खोज

आज माघ १६ अर्थात शहिद दिवस । नेपालमा बर्षौंदेखि आजकै दिन शहिद दिवस मनाउने औपचारिकता पूरा हुँदै आएको छ । शहिद दिवस मनाउँदै गर्दा शहिद दिवसलाई सप्ताहव्यापी मनाउने यसअघिको परम्परा अहिले क्रमशः हराउँदै गएको छ । सरकारले पनि शहिद सप्ताहमा एक सातासम्म आयोजना गर्ने विभिन्न कार्यक्रममा विराम लगाएको अवस्था छ । पछिल्लोसमय केवल औपचारिकताकै लागि यो दिवस मनाउने गरिएको छ भन्दा अत्युक्ति हुँदैन । बि.स. १९९७ साल माघ १६ गते जहानियाँ राणा शासनविरुद्ध आवाज उठाउने महान शहिदहरू शुक्रराज शास्त्री, धर्मधक्त माथेमा, गंगालाल श्रेष्ठ र दशरथ चन्द ठाकुरको सम्झनामा शहिद दिवस मनाउने गरिएको हो तर आज दुःखका साथ भन्नुपर्दछ– शहिदले देखाएको बाटो हिँड्ने काम भएको छैन । शहिदको योगदान बिर्सने काम भैरहेको छ । निरङ्कुश जहानियाँ राणा शासन हटाई नेपालमा प्रजातान्त्रिक शासन व्यवस्था स्थापना गर्न शुक्रराज, धर्मभक्त दशरथ चन्द र गंगालालका साथै कृष्णलाल अधिकारी र कृष्णप्रसाद कोइरालाले ठूलो भूमिका निर्वाह गर्नुभएको थियो । त्यसयता मुलुकमा ठूलो संख्यामा शहिदहरूले बलिदान गरेका छन् । बर्षको एक दिन शहिदलाई सम्झिने कामसम्म भैरहेको छ । जेहोस् शहिद दिवसको औपचारिकता हरेक बर्ष यसरी नै पूरा भैरहेको छ तर शहिदले देखेको सपना अझै पूरा भएको छैन् । शहिदहरूले जुन सपना देखेका थिए त्यो पूरा गर्नेतर्फ नेताहरूको गम्भीर ध्यानाकर्षण हुनु जरुरी छ । अनिमात्र शहिदले दिएको बलिदानको सार्थकता हुनेछ । नेपालमा शहिद दिवसलाई केवल औपचारिकताकै लागि अहिलेसम्म केवल परम्परा धान्ने वा औपचारिकतामा मात्र सीमित राखिएको इतिहास छ ।

वर्षको एकपटक शहिद दिवस मनाउने र त्यसपछि शहिदले देखाएको बाटो भन्दा उल्टो बाटो अनुसरण गर्ने परम्परा हाबी हुँदै गएको छ । यस्तो अवस्थाले शहिदको साँचो अर्थमा स्मरण हुन सक्दैन र उनीहरूले जुन उद्देश्यका लागि ज्यान उत्सर्ग गरेका थिए, त्यसको कत्तिपनि सम्मान हुन सक्दैन । बरु शहिदको अपमान हुन्छ । कमसेकम शहिद दिवसमा शहिदले गरेको त्याग र बलिदान अनुरूप अघि बढ्ने संकल्प गर्नुपर्दछ । अनिमात्र शहिद दिवस मनाउनुको सार्थकता हुन सक्छ । तर, विडम्बना पछिल्लोसमय हामीले शहिद शब्दको मर्यादा, मूल्य, गरिमा, सम्मान र आस्थालाई अवमूल्यन गरिदै आएको अवस्था छ । अहिले शहिदको अपमान भैरहेको छ । सामान्य घटनाक्रममा मृत्युबरण गरेकाहरूलाई पनि शहिदको पगरी गुथाउने जुन परिपार्टी विकास भएको छ, त्यसले शहिदको अवमूल्यन भएको छ । शहिदको भावनामाथि खेलवाड हुनु बिडम्वनाको कुरा हो ।
नेपालका चार शहिद नै सच्चा शहिद हुन । राणा शासनको अन्त्यका लागि हाँसीहाँसी ज्यानको बाजी थाप्न तयार भएका शुक्रराज, धर्मभक्त, गंगालाल र दशरथ चन्दप्रति राज्य नतमस्तक छ । नेपाली जनता यी चार शहिदप्रति सधैं कृतज्ञ छन । तर, आज ‘शहिद’ को मानमर्दन भएको छ । सामान्य विवादमा मृत्यु भएका व्यक्तिलाई पनि शहिदको सूचिमा राख्ने जुन प्रवृत्ति बढेको छ, यो शहिदकै अपमान हो । पछिल्लोसमय शहिद शब्दकै अपमान, अवमूल्यन र मानमर्दन हुनु चिन्ताको कुरा हो । आजको दिनबाट अव वास्तविक शहिदको अपमान होइन सम्मान गर्ने संस्कृति विकास गर्नु जरुरी छ । शहिदले देखाएको बाटोमा मुलुक हिँड्ने प्रयास होस् । अनिमात्र वास्तविक शहिदको सम्मान हुनेछ । वास्तविक शहिदले देखाएको पदचाप पछ्याउने प्रयत्न गरौं ।