खोज

भ्गवान गौतम बुद्धको अष्टधातु रहेको रामग्राम स्तुप परिसरमा माघ पूर्णिमाको अवसर पारेर रामग्राम महोत्सवको आयोजना हुने भएको छ । रामग्राम स्तुपको प्रबर्धन तथा रामग्राम स्तुपको अध्यात्मिक महत्वलाई आम जनसमुदायलाई बुझाउने उद्देश्यले रामग्राम स्तुप तथा पर्यटन विकास संस्थाको आयोजनामा सो महोत्सव गर्न लागिएको हो ।
विगत बर्षदेखि रामग्राम स्तुपमा बैशाख पुर्णिमामा बुद्ध जयन्ती मनाउँदै आएको र यो बर्षदेखि भगवान गौतम बुद्धले महापरिनिर्वाण घोषणा गरेको माघ पुर्णमालाई पनि सम्झने गरि माघ पुर्णिमाको अवसर पारेर महोत्सव गर्न लागिएको संस्थाले जनाएको छ । भगवान गौतम बुद्धले बैशालीमा हुदा माघ पुर्णिमाको दिन उनले भिच्छु आनन्दलाई आफु तिन महिना पश्चात बैशाख पुर्णिमाको दिन महापरिनिर्वाण लिने कुरा सुनाएका थिए । महापरिनिर्वाण लिन भगवान बुद्ध मल्लको राज्य कुशिनारा (हाल कुशिनगर) मा महापरिनिर्वाण लिए ।
महापरिनिर्वाण पश्चात उनको अस्तु बुद्धको मावली तर्फका प्राचिन कोलिय गणराज्यका राजाहरूले आफ्नो भागमा पाएको अस्तु ल्याएर रामग्राम स्तुपको रूपमा स्थापना गरे । जुन कोलिय गणराज्यको राजधानी रामग्राम भएको हुँदा कोलिय राजाले बनाएको स्तुपलाई रामग्राम स्तुपको रूपमा चिन्ने गरिन्छ । त्यही रामग्राम स्तुपको प्रवर्धन गर्ने गरि महोत्सवको आयोजना गरिने संस्थागत निर्णय भई सकेको संस्थाका अध्यक्ष सम्भु उपाध्यायले बताए ।
माघ पुर्णिमाको एक दिन अगाडी देशी महोत्सवको शुरु गरिने र पुर्णिमाको भोली पल्ट सकिने गरि तिन दिने रामग्राम महोत्सव गर्ने तयारीमा अब संस्था जुटेको उनले बताए । महोत्सवमा भिच्छुहरूको सम्मेलन,भोजनदान,बुद्ध दर्शन,बुद्ध जिवनीमा आधारित बुद्ध लिला गर्ने जस्ता कार्यक्रम गरिने छ । त्यसै गरि महोत्सवमा भाग लिईनेलाई अध्यात्मिक अभ्यासका लागि बुद्धले खोज गरेको आनापान ध्यान अभ्यासका शिविर समेत सञ्चालन गरिने छ । स्तुप नजिकैको जलासय ब्यवस्थित गरि बोटिगँ गराउने योजना समेत बनिरहेको उपाध्यायले जनाए ।
रामग्राममा आउने पर्यटक तथा दर्शनार्थीलाई रामग्रामको अध्यात्मिक महत्व दर्शाउन सकिएको छैन्,उनले भने, भौतिक स्तुप मात्र हेरेर फर्कने गरेका छन् । सरकारी वेवास्ताका कारण ओझेलमा परेको रामग्राम स्तुप प्रवद्र्धनमा नगरपालिका लगायत अन्य सरकारी निकायले चाँसो नलिए पनि गैर सरकारी संघसंस्था, नागरिक समाज र स्थानियबासीको सहयोगमा सो महोत्सव सम्पन्न गर्ने लक्ष्य लिएको छ । महोत्सवमा प्रतिनिधि मुलक भए पनि तत्कालिन अवस्थामा अस्तु लगेर स्थापना गरिएको स्तुप स्थलका भिच्छुहरूलाई उपस्थित गराउने लक्ष्य रहेको उपाध्यायले जनाए ।
अहिले रामग्राम स्तुप नजिकै कोरियन र थाई पैगोडा बन्ने क्रममा रहेको छ । त्यसै गरि स्तुप नजिकै बुद्धले खोज गरेको विद्या विपश्यना केन्द्र सञ्चालनका लागि रामग्राम विपश्यना केन्द्र समेत दर्ता भई निर्माणानिध अवस्थामा रहेको छ । रामग्राम स्तुपको महŒव झल्काउने केही विदेशी संस्था र गैरसरकारी संस्थाबाट काम भइरहेको भए पनि सरकारी निकायबाट अति आवश्यक रहेको उत्खनन कार्य डेढ दशक देखी रोकिएको छ । लुम्बिनी विकास कोष अन्तरगत राखिएको यो स्तुप क्षेत्र प्रति कोष पनि उदासिन रहेको हँुदा रामग्राम स्तुपको चाहिए जसो प्रवद्र्धन र विकास हुन सकेको छैन् ।
आधुनिक कालमा सन १८९६ मा पत्ता लागेको लुम्बिनीको विकासका लागि लुम्बिनी विकास कोषको स्थापना भए पछि विकासले गति लियो । तर त्यसको लगत्तै दुई बर्ष पछि सन १८९८ मा अंग्रेज विद्धान डा.डब्लु होय ले रामग्राम स्तुपको पत्ता लगाए,तर यस क्षेत्रको विकासका लागि रामग्राम विकास कोष जस्ता कुनै सरकारी संरचना नबनेका कारण ओझेलमा परेको भनाई उपाध्यायको थियो । तर पनि आफ्नो क्षमताले भ्याएसम्म गैरसरकारी र स्थानियबासीको सहयोगले बुद्ध जयन्तीमा मेला आयोजना गर्ने गरिएको छ । त्यही क्रममा अहिले थप माघ पूर्णिमाको अवसर पारेर रामग्राम महोत्सवको आयोजना गर्न लागिएको उनले जनाए । यो महोत्सवमा सबैले सहयोग गर्न उनले अपिल पनि गरेका थिए । à