खोज

पूर्वखोला १ सिलुवा माथिल्लो थरका महिलाहरूलाई एक गाग्री पानीका लागी एक विहानको समय विताउन नपर्ने भएको छ । सद्यौं देखि अहिले सम्म गाउँकै जाम्दि पँधेराबाट पानी भर्दै आएका महिलाहरू आफ्नै घर आगनमा धारा बाट पानी आउदा खुशीले द· परेका छन् । आफ्नै घर आगनमा यसरी पानी आउला भनेर उनीहरूले कल्पना समेत गरेका थिएनन् । बस्ती माथि, पानीको स्रोत तल हुँदा उनीहरूले पानीका लागी निकै समय खर्चीनु परेको थियो । आफ्नो घरमा पानी आउँदा खुशी मात्र भएनन् त्यो खुशीलाई रगं रमाइलो गरेर खुशी साटासाट गरे ।
विभिन्न ठाउँका बस्तीहरूमा सोलारको प्रयोगबाट गाउँ तल रहेको मुलको पानी तानेर घरघरमै प्रयोग गरेको सुन्दा माथिल्लोथरका स्थानीयहरूले पनि गाउँमा तलको पानी लिफ्टिङ्ग गर्ने सपना बुनेका स्थानीय वासिन्दाको सपना यतिखेर विपनामा रूपान्तरीत भएको छ । तर उनीहरूका लागि आफ्नै लगानीमा योजना सञ्चालन गर्नु सपना जस्तै थियो । यहीँ गाउँ बस्ती भएर निर्मीत सडक हुदै जिल्लाका नेता, तथा प्रमुखहरू दिनहुँ गाडीमा आवातजावत गर्दथिए । तर त्यहाँका स्थानीयहरू पानीको खोजीमा भौतारिएको विषयमा उनीहरू अनविज्ञ भने थिएनन् ।
पटक पटक भएका निर्वाचनमा मात्र खानेपानीको समस्या पुरा गरीदिने कोरा आश्वासन मात्र बाँड्ने काम मात्र भएको थियो । अन्ततः खानेपानी तथा सरसफाई डिभिजन कार्यालयले मात्र उनीहरूको समस्या लाई नजिक बाट बुझ्यो । २०७०÷०७१ मा बल्ल उनीहरूको सपना वास्तविकतामा परिणत हुने आशा पलायो ।
नेपाल सरकारले खानेपानी लिफ्टिङ्ग योजना संञ्चालन गर्ने भएपछि सपना वास्तविकतामा परिणत भएको हो । हाल सो योजना सकिए संगै स्थानीयहरूको घरघरमै पानी भर्ने सपना साकार भएको छ । सिलुवा लिफ्ट खानेपानी आयोजना अन्तर्गतको जाम्दि कोटथर लिफ्टीङ्ग खानेपानी योजना सम्पन्न भए संगै हाल गाउँमा ४९ वटा धारा जडान भएका छन् । जसबाट माथिल्लो टोलका ६० घरका ३ सय जनसंख्या प्रत्यक्ष रूपमा लाभन्वित भएका छन् । घण्टांै लगाएर पंधेराबाट पानी भर्दै आएका स्थानीयहरू आँगन मै पानी भर्न पाए पछि हर्षित भएका छन् । नेपाल सरकारको सहयोगमा सुरु भएको आयोजना चार वर्ष पछि सम्पन्न भएको हो । जाम्दि कोटथर लिफ्टीङ्ग खानेपानी योजनाका संयोजक मानबहादुर बयाम्बुले घरघरमा पानी पुगे संगै स्थानीयहरूले अहिले स्वर्गमा पुगे जस्तो अनुभव गरेको बताए । उनी भन्छन् ‘हिडेर जान आउन २ घण्टा लाग्थ्यो । बुढा बुढीलाई अझ धेरै लाग्ने नै भयो । त्यसै माथि हिउँदमा त लाईनमा बस्नु पर्ने बाध्यता थियो । अब पानीका लागि भनेर समय विताउने दिन गयो ।’ पानी भर्नमा समय खर्चदा अन्य काम बाँकी राख्नु पर्ने स्थानीयहरूको बाध्यता थियो । गाउँका स्थानीय युवा दानु हिस्की मगरले पानीकै कारण आफ्ना साथी भाईले पढ्न समेत नपाएको बताए । ‘घरमा पानी भर्नु पर्दा कहिले स्कुल ढिलो पुग्ने,कहिले जानै नपाउने हुँदा मेरा धेरै साथीहरूले राम्ररी पढ्न पाएनन् । अब घरघरमा पानी आयो सबै भन्दा ठूलो कुरा समयको बचत हुने भयो ।’ हिस्कीले भने ।
पानीको अभावमा स्थानीयहरूले आफ्ना नियमित सरसफाईका क्रियाकलाप गर्न सक्दैनथे । शौचालय भए पनि पानीको अभावमा गाह्रो हुने गर्दथ्यो । स्थानीय महिला अगुवा प्रेम कुमारी हिस्की भन्छिन्, ‘जुन कार्य गर्न पनि पानी नभई नहुने । हामीलाई पिउनका लागि पनि गाह्रो थियो । सरसफाई र करेसाबारीको लागि त सम्भव नै थिएन ।’ उनले थपिन्, ‘बारीमा मौसम अनुसारको ताजा तरकारी उब्जाउन पनि सकिएन । अब घरघर मै पानी आको छ । बढी भएको पानीबाट अब आफै करेसा बारीमा ताजा तरकारी उब्जाएर खाने छौं ।’ झण्डै ४ हजार मिटर तलबाट लिफ्टिङ गरिएको योजना अन्तर्गत २० घन मिटरको २ वटा टंकी निर्माण गरिएको छ । जसबाट ४९ वटा धारा जडान भैसकेको छ । आयोजना नेपाल सरकारको ४२ लाख ७ हजार ४ सय २१ र जनश्रमदान ११ लाख ५४ हजार ४ सय ९२ गरी ५३ लाख ६१ हजार ९ सय १३ रूपैयाँ बराबरको लागतमा सम्पन्न भएको खानेपानी तथा सरसफाई डिभिजन कार्यालय पाल्पाका साईट इन्जिनियर मातृका गौतमले जानकारी दिए ।
साथै आयोजनाका लागि तत्कालीन सिलुवा गाविसले पनि ९२ हजार रकम सहयोग गरेको थियो । आयोजनाको खानेपानी तथा सरसफाई डिभिजन कार्यालय पाल्पाका प्रमुख केशवलाल शाक्यले उट्घाटन गरेका थिए । उनले हालसालै डिभिजन कार्यालयबाट खानेपानी योजना अन्तर्गतका ८ वटा योजना र १३ वटा स्कीम गरी २१ वटा खानेपानीका स्किम सम्पन्न भएको बताउँदै १ हजार १ सय ८४ घरमा धारा जडान भएको बताए । उनले कार्यालय एक घर एक धारा अभियानका साथ योजना संञ्चालन गरिरहेको जानकारी दिए ।
पानीको समस्या झेलीरहेका यस गाउँका जनतामा यतिखेर सरसफाईको अवस्थामा समेत परिवर्तन आएको छ । सवैको घरमा पक्की शौचालय बनेको छ सबै बालवालिका सफा छन् खानेपानी संगसगै सरसफाईको क्रियाकलाप लाई समेत अगाडी बढाएको कार्यालयका प्राविधिक नारायण प्रसाद अर्यालले बताए ।