© २०२३
नेपालको कान्छो जिल्लाको रूपमा चिनिने रुकुम पूर्वको सदरमुकाम हो रुकुमकोट । यहि ठाउँको नामबाट २ जिल्लाहरू बनेका छन् । बाउन्न पोखरी –त्रिपन्न टाकुरीको नामले चिनिने रुकुमकोट सांस्कृतिक, एतिहासिक र प्राकृतिक रूपले सम्पन्न ठाउँ हो ।
रुकुमकोटलाई टाकुरा, बाहुनथाना र छिप्रिदह गरि तीनवटा भूभागमा बाँडिएको छ । टाकुरा र बाहुनथानाको देब्रेतर्फ करिव २ हेक्टर क्षेत्रफलमा फैलिएको डमरु आकारको कमल दह रहेको छ । कमल दह यसको प्राकृतिक सुन्दरता र धार्मिक महत्वले नेपालमै प्रसिद्ध छ । यो तालमा विभिन्न रंगका कमलहरू फुल्ने गर्दछन भने हिउदको समयमा विभिन्न ठाउँबाट घुमन्ते चराहरू समेत आउने गर्छन् । मौसम अनुसार फरक– फरक दृश्यालवलोकन गर्न सकिने तालमा असोज देखि मङ्सिरसम्म ढकमक्क कमल फुलेको हेर्न र कमलको डाँठ संकलन गर्न आउनेहरूको निकै भिड लाग्ने गर्छ ।
कमल दहको नजिक माथि डाँडामा रुकुमेली राजाहरूले पुजा गर्ने कोट (जसको नामबाट रुकुम कोट बनेको हो) रहेको छ । कोटमा दशैमा मेला लाग्ने गर्दछ । सानो भेरीको छेवैको पोखरामा रहेको तातोपानी कुण्डमा नुहाउँदा विभिन्न रोगहरू निको हुने विस्वासमा मानिसहरू पुग्ने गर्छन । कमल दह बाहेक छिप्रिदह, सानो भेरी, धौले पहिरो र नजिकै देखिने सिस्ने हिमालले रुकुमकोटलाई सुन्दर बनाएका छन् ।
छिप्रिदह नजिकै ढकालबाडामा वि.सं.१८७० मा कल्चु मल्लद्वारा निर्मित विन्ध्यवासिनी भगवती मन्दिर रहेको छ । कमल दहको नजिकै बाहुनथानामा जुद्ध समशेरले आफ्नो पत्नी कर्मकुमारीको पिता शेरजंग शाहको सम्झनामा कमल दह नजिकै बनाएको शेरमुक्तेस्वर मन्दिर, कमल दहको बीचमा रहेको प्रसिद्ध वराह मन्दिर, टाकुरामा रहेको कालिका मन्दिर निकै कलात्मक र दर्शनीय छन् । अमला चौरको मन्दिर, लुस्पाको सप्तऋषि धारा रुकुमकोटका दर्शनीय स्थलहरू हुन् ।.
रुकुमकोट हुदै पूर्वी रुकुमको प्रसिद्ध तकसेरागाउ र ढोरपाटन शिकार आरक्ष जान सकिन्छ । पुर्वि रुकुमलाई मध्य पहाडी लोकमार्गले चिरेर जाने भएकोले बाग्लुङ्गको ब’र्तिवाङ्गबट सो लोकमार्ग हुदै एकैदिनमा निसि र काक्री घुम्दै रकुमकोट पुग्न सकिन्छ । पश्चिमतर्फबाट जाने हो भने दाङ्गबाट सल्यान हँुदै पश्चिम रुकुमको मुसिकोटबाट सजिलै पुग्न सकिन्छ । हवाई यात्रा गर्न चाहनेहरूका लागि नेपाल गंजदेखि पश्चिम रुकुमको चौरजहारी विमान स्थलसम्म हवाई सुविधा उपलब्ध छ ।
त्यहाबाट मुसिकोट, स्यार्पुदह, साँख लगायत मनोरम स्थलको अवलोकन गर्दै रुकुमकोट पुग्न सकिन्छ । पर्यटक स्तरीय होटेलहरूको राम्रो व्यवस्था नभएपनि रुकुमकोटमा बस्ने खाने र घुमफिरको लागि गाडीको व्यवस्था गरिदिने राम्रा होटेलहरू रहेका छन् । हिउँदको समय रुकुम घुम्नको लागि सबैभन्दा उपयुक्त समय भएकोले यो समयमा बाग्लुङ्गको बुर्तिबांग हुदै पदयात्रा गरेर ढोरपाटन र तकसेरा वा लुकुम हुदै रुकुम कोट पुग्दा स्वर्गीय आनन्द अनुभव गर्न सकिन्छ । à