ३२ करोड राजस्व सङ्कलन गर्यो >> प्रहरीद्धारा अबैध कुखुरासहित एक जना प्रक्राउ >> भक्तपुरमा कवाडी टिप्ने एक वृद्धको हत्या, अनुसन्धान गर्दै प्रहरी >> इजरायली हवाई आक्रमणमा हमास नेता सलाह अल–बर्दाविलको ज्यान गयो >> पृथ्वीमा पानीको उत्पति कहिले भयो ? नयाँ अनुसन्धानले गरायाे खुलासा >> सञ्चारकर्मी मिडियामा अडिरहने वातावरण बनाउनुपर्छ >> सुन र चाँदी दुवैको भाउ घट्यो >> लुम्बिनीमा किशोरीहरुलाई पुनः प्रयोग गर्न मिल्ने प्याड तालिम >> ५ लाख शरणार्थीलाई अमेरिकाबाट निष्कासन गरिने, ट्रम्प प्रशासनले अप्रिल २४ सम्म दियो म्याद >> कर्मचारी मिलन केन्द्रको वनभोज कार्यक्रम तथा साधारणसभा सम्पन्न >> श्रमजीवी पत्रकार ऐन कार्यान्वयनको अवस्थाको अन्तरक्रिया >> यस्तो रहेको छ आजको विदेशी मुद्रको विनिमयदर, कुन मुद्रा कतिमा हुँदैछ कारोबार ? >> एपीएफको विजयी शुरुवात >> नेकपा एसको रूपन्देही अधिवेशन शुरु ‘पुर्नउत्थानवादीलाई निस्तेज पार्न राजनीतिक हस्तक्षेप’ >> अर्घाखाँचीमा ९५ प्रतिशत किशोरीलाई खोप >> कागजमा सीमित आर्थिक रूपान्तरण >> विश्व मौसम दिवसः बढ्दै छ चुनौति >> नारायणगढ–बुटवल खण्ड बिस्तारः पूर्वी खण्डमा प्रगति, दाउन्नेमा सास्ती >> विश्व पानी दिवसमा अन्तरक्रिया >> डढेलो नियन्त्रणका लागि ३ तहका सरकारको समान दायित्व हुनुपर्ने >> प्रतिगामी चिन्तनविरुद्ध ‘कविता’ >> सुस्ता गाउँपालिकाको शीतभण्डारः एकातिर आँधी, अर्कोतिर झोलङ्गो >> आजको मौसमः पाँच प्रदेशमा मेघ गर्जनसहित बर्षा हुने >> मेन्स सिंगल र डबलमा एपीएफलाई उपाधि >> आदिवासी जनजाति महासंघ कपिलवस्तुको अध्यक्षमा चौधरी >> मौसम प्रतिकुलका कारण पहिलो दिनको खेल प्रभावित, रोकिएको खेल आईतबार बिहान हुने >> २३ औ तिलोत्तमा गोल्डकप शुरु, पहिलो हाफमा एपीएफको अग्रता >> सामाजिक कार्यमा जुट्न नगरप्रमुख पाण्डेयको आग्रह >> प्रकाशन तथा प्रशारण संघ लुम्बिनीमा कुवँर >> मानसिक स्वास्थ्यको समाचार संप्रेषणमा संवेदनशिलता आवश्यक    >> प्रेस चौतारीको महाधिवेसनको तयारी पुरा, अध्यक्षमा पाण्डे र राई भिडदैँ

च्याउमा बिनाको व्यस्तता

चार जनाको परिवारको मुख्य आम्दानीको स्रोत नै यहि च्याउ हो विनाले भनिन्, यसैबाट कमाएर छोरा छोरी पढाए विहे गरे । अहिले पनि आम्दानीको मुख्य स्रोत यहि हो । कार्तिकमा लगाउने फागुनसम्म बिकि गर्ने सिर्जनको खेती हो यो ।
१ फाल्गुन २०८०, मंगलवार
१ फाल्गुन २०८०, मंगलवार

बुटवल, १ फागुन । रूपन्देहीको तिलोत्तमा नगरपालिकाकी विनाकुमारी पुनलाई बिहानै उठेदेखि राती अवेरसम्म खेतीपातीमा रमाउँदा आन्नद लाग्छ । उनी जतिबेला पनि आफूले लगाएका बाली बिरुवासँगै हुन्छिन् । सिर्जन अनुसारका तरकारी लगाउनु आफूले पालेका बाख्रा, बंगुरसँगै हुनु उनको दैनिकी हो । गएको कार्तिक महिनादेखि पुन च्याउसँग रमाईहेकी छन् । च्याउ टिप्ने, बेच्ने, सरसफाई गर्ने स्यारसुसार गर्देमा आजभोलि उनलाई फुर्सद छैन । उनी सुनाउछिन्, बिहानै ३ बजे नै च्याउ टिप्नु पर्छ नत्र व्यापारी आउदा बेच्न सकिँदैन । उनीहरूले पनि सबेरै बजारमा पु¥याउनु पर्छ । र्फममा हुर्कदै गरेका च्याउमा पानी छर्दै गर्दा भेटिएकी बिना भन्छिन् यी साना कोपिलाहरूलाई मायाले स्याहार गर्नुपर्छ मानिसका बच्चा जस्तै संवेदनशिल हुन्छन् । यीनको स्याहार सुसारमा केहि तलमाथि हुने बित्तिकै मरिहाल्छन् । दैनिक दुई सय किलो च्याउ बिक्रि गर्दै आएकी बिना मन लगाएर काम गर्न सके आम्दानी गर्नेलाई टाढा जान नपर्ने बताउँछिन् ।

चार जनाको परिवारको मुख्य आम्दानीको स्रोत नै यहि च्याउ हो यसैबाट कमाएर छोराछोरी पढाए विहे गरे । अहिले पनि आम्दानीको मुख्य स्रोत यहि हो । कार्तिकमा लगाउने फागुनसम्म बिक्री गर्ने सिजनको खेती हो यो । २०६६ सालबाट च्याउ लगाउन सुरु गरेकी विना भन्छिन् शुरुमा थोरै लगाए घरमा खाने र आफन्तलाई बाड्न पुग्दा नि खुब राम्रो गरे जस्तो महसुस हुन्थियो । तर बिस्तारै यसलाई व्यवसायिक बनाएको हो हाम्रो परिवारले । यसमा श्रीमान छोराछोरी सबैले बराबर काम गर्ने गरेका छौं ।

उनी भन्छिन् पहिले पहिले कम उत्पादन हुँदा श्रीमान आफैले बजार लगेर बेच्नु हुन्थियो तर अहिले हामीले धेरै लगाएका छौ बजारमा लैजान सक्ने वातवारण छैन । थोरै जस्तो बजारमा लगेर बिक् िग र्न पनि सहज नभएका कारणले घरमा नै केहि कम पैसामा बिक्री गर्नु परेको छ । यहाँ उत्पादन भएको च्याउ बुटवल, भैरहवा, मुर्गिया परासी सहित केहि पहाडी जिल्लामा समेत बिक्रीका लागि पुग्ने गरेको छ । व्यापारहरू यहि आउँछन् हामीलाई बजारको मूल्य हेरर मूल्य दिन्छन् । गत वर्ष त मूल्य राम्रो थियो यो वर्ष अझै सम्म राम्रा हुन सकेको छैन । यो वर्ष धेरै मुनाफा नहुने संकेत देखा परेको छ । यो वर्ष किलोको ९० रुपियाँमा बेच्नु परेको छ गत वर्ष १ सय ४० रुपियाँ किलो बेचेको हो । तर पनि आफनै ठाँउमा बसेर घर परिवारले गर्न सक्ने भएर सहज छ । यो वर्ष मैले करिब ५३ सय च्याउका बलहरू राखेको छु यसको रेखदेख गर्न गरी दुईजना कामदार पनि छन् । उनीहरूले च्याउ टिप्ने तौल गर्ने र सफा गर्ने काम गर्ने गर्दछन् ।

२०६६ सालमा गाउँमा नै युएनडिपी र नासो संस्थाले च्याउ लगाएर खान सकिन्छ भन्दै सिकाएर शुरु गरेकी हुन् बिनाले । त्यसबेला आफूलाई यसरी व्यवसायिक रूपमा खेती गर्छु भन्ने विश्वास थिएन उनमा । उनी भन्छिन् गाउँका साथीहरू भएर घर खान सकिने गरी तयार हुँदा पनि निकै खुशी लागेको बताईन । त्यस पछि स्थानीयस्तरमा रहेको प्रगतिशील महिला बहुउद्देश्यीय सहकारीले पनि सहुलियत ऋण दिएर खेती गर्न प्रोत्साहन गरेको बताउँछिन् । त्यस पछि नियमित रूपमा आफूले तालिमहरू लिएर कसरी विउ रोप्ने स्याहारसुसार कसरी गर्ने मलपानी कसरी राख्ने सबै सिकेपछि व्यवसायिक रूपमा अगाडी बढेको बताईन ।

पछिल्लो समयमा यसैलाई आम्दानीको मुख्य स्रोत बनाएकी विनाले यो वर्ष लगाएका ५३ सय बलबाट करिब २० टन च्याउ उत्पादन हुने लक्ष्य लिएकी छन् । उनले अहिलको बजार गत वर्ष भन्दा कम भएका कारण सोंचे जति मुनाफा नभए पनि करिब ७ देखि ८ लाख रुपियाँ मुनाफा हुने अपेक्षा गरेकी छन् । उनलाई बेमौसमी च्याउ उत्पादन गर्ने रहर छ तर त्यसका लागि लगानी धेरै हुने भएकाले आफूले तत्काल शुरु गर्न नसकेको बताईन । उनी भन्छिन् त्यसका लागि चाहिने वातावरण मिलाउन खर्च बढी लाग्ने भएकाले पनि अहिले आफू आँट्न नसकेको बताईन । त्यसका लागि स्थानीय सरकारले केही सहयोग गरे आफूले बेमौसमी च्याउ उत्पादन गर्न सक्ने उनको भनाई छ ।
अहिले च्याउ उत्पादनका लागि सहकारी र यूएनडिपीले पराल पकाउने करिव ७ लाख बराबरको मेसिन प्रदान गरेका कारणले उत्पादनमा सहज भएको र धेरै च्याउका बलहरू राख्ने सकिएको छ । यो मेसिनमा हामी गाँउका सबै दिदीबहिनीहरूले पालै पालो पराल पकाएर बिउ राख्ने गछौ ।

उनीसँगै पल्छिलो समयमा गाँउका अरू महिला पनि यो व्यवसायमा जोाडिएका छन् शुरुबाट नै घरमा खानका लागि उत्पादन गर्दे आईरहेकी सोहि ठाउँकी शान्ति क्षेत्री पनि व्यवसायिक रूपमा च्याउ उत्पादन गरिरहेकी छन् उनले बजार व्यवस्थापन नहँुदा उत्पादन गरेको च्याउ सस्तो मूल्यमा बेच्नु पर्ने अवस्था रहेको बताउँछिन् । उनले यो वर्ष १३ सय बलमा च्याउ उत्पादन गरेर बिक्री गरिरहेकी छन् । गत वर्ष घरबाट नै १ सय ४० रुपियाँमा बिक्रि भएको च्याउ यस वर्ष जम्मा ९० रुपियाँ किलोमा बेच्नु परेको छ ।

उनीहरू भन्छन् हामी किसानले च्याउको बिउ र मल व्यवसायीको मूल्यमा किन्नु पर्छ अनि तयार भएको च्याउ पनि व्यापारीको मूल्यमा दिनु पर्छ अनि कसरी सोचे जस्तो हुन्छ किसान सधै नै मारमा हामीले हाम्रो बस्तुको पनि मूल्य निर्धारण गर्ने वातावरण छैन । यहाँ आउने व्यापारीले जति दिन्छु भन्छ त्यसैमा चित्त बुझाउनु पर्छ नत्र त्यहि पनि बिक्री नहोला भन्ने अवस्था छ । यस तर्फ सरकारले ध्यान दिन आवश्यक छ ।
विना र शन्ति जस्तै अरूले पनि यो गाँउमा च्याउ व्यवसाय गरेका छन् तर बजारसम्म पु¥याउन नसक्दा सोंचे जस्तो आम्दानी हुन नसकेको उनीहरूको बुझाई छ । स्थानीय सरकारले किसान आफैलाई बजार सम्म उत्पादन भएको तरकारी पु¥याउने वातावरण तयार गर्न सके च्याउ उत्पादन र बिक्री गर्ने संख्या बढ्न सक्छ । à

यो खबर पढेर तपाईलाई कस्तो महसुस भयो ?