खोज

एकपटक विवाह गरिसकेपछि जिवनमा अर्कोे विवाह र सम्बन्ध विच्छेदलाई हाम्रो समाजमा अशुभ मानिन्छ । पुरुषले जे गरेपनी सुहाउने र महिलाहरू भने उनीहरूकै निर्देशनमाम हिँड्नुपर्ने बाध्यता छ । नेपाली महिलाहरू धर्मकै आडमा विभिन्न किसिमका हिंसा सहेर श्रीमान् –श्रीमतीसंगको सम्बन्ध बचाई राख्ने चलन आज पनि उत्तीकै छ ।
कर्णाली प्रदेशमा त महिलाहरू घरबाट निस्कनु हुंदैन भन्ने चलन अझै छ । तर पछिल्लो समएमा सुर्खेत जिल्लामा सम्बन्ध विच्छेदका मुद्धा बढ्दै गएको पाइएको छ । जिल्ला अदालत सुर्खेतका अनुसार चारवर्षको तथ्याङ्ग हेर्दा सम्बन्ध विच्छेद प्रतीवर्ष केहि मात्रामा बढेको पाइएको छ । आर्थीक वर्ष २०७१÷०७२ मा जिल्ला अदालत सुर्खेतमा दर्ता भएका २ सय २६ सम्बन्ध विच्छेदका मुुद्दा मध्ये १ सय ९५ पैmसला भएका छन् ।
त्यस्तै ३१ वटा मुद्दा जिम्मेवारी सरी आएका छन् । आर्थिक वर्ष २०७२÷०७३ मा दर्ता भएका २ सय २७ सम्बन्ध विच्छेदका मुद्दा मध्ये १ सय ५१ फैसला भएका छन् । त्यस्तै ७६ वटा सम्बन्ध विच्छेदका मुद्दा जिम्मेवारी सरी आएका छन् । आर्थिक वर्ष २०७३÷०७४ मा जिल्ला अदालत सुर्खेतमा दर्ता भएका जम्मा ३ सय २ मुद्दामा २ सय ४५ फैसला भएको कार्यालयले बताएको छ ।
त्यस्तै आर्थीक वर्ष २०७४÷७५ मा सम्बन्ध विच्छेदका लागी दर्ता भएका ४ सय १ मुद्दा मध्ये ३ सय १७ मुद्दा फैसला भईसकेका छन् भने ८४ मुद्दा अझै फैसला हुन बांकी रहेको जिल्ला अदालत सुर्खेतका श्रेस्तेदार विरेन्द्रबहादुर मल्लले बताएका छन् ।
प्रत्येक वर्ष जिल्ला अदालत सुर्खेतमा सम्बन्ध विच्छेदका मुद्धा बढ्दै गएका छन् । उनले भने ‘प्रत्येक वर्षमा सम्बन्ध विच्छेदका मुद्दा सुर्खेत जिल्ला अदालतमा बढेर आएका छन् । यसको कारण एउटा मात्रै नभएर थुप्रै छन् । केहि मात्रामा महिलाहरू हिंसा नसहने कारण पनी छ ।’ मल्लका अनुसार ‘महिलाहरूमा चेतना बढेको छ र आत्मनिर्भर भएको कारणले पनी श्रीमान्को अत्याचार सहेर बस्न चाहाँदैनन् ।’ उनले थपे ‘वैदेशिक रोजगारले पनी पछिल्लो समए सुर्खेत मात्रै नभएर देशभरीनै सम्बन्ध विच्छेदका घटना बढाएको छ । अर्को कारण घरेलु हिंसा र आर्थीक कारोबारोका कारण पनि सम्बन्ध विच्छेदका घटना बढेका पाइएको छ ।’
आवाज संस्था सुर्खेतकी संयोजक पवित्रा शाहि भन्छिन् ‘पछिल्लो समयमा महिलाहरूमा चेतनाको वृद्धिले पनी सम्बन्ध विच्छेदको क्रम बढेको छ । महिलाहरू पहिलेको जस्तो हिंसा सहेर बस्न चाहान्नन् । स्वतन्त्रता पूर्वक बांच्न चाहान्छन् । ’ वर्तमान समयमा श्रीमान् –श्रीमती छुट्टाछुट्टै बस्ने र समाजले कसैसंग बोलेकै भरमा श्रीमान्लाई कुरा लगाईदिएर पनि सम्बन्ध विच्छेद गर्न महिलाहरू बाध्य हुने संयोजक शाहिको भनाइ रहेको छ । उनी थप्छिन्‘ महिलाहरूले मात्रै अदालतमा सम्बन्ध विच्छेदको मुद्दा दायर गर्न सक्ने हुँदा त प्रति वर्ष यसको दर बढेको छ । अब पुरुषपनि सिधै अदालत जाने व्यवस्था कानुनमा छ । यसले अझै सम्बन्ध विच्छेदको दर बढाउँछ ।’
त्यस्तै अधिवक्ता गीता कोईरालाको बुझाई पनी यस्तै छ । उनी भन्छिन् ‘परिस्थिति पहिलेको जस्तो छैन । महिलाहरूले कानुन बुझीसकेका छन् र कानुन बुझेकै कारण हिंसा सहन सक्दैनन् ।’ महिलाहरूमा हिंसा छंदैछ तर हिंसाको रूपमात्रै परिवर्तन भएको अधिवक्ता कोईरालाको भनाई रहेको छ । उनी थप्छिन् ‘हाम्रो पितृसत्तात्मक सोच र महिलाहरूमा सक्षमता आउनु पनी सम्बन्ध विच्छेदको दर बढ्दै गएको हो ।’à