खोज

नवलपुर, ०९ असोज।
आश्विन कृष्ण पक्षको सप्तमी अष्टमी र नवमी तिथी तीन दिनसम्म मनाइने थारु महिला पर्वको दोस्रो दिन आज व्रत बस्ने महिलाले व्रत बसेका छन् । नवलपुर, चितवनलगायत पूर्वी नेपालका थारु, मधेसी समुदायका महिलाले पनि सन्तानको दीर्घायु र पारिवारिक सुख शान्तिको कामना गर्दै यो पर्व मनाउने गरेका छन् ।

थारु संस्कृतिअनुसार सातौँ दिनलाई ‘लहा खाइके’, आठौँ दिनलाई ‘उपास’ र नवौँ दिनलाई ‘पराण’ भनिन्छ। सातौं दिन बिहान दाजुभाइहरू नजिकैको नदीमा नुहाएर पानी पिउने प्रयास गर्छन्। नुहाईसकेपछि अलिकति तोरिको पिना घिरुलाको पटामा राखेर गहिराइमा बगाउने चलन छ । त्यो दिनभर ब्रतालु चोखो बसेर साँझ फेरि नुहाउँछन्। सोही रात कुखुराले “दतखत“ वा दार खान्छ।

अष्टमीको दिन बिहान सबेरै नुहाउन नदीमा गएर अघिल्लो दिन जस्तै राखी पिउने गर्छन् । स्नान गरेपछि भक्तजन पानी पनि नपिई व्रत बस्छन् । त्यस दिन महिलाहरूले नयाँ र स्मार्ट लुगा लगाएर दिनभर नाचगान गर्छन्। सोही दिन साँझ एक ठाउँमा जम्मा भएर भगवान् जीतवाहन (जितिया ब्रत कथा)को कथा सुन्ने गर्दछन् । कथा सकिएपछि सबैजना घर गएर फलफूल खान्छन् । यसलाई “फरहर“ भनिन्छ।

नवमिको दिन सबेरै सबब ब्रातालु फेरी खोलामा नुहारमा, तिनीहरूले निराकार मूर्ति (जस्लाई थारु भाषामा “गर्गवाङ“ भनेर चिनिन्छ) बनाउँछन् र मासाको गेडालेको पूजा गर्छन्। नदीबाट घर आएपछि भक्तहरू दही, केरा र अन्य खानेकुरा खान बस्छन् र खानुअघि गुआन्थाको अंगारामा काठको धूपको केही अंश अर्पण गर्छन्। यसलाई “परान“ भनिन्छ। त्यसपछि, व्रत समाप्त हुन्छ र व्रत पछि माछा, मासु जस्ता अन्य परिकारहरू खान्छन्।
पराणको दिन दिनभर गीत र नाच हुने र सबैको घर–घरबाट केरा, चिउरा, फलफूल जम्मा गरेर, कथा सुनाएर, पिपलको हाँगा काटेर जितिया पर्वको समापन हुन्छ ।