खोज

लमही नगरपालिका ७ की बबिता चौधरीको घरमा दसैमा विक्रिका लागी १३ वटा खसी तयार थिए । कोरोनाको डरले खसी बिक्दैन कि भन्ने चिन्तामा रहेकी चौधरीकोे दसैँ अघि घर बाटै खसीबोका बिक्री भएपछि खुसी भईन् । खसी विक्रि भएपछि दशै खर्चको जोहो गर्ने सोचमा रहेकी उनले आफु आबद्ध भएकै सहकारीबाट विक्रि गरेकी हुन् । “सहकारीबाट खसी बिक्री भयो, पहिला त व्यापारी आउथे उनीहरुको आफ्नै मूल्य हुन्थ्यो, नाफाघाटा थाहा हुदैनथ्यो अहिले सहकारीले जोखेर ज्युदोको मुल्य गरेर लैजान्छ” चौधरीले भनिन् ।

लमही नगरपालिका भित्र चार ओटा सामाजिक उद्यमी महिला सहकारी संस्था छन् । यी सहकारीहरुले व्यवसायिक बाख्रा पालनको लागि किसानमा लगानी गरेका छन् । निलकमल, कर्मठ, दिपन, समुन्नति सामाजिक उद्यमी महिला सहकारी संस्थाले यस वर्ष आठ सय खसी बोका खाद्य व्यवस्था तथा व्यापार कम्पनी लिमिटेडलाई बिक्री गरेका छन् भने १ हजार २ सय जिल्लाका विभिन्न मासु पसल तथा जिल्ला वाहिर पनि विक्रि गरेको जनाएका छन् । यस वर्षको दसैँमा दाङको लमही नगरपालिकामा रहेका चारवटा सामाजिक उद्यमी महिला सहकारीका सदस्य किसानले यस वर्ष मात्रै दुई हजार बढी खसी बोका सहकारी मार्फत बिक्री गरेका हुन् ।

खाद्य व्यवस्था तथा व्यापार कम्पनी लिमिटेडले सहकारीबाट मात्रै ८ सय खसी बोका खरिद गरेको हो । दाङबाट यस वर्ष एक हजार खसी बोका खरिद गरेर कम्पनीले काठमाडौँ पठाएको हो । ८ सय खसीवोका सहकारीवाट र थप २ सय खसी बोका किसानहरुवाट खरिद गरेर काठमाडौँ पठाइएको खाद्य व्यवस्था तथा व्यापार कम्पनी लिमिटेड तुलसीपुरका निमित्त प्रमुख नकुल चौधरीले जानकारी दिए । “जिल्लामा गतवर्षपनि सहकारीहरुवाटै खरीद गरेर खसीवोका काठमाण्डौ पठाईएकोले यसवर्षपनी दाङलाई १ हजार खसीवोका खरीदगरेर पठाउने जिम्वेवारी आएको थियो, त्यो हामीले पुरा गर्यौ” चौधरीले भने । सहकारीहरुले उत्पादन गरेका खसीवोका राम्रा स्वस्थ्य भएका कारण खरीद गर्न समस्या नभएको उनले बताए । जिउँदो खसी प्रति किलो ५ सय ३० रुपैयाँ देखि ५ सय ५० रुपैयाँमा खाद्य संस्थानले किन्ने गरेको छ । सहकारी संस्थाले किसानबाट प्रति किलो ५ सय ३० रुपैयाँसम्म किन्ने गरेको छ । सहकारीले लिने सेवा शुल्क खोप तथा औषधि कार्यक्रम मार्फत किसानलाई नै फर्काउने गरिएको छ ।

आठ वर्ष अघि साविकको सतबरिया गाविस हाल लमही नगरपालिका वडा नम्बर ७, ८ र ९ नम्बर वडामा साना किसान उद्यमी सुदृढीकरण परियोजना लागु भएको थियो । पछि साविक सोनपुर गाविस हाल लमही नगरपालिकाको वडा नम्बर १, २ र ३ मा पनि सोही कार्यक्रम लागु भएको हो । यी क्षेत्रलाई समेटनेगरी चारवटा सामाजिक उद्यमी महिला सहकारीहरु क्रियाशिल छन् । चारवटा सहकारी मार्फत किसानले व्यवसायीक बाख्रा पालन गर्दै आएका छन् । ति सहकारीहरुमा गत वर्षको दसैँमा पनि अहिलेकै हाराहारीमा खसी बोकाको कारोबार भएको थियो । “खसी बोकाको उत्पादन बढ्यो, बजारको लागि जिल्ला बाहिर पठाउन थालेका छौ, सहकारी मार्फत कारोबार गर्दा सुरक्षित र उचित मूल्य पाउने भएकाले कारोबार बढ्दै गएको छ” कर्मठ सामाजिक उद्यमी महिला सहकारी संस्थाका अध्यक्ष देविमाया थापाले भनिन् ।

किसानले सहकारीबाट खसी बोकाको कारोकार गर्दा प्रदेश सरकारले अनुदान दिन थालेपछि सहकारीबाट कारोबार गर्नेहरुको संख्या पनि बढेको छ । लुम्बिनी प्रदेश सरकारले जिउँदो खसी बोकाको प्रतिकिलो २५ रुपैयाँ गत वर्ष अनुदान वाडेको थियो । यस वर्ष पनि किसानले अनुदान पाउने भएका छन् । “पहिला किसानले खसी बोकाको उत्पादन थोरै गर्नुहुन्थ्यो, व्यवसायीक उत्पादन थिएन, आठ वर्षको अन्तरालमा व्यवसायीक किसानको संख्या बढेकोले जिल्ला बाहिर निर्यात गर्न सफल भएका छौ” हेफर इन्टरनेशनल नेपालका वरिष्ठ कार्यक्रम अधिकृत शरदकुमार पोख्रेलले भने । सहकारीबाट किसानले प्राविधिक सेवा लिने, उत्पादन गरेको कृषि र पशुपक्षी जन्य वस्तुको कारोबार गर्दा सरकारले समेत सहयोग गर्ने गरेको उनले बताए ।