ट्रेंडिंग:

>> चीन र अमेरिकाको राजदुत नियुक्त >> कोशीका पुर्वमन्त्री अधिकारीलाई काठमाडौँ ल्याइदै >> सर्वोच्चको न्यायाधीशमा निरौला र पाण्डेयको नियुक्ति >> करिब एक सय किलोग्राम गाँजासहित एक जना पक्राउ >> लामिछाने पक्राउ पर्दैमा रास्वपाले अनावश्यक होहल्ला गर्न आवश्यक छैन- देउवा >> तिलिचो तालको आधार शिविरमा पुग्यो राष्ट्रिय ग्रिडको बिजुली >> छठपर्व सकिएसँगै मधेसमा दिदीवहिनीको प्रेमको प्रतिक सामा चकेवा पर्वको रौनक >> लुम्बिनीको कार्यवाहक मुख्यमन्त्रीको जिम्मेवारी मन्त्री ढकाललाई >> मानव तस्करीको आरोप लागेका एमाले नेता अधिकारी पक्राउ >> सबै ‘स्विङ स्टेट’ जितेर ट्रम्पले बनाए इतिहास >> भारतविरुद्धको टेस्ट सिरिजका लागि अस्ट्रेलियन टिमको घोषणा >> सुनचाँदीको मुल्य घट्यो, तोलाको कति पुग्यो ? >> माओवादी केन्द्रको पदाधिकारी बैठक बस्दै >> ट्रम्पको पुनरागमनले बढ्यो चीनको चुनौती >> इन्टर मियामी एटलान्टासँग स्तब्ध, एमएलएस कपबाट बाहिरियो >> पोखरा विश्वविद्यालयको उपकुलपतिका लागि दरखास्त आह्वान >> महागुरु फाल्गुनन्दको १४०औँ जन्मजयन्ती मनाइदै >> रवि लामिछानेलाई म्याद थपका लागि आज अदालत लगिदै >> पूर्ण बहादुरको सारङ्गीले बनायो नयाँ किर्तिमान एकै दिन पायो ४६५ भन्दा बढी शो >> सरकारः उपनिर्वाचन भयरहित बनाऊ >> तिललाई पहाड बनाउने काम नगरौं >> शैक्षिक प्रणालीमा परिवर्तन भएन: मन्त्री तिमिल्सिना >> बन्ला त बुटवलमा फर्निचर ग्राम ? >> कक्षा ११ र १२ अनुत्तीर्ण १४ लाख विद्यार्थीले मौका परीक्षा दिन पाउने >> ‘खर्ब बढी लगानीमा उद्योगीप्रति सरकारको वेवास्ता’ >> यू-१९ महिला टी-२० विश्वकप छनौटमा नेपाल र थाइल्याण्ड खेल्दै >> पहाडी भूभागमा वर्षा, उच्च पहाडी तथा हिमाली भूभागमा हिमपातको सम्भावना >> तराईको प्रचण्ड गर्मीमा स्याउ खेती >> एमालेको सचिवालय बैठकले के के निर्णय गर्यो ? >> क्यालिफोर्नियामा नगर सदस्यमा भट्टराई निर्वाचितः गृहनगर तिलोत्तमामा खुशियाली >> रोटरी क्लव अफ बुटवल चौतारीको रक्तदानमा ६६ युनिट रगत संकलन >> नौलो बहुउद्देश्यीय सहकारीको साधारणसभा >> सहकारी वा मानव तस्करीमा संलग्न प्रकरण होस् सबै कानुनी दायरामा आउनुपर्छ- महामन्त्री थापा >> नेपाल युएईसँग पराजित >> गैडहवाको सूर्यपुरामा भव्यताका साथ मनाइयो छठ >> पुरुष यू-१९ एसिया कपको खेल तालिका सार्वजनिक, नेपाल समुह बी मा >> गौतमबुद्ध अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थल : १७१ यात्रु ल्याएको जजिराले १६८ जना लिएर उड्यो >> गौतम बुद्ध विमानस्थल आइपुग्यो जजिराको विमान >> एमाले केन्द्रीय सल्लाहकार पोखरेलको निधन >> समयः एक अमूल्य सम्पत्ति >> ८७ जनामा डेङ्गुको सङ्क्रमण >> वडामै भत्ता पाउँदा लाभग्राहीलाई सहजता र सुबिधा >> कोलनगरमा बर्मी भिक्षुको चासो >> कलाका त्रिवेणी बेन >> डाइलासिस गर्नेलाई पालोको सकस >> बर्दघाटमा बंगुर फर्मः वर्ष दिनमा ढाई करोडको बिक्री >> आज गणेशमान सिंहको ११०औँ जन्मजयन्ती मनाइँदै >> गौतमबुद्ध विमानस्थलमा आज एकैदिन तीनवटा अन्तर्राष्ट्रिय उडान >> कांग्रेसको जनसम्पर्क समिति समन्वय विभागमा २८ सदस्य मनोनित >> महिला अधिकार महासन्धि छायाँ प्रतिवेदनका लागि लुम्बिनीमा सुझाव संकलन

उहीलेको माघी अहिलेको माघी

१ माघ २०७८, शनिबार
१ माघ २०७८, शनिबार

आधुनिकताको नाममा नदी तलाउ भन्दा घरमै नुहाउने प्रचलन आएको छ । घरमै बनाउने परिकारलाई भन्दा बजारमा बनाइएका परिकारहरुलाई महŒव दिने, मौलिक भेषभुषा झल्काउने भन्दा हिन्दी पपगित र जिंगलमा नाँच्ने र बजाउने लगायतका कार्यहरुले माघी पर्व महँगो बन्दै गएको छ ।

000

उमेरले सात दशक पार गरेका खड्क चौधरी पछिल्लो समयमा सामाजिक कार्यमा व्यस्त छन् । उनी केन्द्रबाट जागिर पेशा सुरु गरेका चौधरी खाद्यसंस्थान कार्यालयको विभागिय प्रमुखको रुपमा काम गर्दै उमेर हदबन्दीका कारण जागिरे पेशाबाट अवकास भएका थिए ।

राप्ती गाउँपालिका पिपरी हाल लमही नगरपालिका ६ देउपुर निवासी बस्दै आएका उनी थारुको उत्थानका लागि सामाजिक क्षेत्रमा क्रियाशिल रहेको बताउँछन । उनलाई थारु बस्तीमा पनि गाउँकै अगुवाका रुपमा एक परिचित पात्रका रुपमा चिनिन्छन । थारु सतगौवा समाजका नेपालका अध्यक्ष थारु कल्याणकारिणी सभाको सल्लाहकारको रुपमा काम गर्दै आएको बताउँछन ।

स्नातक तहसम्मको अध्ययन गरेका चौधरी थारु परम्परा, रीतिरिवाजदेखि भेष भुषामा पनि उत्तिकै दख्खल राख्छन । उनी २०२६ सालमा परिषद पञ्चायत विकास प्रशिक्षणमा जागिरे पेशा सुरु गरि खाद्य संस्थान नेपालको विभागिय प्रमुखमा रहि काम गरि लामो समय सरकारी पेशामा रहेर अवकाश पाएका थिए । चौधरी दुई दशकदेखि सामाजिक अभियान्ताको रुपमा सक्रिय छन । उनी आफ्नो जीवन कालमै माघी मनाउने शैली कहाँबाट कहाँ पुगेको अनुभुति गर्छन ।

माघी थारु जातीले आर्थिक नयाँ वर्षमा मनाउने परम्परा वर्तमान अवस्थामा एकल परिवारसँगै बिस्तारै परिवर्तन आएको बताउँछन । संयुक्त परिवारमा हुर्केका चौधरी आफ्नो जवानीमा ६० जनाको घर परिवार र ७५ जनाको सयुक्त परिवारमा मनाएको अनुभव छ । उनका अनुसार माघी पर्वमा पारिवारिक नेतृत्वदेखि गाउँ, प्रगन्ना, मौअब्जा, मान्यजन, कचहरी, पूजारी लगायतमा वार्षिक कार्ययोजना बनाउने नेतृत्व परिवर्तन गर्ने काम समेत हुन्थ्यो । वर्षमा एकपल्ट माघीकै दिन अन्न छोएर मान्यजनलाई ढोक गर्ने चलन बिस्तारै आफ्नै अगाडि ओझेलमा पर्दै आएको खड्क बताउँछन । उनी भन्छन, पौष मसान्तको दिन विभिन्न खाले खानाका परिकार बनाउने सुगुर काट्ने, दिनमा मात्र होइन रातभर खाने, नाँच्ने र माघे सक्रान्तीको दिन नदी तलाउमा स्नान गरि अन्न छोएर मान्यजनलाई ढोक गर्ने गरिन्थ्यो । वर्षमा एक पटक मात्र मान्यजनालाई ढोग गर्ने भएका कारण पनि ढोगलाई विशेष महŒव दिने उनी बताउँछन ।

दोस्रो दिन आफ्ना मान्यजनकहाँ जाने आर्शिवाद लिने चलन थियो । त्यसपछि पहिलो कार्य परिवारमा माघी दिवानी नयाँ नेतृत्व छान्ने कार्य सुरु हुने घरको जेठो सदस्यलाई नै पारिवारिक नेतृत्व दिन गरिन्थ्यो । त्यसलाई घरधुरिया भनिने अन्य परिवारका सदस्यलाई समेत अन्य भूमिकाको जिम्मेवारी दिँदै वार्षिक योजना बनाइन्थ्यो । त्यस लगतै माघी दिवानी भुराखेल सुरु हुने त्यसलाई सवै भेलाबाट एक वर्षका कार्य योजना बनाउँदै अघुवा, अघारिया, झलारी छान्ने काम पछि मौअब्जाबाट प्रगन्नका प्रमुख उपप्रमुख, चिरागी महजुम छान्ने काम हन्थ्यो । प्रमुख, उपप्रमुखले प्रगन्ना भित्र रहेका मौअब्जाहरुका बस्तीमा हुने सवै सामाजिक कार्यहरुको निर्णय गर्ने, निर्णय गरेका सूचनाहरु चिरागीले मौअब्जाभर सूचना प्रभाह गर्ने, महजुमले मौअब्जाभर हुने काममा जनश्रमदान लगाउने, सामाजिक कार्यमा अग्रसरता दिने काम गर्ने गर्दथे भने गाउँका अघरियाले गाउँको नेतृत्व गर्ने, झलारीले कुलो सिंचाईको मोनिटरिङ गर्ने, पूजारीले पूजाआजा गर्ने लगायतका लगायतका काम गरिने चौधरी बताउँछन ।

प्रगन्नका प्रतिनिधी मध्येवाट नेपाल सरकारले एक जना मान्यजन नियुक्ती गर्ने त्यो नियुक्तीबाट आएको मान्यजन अत्यन्तै शक्तीशाली हुने उसले गलत गर्ने व्यक्तीलाई जेल समेत हाल्न सक्ने अधिकार सम्पन्न हुने हुँदा पनि सबैले मर्यादा पालन गर्ने तथा अनुसार हुने परम्परा थियो चौधरी भन्छन । अहिले पनि थारु बाहुल्यता भएका स्थानहरुमा गाउँका अघुवारे, अघरिया छान्ने काम भए पनि अन्य परम्परा हराउँदै गएको उनले बताए । मुख्य ३ कारणले परम्परा तोडिदै गएको चौधरीको अनुभव छ । पहिलो थारुहरु बिस्तारै कृषि पेशा छाडेर अन्य पेशा अगाल्नु, दोस्रो संयुक्त परिवारबाट एकल परिवार निर्माण र तेस्रो राज्यको पूर्न संचनासँगै पालिका तथा वडाहरु शक्तीशाली हुन हो । यसमा पहिलो कारण पहिला थारु धत्रीपुत्रको नामा परिचित थिए, उनीहरु कृषि पेशामा आधारित भएका कारण सबै कृषि क्षेत्रमा लाग्ने संयुक्त परिवारमा बस्ने हुन्थ्यो । त्यसकारण पारिवारिक कार्ययोजना बनाउन आवश्यक थियो । आधुनिकतासँगै परिवारिक सदस्यहरु हुने खानेहरु जागिर, व्यापार, व्यवसाय र गरि खानेहरु ज्याला मजदुरी गर्नेमा घर छाडेर जान थोलेका कारण एकागि परिवार सुरु भएको उनी बताउँछन् । तेस्रो राज्यको पूनःसंरचनासँगै पालिका वडाहरु शक्तीशाली भएका कारण पुराना संरचना सबै तोडेको तथा बसाइँ सराइका कारण सबै समुदायका संयुक्त बस्तीहरुमा बस्ने थारुजाती अन्यजातीको देखासिकी गर्ने कारण पनि हो ।

हामी माघी भन्दा दशैलाई महŒव दिन थालेका छौं । यस्ता कारण वाहेक धर्मान्तर पनि एक हो उनले भने । आधुनिकतासँगै माघी मनाउने परम्परा मात्र समाप्त भएका मात्र छैनन मनाउने शैलीमा पनि परिवर्तन आएको छ । आधुनिकताको नाममा नदी तलाउ भन्दा घरमै नुहाउने प्रचलन आएको छ । घरमै बनाउने परिकारलाई भन्दा बजारमा बनाइएका परिकारहरुलाई महŒव दिने, मौलिक भेष भुषा झल्काउने भन्दा हिन्दी पपगित र जिंगलमा नाँच्ने र बजाउने लगायतका कार्यहरुले माघी पर्व महँगो बन्दै गएको छ ।

यो खबर पढेर तपाईलाई कस्तो महसुस भयो ?