ट्रेंडिंग:

>> जनताले महसुस हुने गरी काम गर्न प्रधानमन्त्रीको कडा निर्देशन >> काठमाडौँको खोला किनारको मापदण्डबारे सरकारको पक्षमा सर्वोच्चको आदेश >> पशु बधशाला र विभिन्न सहकारी संस्थाबिच खसीबोका खरिद सम्झौता >> अमेरिकामा घुस दिएको आरोपपछि अडानीका कम्पनीहरुको शेयरमा भारी गिरावट >> नेपाली यू-१९ क्रिकेट टिमले जित्यो कर्नाटकाविरुद्धको सिरिज >> शुल्क विवरण सार्वजनिक गर्न अस्पतालहरुलाई मन्त्रालयको परिपत्र, नगरे कारबाही गरिने >> नेप्सेमा ३१ अंकको गिरावट, ८ अर्बको कारोबार >> चार महिनामा करिब १७ प्रतशितले बढ्यो राजस्व >> कानुनका विद्यार्थीहरु बिच कालिकामा बहस प्रतियोगिता >> भारतीय स्थल सेनाध्यक्ष द्विवेदीलाई नेपाली सेनाको मानार्थ महारथी दर्जा प्रदान >> ग्रेटर नेपालका अभियन्ता नेपाल प्रहरी नियन्त्रणमा >> डरत्रास देखाई रकम असुली गर्ने व्यक्ति पक्राउ >> बुटवल–गोरुसिंगे–चन्द्रौटा सडक सास्ती नहुनेगरी विस्तार गरिनुपर्छः मुख्यमन्त्री आचार्य >> रसुवागढी जलविद्युत आयोजना राष्ट्रिय प्रसारण लाइनमा जोडियो >> अस्ट्रेलियामा बालबालिकालाई सामाजिक सञ्जालमा प्रतिबन्ध लगाउने विधेयक संसदमा पेश >> मन्त्री हेरफेर हुने कुरा हल्ला मात्रै- गृहमन्त्री लेखक >> बालअधिकार दिवसमा आश्रमका बालबालिकालाइ शान्ति समाजको सहयोग >> सुन तोलाको एक हजारले बढ्यो >> राष्ट्रिय जीवन बिमा कम्पनीको सीइओ पदका लागि फेरि आवेदन माग >> नेटफ्लिक्समा आर्यन खानको वेभ सिरिज >> क्षितिज ईन्टरनेशनल कलेजमा रक्तदान  >> सिंहदरबारमा मन्त्रिपरिषद् बैठक बस्दै >> भारतीय स्थल सेनाध्यक्ष द्विवेदीलाई नेपाली सेनाले दियो ‘गार्ड अफ अनर’ सम्मान >> क्रिकेटर तृष्णा विश्वकर्मालाई भैरहवामा नगदसहित सम्मान >> रोगका कारण सुन्तला फल हरियै हुँदा बोट पहेँलै >> अनौठो संस्कृति झाँक्री नाँच >> सामुदायिक विद्यालयलाई पूर्ण निःशुल्क शिक्षा बनाउन पहल >> विश्व जोड्ने टेलिभिजनको चिन्ता >> सन्दर्भ विश्व मत्स्य दिवस मत्स्य संरक्षण, प्रबद्र्धन तथा बजार व्यवस्थापन >> पूर्वराजा ज्ञानेन्द्र लुम्बिनीमा निर्मित हजार बुद्ध मन्दिरको पूजामा सरिक हुने >> सार्वजनिक स्थलमा श्रीमानको किरिया >> अवैध क्रसर बन्द गर्न सरकारलाई सुझाव >> धानले मान >> पश्चिमी वायुको प्रभाव कायमै, यी तीन प्रदेशमा हल्का वर्षाको सम्भावना >> सरकारको पहलमा १० हजार सहकारीपीडितको बचत फिर्ता >> ‘असार होइन, जेठभित्रै काम सक्छौं’ >> सोइया महिला स्वावलम्वी संस्थाद्वारा संचालित परियोजनाबारे छलफल >> एम्स कलेजमा डिजिटल रुपान्तरण सेमिनार >> डेभिस कपमा नेपालको विजयी शुरुवात >> पेट्रोलियम डिलर्स एसोसिएसन र आधुनिक समाज डेन्टल बिच सम्झौता >> दिल्लीमा वायु प्रदुषण गम्भीर श्रेणीमा, आधा कर्मचारीलाई ‘वर्क फ्रम होम’ लागु >> नि:शुल्क आलुको बीउ वितरण >> गैंडाले बाली नष्ट गरेपछि स्थानीय चिन्तामा >> अमेरिकाले युक्रेनलाई युद्धमा प्रयोग हुने ल्याण्ड माइन दिने >> नेप्से ९ अंकले बढ्यो, ७ अर्बको कारोबार >> काठमाडौँ आइपुगे भारतीय स्थल सेनाध्यक्ष द्विवेदी >> इजरायल–प्यालेस्टाइन युद्धमा तटस्थ नबस्न प्रधानमन्त्रीलाई ध्यानाकर्षण >> एमालेको ‘जागरण सभा’ काठमाडौँको दरबारमार्गमा हुने >> विकासमा राजनीति नगरौं- गृहमन्त्री लेखक >> ओस्कार विजेता मिसेलको गुनासोः बच्चा जन्माउन नसक्दा असफल भए !

सुकुम्बासी सङ्घीयता

२४ आश्विन २०७७, शनिबार
२४ आश्विन २०७७, शनिबार

इतिहास भन्छ– महाराजधिराजले ‘विकासको मूल फुटाउन’ देशलाई भौगोलिक र प्रशासनिक क्षेत्रहरूमा विभाजन गरेका थिए ।

विकास क्षेत्रका नाममा । अञ्चल र जिल्लाका नाममा । नगर र गाउँ पञ्चायतका नाममा ।

त्यो विभाजनको पृष्ठभूमिमा विकेन्द्रीकरणको सिद्घान्त रहेको भनिए पनि सत्ता र शक्ति केवल काठमाण्डौमा नै थियो ।

सार्वभौमसत्ता नै महाराजधिराजमा थियो । महाराजधिराजको कृपाबिना विकेन्द्रीकरणको स्वाद चाख्न पाउँदैनथे सुदूरका गाउँहरूले ।

त्यसबेला ‘विकासको मूल’ नारायणीहिटी दरबारबाट फुट्थ्यो ।

दार्शनिक हेगेलले इतिहास र इतिहास बनाउने व्यक्तित्वहरू दोहरिन्छन् भनेका छन् । निश्चय पनि इतिहास दोहरिन्छ । हाम्रोमा पनि इतिहास दोहरियो ।

इतिहास दोहरिएपछि के भयो ? नेपालको संविधान २०७२ अनुसार मुलुकलाई सातवटा प्रदेशमा विभाजन गरियो । यो विभाजनको सैद्घान्तिक पृष्ठभूमिमा सङ्घीयता रहेको छ । यो सङ्घीयताको परिकल्पना संविधानसभाको हो । जुन सभाको प्रादुर्भाव तत्कालीन माओवादीको ‘जनयुद्घ’ को प्रवेगको भरमा भएको हो । ‘गाडा चढेर अमेरिका पुग्न सकिन्न’ भन्ने ठहरावको सिद्घान्तमा उभिएर भएको होइन ।

सङ्घीयतालाई परिवर्तनको सिद्घान्त मानियो । नेपाल निर्माणका लागि प्रस्थानविन्दु मानियो । मानियो–सङ्घीयताले हजारौं वर्षदेखि सीमान्तकृतहरूलाई पहिचान दिन्छ । सम्मान दिन्छ । रोजगारी दिन्छ । शासन सत्तामा सामेल गराउँछ । कर्तव्य पूरा गर्न लगाउँछ र अधिकारको प्रयोग गर्न दिन्छ । बोल्न दिन्छ । आवाज सुनिन्छ । पहिचान र सामथ्र्यका आधारमा प्रदेशहरू अस्तित्ववान हुन्छन् । सयौँ वर्षदेखि अन्तिम किनारमा उपेक्षित भएर उभिएकाहरू पनि मूलधारमा आउँछन् ।

साक्षी किनाराका देखी जान्ने सुनी जान्नेहरू भन्दछन्– तर त्यस्तो केही देखिएन । युग युगदेखि जो सत्तामा थिए, ती नै सत्तारुढ भए । माथि सम्राट मानसिकता नै कायम रह्यो । तल दास मानसिकता ! दासहरूले जनताका प्रतिनिधिहरूको आत्मसम्मान, अधिकार, चाहना सबै सम्राटको पाउमा सुम्पिदिए । सम्राटका अघि हात जोडेर प्रार्थनारत् भए । सम्राटले ‘तथास्तु’ भन्दियो । बस् प्रदेशको छिनोफानो भइगयो !

अनेक उथलपुथल बेहोरी आएको यो मुलुक सङ्घीयतालाई नकार्नसक्ने अवस्थाबाट भने धेरै अघि बढिसकेको छ । तर सतहमा जस्तो दृश्य देखिएको छ, सक्कली सङ्घीयताको परिकल्पना त्यो कदापि थिएन । ‘जनयुद्घ’ले यस्तै अनपेक्षित दृश्यहरूका लागि त्यो बलिदानीपूर्ण प्रवेग लिएको थिएन ।

दृश्यमा सहभागी पात्रहरूलाई छोडौँ । लज्जास्पद दृश्यका साक्षी किनारामा रहेकाहरूको अनुहार हेरौँ । सङ्घीयताको घाम तिनको अनुहारमा झुल्किने छाँटछन्द छैन । समृद्घिको यात्रा कुर्चीबाट तल झर्दैन । भोका पेटमा पटुकी बाँधेका दिदीबहिनीहरू बालबच्चा बोकेर रुँदै सीमा काटिरहेका छन् । देशका खम्बा भनिने युवाहरू पोकापकुन्तरा बोकेर रुँदै मुगलान झरिरहेछन् ।

दुखियाहरूलाई सङ्घीयताले मलम दिन सकेन । सङ्घीयता के तिनका लागि होइन ?

साक्षी किनारामा रहेकाहरूले हैन कि, हैन कि जस्तो मान्न थालिसके । किनभने दलालहरूको ‘कारोवार’ भइरहेछ सङ्घीयता । भइरहेछ हनुमानहरूको ‘चाकरी’ । भ्रष्टहरूको लागि भइरहेछ शकुनिको पासा । भइरहेछ अमुक नेताको भोट बैंक । यस अघि सुकुम्बासी बस्तीहरू क्रान्तिकारी नेताहरूको ‘भोट बैंक’ हुने गथ्र्यो । अब सङ्घीयता नै नेताहरूको ‘भोट बैंक’ भइरहेछ । ‘भोट बैंक’ बचाउन नेतृत्वले नै सङ्घीयतालाई ‘सुकुम्बासी’ बनाउने षड्यन्त्र गरिरहेछन् ।

सुकुम्बासी र सङ्घीयता । सङ्घीयता अर्थात् सुकुम्बासी ! कस्तो दुखिया विम्व !

कार्ल माक्र्स कम्युनिष्टहरूका गुरु हुन् । ‘लुई बोनापार्टको अठारौँ ब्रुमेयर’ मा इतिहास र सेलिब्रेटीहरूको पुनरावृत्तिको बारेमा दार्शनिक हेगेलको विचारमाथि टिप्पणी गर्दै उनले भनेका छन्– “हो, हेगेलले भनेजस्तै इतिहास दोहरिन्छ । तर हेगेलले त्यसमा थप्न बिर्सेका छन्– पहिलोपटक त्रासदीका रूपमा, दोस्रोचोटि प्रहसनका रूपमा ।”

हाम्रो इतिहास र हाम्रा राजनीतिक सेलिब्रेटीहरू कुन रूपमा दोहरिएका हुन् ? के यो एक त्रासदी हो ? कि यो प्रहसन हो ?
दुई तिहाइ मतका साथ सत्तारूढ कमरेडहरूलाई थाहा होला कि ?

यो खबर पढेर तपाईलाई कस्तो महसुस भयो ?