खोज

कपिलवस्तु, २२ चैत। वन डढेलो नियन्त्रण गर्ने उद्धेश्यका साथ नेपालमै पहिलो पटक कपिलवस्तुमा एयर ब्लोरको नमुना अभ्यास गरिएको छ । कपिलवस्तुको डिभिजन वन कार्यालय कपिलवस्तु र तिलौराकोट साझेदारी वन उपभोक्ता समुहको अगुवाईमा साझेदारी वनको ढेकहरी स्थित वन क्षेत्रमा नमुना अभ्यास गरिएको हो । वन डढेलो नियन्त्रणका लागि बिदेशमा प्रयोगमा रहेको एयर ब्लोरको प्रयोग वन कर्मचारी, समुहका सदस्य र आगो नियन्त्रण दस्तालाई सहभागी गराई प्रदर्शन गरिएको हो ।

वनमा लाग्ने डढेलो नियन्त्रणका लागी लागी रुखका पात र वाटर ब्यागबाट पानीको फोहारा हाल्ने गरिदै आएकोमा एयर ब्लोरको प्रयोग गरि हावाको बेग मार्फत आगो नियन्त्रण शुरु गरिएको हो । डिभिजनल वन अधिकृत बिजयराज सुवेदीले एयर ब्लोरको प्रयोगलाई प्रदर्शन गरि सो को उपयोगिता बारे जानकारी दिए । ब्लोरले प्रवाह गर्ने हावाको बेगले एक जना व्यक्तिले समेत धेरै श्रमिक बराबर आगलागी नियन्त्रणमा भुमिका खेल्ने देखिएको छ । एयर ब्लोरले बढि बेगले हावा फाल्ने हुदाँ आगो निभाउन तथा आगलागी बढ्न नदिन सहयोग पुग्छ । यसले हावाको माध्यमबाट पात पतिङ्गर हटाउन र फायरलाईनलाई सफा बनाउन सहयोग पुर्याउछ । वनमा लागेको आगो अन्यत्र फैलन नदिन र भएका पात पतिङ्गरलाई एकत्रित बनाउन एयर ब्लोरले सहयोग पुर्याउने वन प्राबिधीकहरू बताउछन ।

आफुहरूले रुखका हाँगाबिगा र पानीको प्रयोग गरेर डढेलो नियन्त्रण गर्दै आएको भए पनि नयाँ प्रबिधीको एयर ब्लोरको प्रयोगले वन डढेलो नियन्त्रणको कार्य धेरै नै सहज हुने वन डढेलो नियन्त्रण दस्तामा रहेका वन हेरालु रामगुलाब केवटले बताए । “पहिले रुखका हाँगाले आगो निभाउथ्यौं । पछि बिस्तारै वाटर ब्याग मार्फत पानीको फोहाराको समेत प्रयोग गर्न थाल्यौं । तर कतिपय समयमा पानी सकिएर समस्या पथ्यों । अब भने यो मेसिनले हामीलाई धेरै सहज हुन्छ भन्ने लागेको छ ।” केवटले भने । नमुना अभ्यास गरिएको एयर ब्लोरको उपयोगीता प्रभावकारी देखिए अन्य सव वन डिभिजन र समुहहरूमा समेत ब्लोरको प्रयोगलाई प्राथमिकता दिईने डिभिजन वन कार्यालय कपिलवस्तुका सहायक वन अधिकृत खिल बहादुर तामाङ्गले बताए ।

कपिलवस्तुको तिलौराकोट साझेदारी वन उपभोक्ता समुहले देशमै पहिलो पटक डढेलो नियन्त्रण दस्ता प्रयोगमा ल्याएको हो । सो साझेदारी गाँउबस्ती र राजमार्ग सँग जोडिएका कारण वन डढेलोको उच्च जोखिम क्षेत्रमा पर्दछ । यहाँ डढेलो नियन्त्रणमा १५ जना डढेलो नियन्त्रण टोली सँगै हेरालु र उपभोक्ता बिच सहकार्य हुदै आएको छ । यस क्षेत्रमा वन डढेलोको उच्च जोखिम मुल्याङ्कन गर्दै डढेलो नियन्त्रणको उपकरणको प्रयोग र अभ्यासलाई प्राथमिकता दिईएको तिलौराकोट साझेदारी वन उपभोक्ता समुहका अध्यक्ष जय प्रकाश पाण्डेयले जानकारी दिए । “हामीले वन डढेलोको जोखिमको समयमा १५ जनाको डढेलो नियन्त्रण दस्तालाई तिन महिना सम्म नै २४ घण्टा खटाउने गरेका छौं । डढेलोको जोखिमलाई ध्यानमा दिएरै आज यो अभ्यास गरेका हौं ।” अध्यक्ष पाण्डेयले भने ।

एयर ब्लोरमा १ लिटर पेट्रोलको प्रयोगले एक घण्टा सम्म चलाउन सकिने र आगो नियन्त्रणमा प्रभावकारी भुमिका खेल्ने डिभिजन वन कार्यालय कपिलवस्तुका प्रमुख बिजयराज सुवेदीले बताए । एयर ब्लोर उपयोगी प्रबिधी भएकाले नमुना अभ्यास गरिएको उनले प्रष्ट्याए । “बढि स्थानमा आगलागी हुदाँ एयर ब्यागमा रहेको पानी सकिने वा पानीको प्रयोग बढि हुदाँ जंगलमा आगो नियन्त्रणमा समस्या पर्ने गरेको थियो । तर एयर ब्लोरका लागि ४÷५ लिटर पेट्रोल साथमा भए दिनभर जसो प्रयोग गरि डढेलो नियन्त्रण गर्न सकिने अवस्था रहन्छ । लान लैजान र बोक्न समेत धेरै तौल नभएकाले यसलाई डढेलो नियन्त्रणका लागी उपयोगी उपकरणको रूपमा लिन सकिन्छ ।” सुवेदीले भने । थोरै जनशक्तिले पनि बढि कार्य सम्पादन गर्न सक्ने भएकाले एयर ब्लोर वनमा हुने आगलागी नियन्त्रणका लागी प्रभावकारी हुने उनको बुझाई छ ।