खोज

एउटै महिनामा दशैं र तिहार पर्यो भने दिदी भाइ वा दाजु बहिनीबीच या दशैँ हुन्छ वा तिहार हुन्छ रे । टिका लगाइयो वा लगाइदिइयो भने दाजु भाइले दिदी बहिनीलाई दक्षिणा दिनुपर्छ । दक्षिणा दिने पैसा खल्तीमा नहुन पनि सक्छ । सबैको कमाइ कहाँ हुन्छ र ? त्यसैले दाजु भाइ, दिदी, वहिनीकाबीचमा पर्व मनाउन दशैं कि तिहारको विकल्प बनाइयो । अर्थनीतिको परिभाषामा सायद यो तरिका ठीकै पनि होला । अहिलेको जमानामा मानिस अर्थको हिसावमा चल्नुपर्छ । अँस्ति मोवाइलमा पैसा तुरिएछ । फोन गर्नुपर्ने ठाउँमा जान पाएन । ब्यालन्स नभएकोे सुचना दियो । त्यसैबेला उत्तरकुमार पराजुलीको फोन आयो । कुरा गर्ने क्रममा उनीसँग मोवाइलमा ब्यालेन्स नभएको दुखेसो पोखेँ । हजार रुपैयाँ मोवाइलमा पठाइदिएछन् । अहिले त्यसैको भरमा हाइ हेल्लो गर्दै आएको छु ।

मलाई यत्ति कुरा थाहा छ कि एकपटक मलमास पर्दा दशैं र तिहार एउटै महिनामा परेको थियो यो बर्षकोजस्तै । दिदी भेना, भाञ्जा भाञ्जी दशैंमा बा, आमासँग टिका थाप्न आउनु भयो । पालो आएपछि मैले दिदीसंग निधार थापेँ । बाबाले रोक्नु भयो । उहाँले भन्नु भयोः दशैं र तिहार एउटै महिनामा परेको छ, दशैं मनाउने कि तिहार ? दिदी हच्कनु भयो । तिहारलाई महत्व दिनुभयो । आखिरी त्यो बर्ष दिदीको हातबाट दशैंको टिका थाप्न पाइएन । आँखा बाहुलाले छोपेर आँगनको कुनामा घुँक्क घुँक्क गरियो । यो मेरो बाल्यकालको सम्झना हो । यो कुरा किन पनि सम्झने स्थिति आयो भने यो बर्षको मलमास असौज ३० गते सकियो । दशैं र तिहार एउटै महिना कार्तिकमा पर्ने भयो । तर, दुइओटै पर्व मान्नका लागि लकडाउनको हिटलरी कानुनले रोक्ने भयो ।

केही दिनअघि दिदीले फोन गर्नुभएको थियोः लकडाउन खुल्यो भने सिध्धै तेरोमा आउँछु । भालुबांग आएपछि फोन गर्छु । खाना पकाउनु भन्दै आफ्नो स्वास्थ्य समस्या वा गुनासो बताउनु भयो । मैले हवस् दिदी भनेँ । लकडाउन त प्रधान, उपप्रधान, गृह र स्वास्थ्य मन्त्रीको पाइण्टको फास्नरजस्तो भएको छ । जतिबेला आवश्यक पर्छ खुल्छ, कतिबेला बन्द हुन्छ थाहा हुन्न । उनीहरुको हातमा भर परेको छ । दुर्जन भाषामा भन्नुपर्दा उनीहरुलाई दिसा पिसावले च्याँप्दा खुल्छ । कर, राजश्व उठाउनु पर्दा खुलेजस्तो हुन्छ । बाँकी समय बन्द हुन्छ । स्वच्छन्द स्वभावका मन्त्रीहरुको निगाहमा चलेको देशमा कतिबेला के हुन्छ, के हुँदैन कहाँ थाहा हुन्छ र ?

देश, जनताको मातहतमा मन्त्रीहरु हुनुपर्नेमा मन्त्रीहरुको निगाहमा देश, जनता चलेको अहिलेको अवस्था हो । आफ्नो निर्वाचन क्षेत्रको राजधानी बेचेर मन्त्री खाने नेताहरु यो मुलुकले पाएको छ । त्यसमा पनि ठ्याक्कै मन्त्रीले चलाएको देश कहाँ हो र यो ? हेर्दै लाज लाग्ने किसिमले मन्त्रीका असरल्ल संख्याका सल्लाहकार, पर्सनल असिष्टेण्टले शासन चलाएका छन् । फरियाले त चलाएका थिए अहिले त उनीहरुका सुन (गोल्ड, सिल्भर, रिभर,) भरियाले चलाउन थालेका छन् । बिचौलियाको विग्विगी त भनिसाध्य छैन । यतिमात्र हैन, नेतालाई सहुलियतमा भाडामा घर उपलब्ध गराएपछि रासायनिक मल ल्याउन नसकेर कालो सुचीमा परे पनि अन्यत्र ठेक्का पाउनेहरुले देश चलाएका छन् । जग्गा दलालले चन्दा दिएर मन्त्रीहरुलाई खेलाइ खेलाइ आफ्नो अनुकूलतामा देश चलाएका छन् । डन र बिचौलियाहरु त सत्ता सिण्डिकेटका हर्ताकर्ता नै भइहाले ।

लकडाउनको अघोषित कफ्र्यू यतिबेला सत्ताका आसेपासेहरुलाई चाँदी कटाइ भएको छ । लकडाउन अहिले देशको अघोषित कानुन हो भन्दा अन्यथा नहोला । हातमा अधिकारको लगाम समाएकाहरुले जसरी मन लाग्छ त्यसरी जनतालाई कजाउँछन् । सरकारको रबैया हेर्दा राणाकाल दोस्रो डिभिजनमा थियो । राजाकाल प्रथम डिभिजनमा थियो । वर्तमान सरकारले त डिस्टिंशन नै ल्याएको छ । परिवारवाद, फरियावाद र आफन्तवादलाई भित्राएर गुण्डाराज चलाएको त जगजाहेर नै भइसक्यो ।

दिदीले भालुबांगमा आएपछि फोन गर्छु भनेपछि मनमा अर्कै कुरा खेल्यो । भालुबांग त प्रदेश पाँच वा लुम्बिनी प्रदेशको राजधानी भइसक्यो । भालुबांगले अब प्युठानकी दिदीलाई उतै स्वास्थ्य सेवा दिनुपर्ने हो । तर, दिदीलाई भालुबांगप्रति फिटिक्क विश्वास लाग्दैन । मैले भनेः बुटवल राजधानी रहेन दिदी । भालुबांगबाट बुटवलको सेवा लिन सकिन्छ । नयाँ होनहार राजधानी भइसक्यो । बुटवल राजधानी हो भनेर आउन थालेको हो भने दिदी भ्रममा हुनुहुन्छ । बुटवल त उधिनढुंगा भयो, भालुबांग आरन नै बनिसक्यो । मैले यसोभन्दा दिदी बुढी हाँसो हाँस्नुभयो । बुढेसकालको हाँसोभित्र साह्रै दह्रो मर्म हुन्छ ।

बुढा भएका दिदी भेना स्वास्थ्य समस्या पर्यो भने बुटवल आउनुहुन्छ । दिदी भेना मात्र हैन, अरु पनि आउनु हुन्छ । तर, ०७६ चैत ११ गते विहान ६ बजेदेखि उपचार गर्न वा अन्य कारणले कोही पनि भेट सम्पर्कमा आउनु भएको छैन । लकडाउन त यस्तो कडा कानुन बन्यो कि जो नेपालको मुल कानुन मानिने सम्बिधान भन्दा पनि माथि उक्लियो । अस्पतालमा भर्ना भयो कि कोरोना पोजेटिभ घोषणा गरिन्छ । सडक दुर्घटनामा परेको मानिसलाई उपचारार्थ ल्याउँदा पनि कोरोना पोजेटिभ देखाइन्छ । आत्महत्या गरेको मानिसको पोष्टमार्टम गर्दा कोरोना पोजेटिभ भेटिन्छ । कोरोना पोजेटिभ देखाउने भब्य प्रतियोगिता अहिले मुलुकमा चलेको छ । कोरोना पोजेटिभ भन्नका लागि उच्च ज्ञानप्राप्त चिकित्सक नै पनि चाहिँदैन । अहेब, अनमी, अस्पतालका पियन, सुरक्षाकर्मी, पुलिसले घोषणा गरिदिए पनि हुन्छ । परिवारका सदस्यले कोरोनाले छुनुपर्ने वातावरणबाट मुक्त हुनुहुन्थ्यो भने पनि जबरन कोरोना पोजेटिभको ट्याग लगाइदिए हुन्छ । कागजमा हलुका लक्षणचाहिँ देखाउनु पर्छ । आफ्नो रोगको पोजेटिभ र नेगेटिभ रिपोर्टलाई जबरजस्ती आफै किन्नु पर्छ । विश्व स्वाथ्य संगठनमा रिपोर्टिंग गर्नका लागि त डा. जागेश्वर गौतम जिन्दवाद ।

लकडाउनले हिँड्न दिएन र मात्र हो । नत्र योबीचमा हाम्रो भेटघाट एकचोटी त पक्कै हुन्थ्यो । राजधानी भालुबांगमा लगिएपछि पनि दिदी, भेना बुटवलमै किन आउन हुरुक्क हुनुहुन्छ यो मैले बुझ्न बाँकी छ । दिदीको बसाइ प्युठान हो । भालुबांग पुग्न चाहे बराबरी किलोमिटर होला । दिदी राप्तीको, म लुम्बिनीको । राजधानी छाडेर त्यहि बाटोहुँदै बुटवलमा किन ? बुटवल त अब पुरानो बटौली भइसक्यो । जहाँ टिनका छाना र अटालीमा बाँदरहरु उछलकूद गर्छन् । पर्यटकहरु तिनै बाँदरहरु हेर्न आउँछन् । योभन्दा बढी के अस्तित्व छ र अब बुटवलको ?

लकडाउन खुलेको हो कि नखुलेको हो मैले भेउ पाउन सकेको छैन । दिदीले झन् भेउ पाउने कुरै भएन । ठूलाबडा, सुकिलामुकिला, चिल्ला कारमा सवार गर्नेलाई लकडाउन लागेकै छैन । तिनीहरुमध्ये यदि कसैले मलाई कोरोना पोजेटिभ देखिएको भन्यो भने त्यसभित्र गम्भीर रहश्य लुकेको हुन्छ । जस्तो अभिनेता अमिताभ बच्चन । आफ्नो लगानीको संस्था फष्टाउनका लागि पनि कोरोना लागेको नाटक गर्नुपर्दो रहेछ । बढीभन्दा बढी हल्ला गर्नुपर्दो रहेछ । हल्ला बढी गरेर घरपाला रक्सीमा अन्य रसायन मिसाएर सेनिटाइजरको ब्यापार गर्नुपर्ने रहेछ । पाँचको माक्सलाई पछाडि सुन्ना थपेर पचासमा ब्यापार गर्नुपर्दो रहेछ । पीसीआर टेष्टको नाममा महंगो शुल्क अशुल्न सजिलो हुँदो रहेछ । मेडिकल कोब्रा विल गेट्सले हू (डब्लुएचओ) मार्फत दिने डलर बेग्लै छ ।

यस्तो सजिलोसँग जनताबाट रकम अशुल्न पाएपछि कोरोना प्रपोगाण्डा किन नगर्ने ? मलमासले एउटै महिनामा दशैं तिहार परेर तिहार मनाउने कि दशै मनाउने भनेजस्तो अहिले लकडाउनले त त्यति पनि विकल्पको अनुमति दिने भएन । त्यसैले सम्बिधानको भुमिकामै कोरोना र लकडाउन उल्लेख गर्नुपर्ने पो देखियो त । खोई यो कुरा लेख्नका लागि अध्यादेश ल्याउनु पर्ने होला । संसद बोलाउनु पर्ने होला । त्यसो गर्न पनि लकडाउनले कहाँ दिने भयो र ? त्यसैले दिदीलाई मैले भन्न चाहन्छु–
यो पाली त यस्तै भोे दिदी
कोरोनाले खाइसक्यो है गिदी ।