खोज

तिनाउ गाउँपालिका वडा नम्बर–१ ओखलढुङ्गाका विरबहादुर बगाले ६५ बर्ष लागे । बैसमा उनले जग्गा जमिन त जोडे तर घर परिवार, छोरा छोरीको लालन–पालनमा व्यस्त हुँदा घरको छानो फेर्न पाएनन् ।

कतिपय बर्खा विरबहादुरले तप तप चुहिने छानोको पानी छेक्नका लागि छानामा खर थप्दै गए । कहिले त अलि ठुलो बर्खा लाग्यो कि उनलाई घर जोगाउदै आपत पर्दथ्यो । चुहिने घर जोेगाउनका कहिले बटुका, कहिले थाल त कहिले गिलास नै थाप्थे । विगत सम्झदै विर बहादुर भन्छन्–‘साह्रै दुख पाएको थिए, बर्षामा अव त्यसो नहोला भन्ने लाको छ ।’

बुटवल टुडेसंगको कुराकानीमा विरबहादुर बगाले भन्छन्–‘गाउँ पालिकाले घर बनाईदिएको छ, खुसी छु, अझै बाटोमा जाली पनि हालिदियो भने राम्रो हुने थियो ।’ पुर्खैली घर भत्काएर पुरानो स्थानमै बगालेले छोरा बुहारीको सहयोगमा नयाँ टिनले छाएको चिटिक्क घर बनाएका छन् । अव उनको सिरमा खरको छानो होईन, जस्ताको छानो परेको छ ।

विरबहादुर एउटा उदाहरण पात्र हुन । उनी जस्ता बर्षौंदेखि घरको छानो फेर्न नपाएका तिनाउ गाउँपालिकाका ९० घरका छाना यो बर्ष फेरिएका छन् । अर्थात उनीहरुको चुहिने छानोमा जस्ता पाता टल्कीएको मात्रै छैन, घरले समेत स्वरुपम परिर्वतन गरेको छ । सुरक्षित आवास कार्यक्रम अन्र्तगतको संघीय सरकारको प्रति परिवार ५० हजार र तिनाउ गाउँपालिकाको थप रकम सहित गत आर्थिक बर्ष २०७६/७७ मा ९० जना स्थानिय जनताको घरमा टिनको छानो हालिएको हो । गाउँपालिकाका ९० घर परिवारहरुले अव चुहिने घरमा बस्नुपर्ने छैन, न बर्षेनी खर नै खोज्नु पर्ने, फेर्नुपर्ने बाध्यता हटेको छ ।

तिनाउ गाउँपालिकाका अध्यक्ष ओमबहादुर घर्तीका अनुसार गाउँपालिकाले फुस (खर) को छाना भएका घरको संख्या २ सय ५ वटा यकिन गरेको छ । सोही अनुसार खरको छाना हटाउने र नयाँ घर बनाउने योजना अनुसार गत आर्थिक बर्षमा ९० घर निर्माण सम्पन्न भएका हुन । गाउँपालिकाका अध्यक्ष घर्तिमगर भन्छन्–‘यो बर्ष पनि कार्यक्रमलाई हामी निरन्तरता दिएका छौ, गत बर्ष संघीय सरकारको अलवा हामी गाउँपालिकाबाट थप रकम विनियोजन गरी ९० घर निर्माण सम्पन्न गरेका हौं ।’

गत बर्ष संघीय सरकारबाट ३० लाख रुपैयाँ अनुदान स्वरुप आएको थियो । जसमा अपुग रकम ५४ लाख मध्ये १५ लाख गाउँपालिकाले सहयोग गरेको थियो । जसबाट नयाँ घर बन्न सफल भएका हुन । अव बाँकी रहेका कुल २ सय ५ वटा घर मध्ये १ सय १५ घर यो बर्ष गाउँपालिकाले बनाउने गरी योजना अगाडी बढाएको छ । गाउँपालिका अध्यक्ष घर्ती भन्छन्–‘यो बर्ष हामीले सबै स्थानियको खरको छाना विस्थापीत गरी नयाँ सुरक्षित आवास बनाउने योजना बनाएका छौ ।’ नयाँ बनेको घरको संरचना भुकम्प प्रतिरोधी प्रकृतिको हुने गरी निर्माण गरिएको छ ।

घरको चारै तिर सिमेन्टेन्ट पिल्लर र तलामा सिमेन्टेट आरसीसी गरी नयाँ घर बनाइएको छ । जसबाट अन्य सामान्य प्रकृतिका माटोले बनेका घरहरु भन्दा बढि सुरक्षित हुने प्राविधिकहरुको दावी छ । यो बर्ष गाउँपालिकामा थप घर निर्माणको लागि संघीय सरकारबाट ४४ लाख रुपैयाँ अनुदान स्वरुप आएको छ । जसबाट जम्मा ८८ वटा घर निर्माण हुने छन् तर बाँकी घर पनि निर्माणको लागि अपुग रकम गाउँपालिकाले नै व्यवस्थापन गरेको छ ।

प्रति परिवार ५० हजार रुपैयाँ गाउँपालिकाले उपलब्ध गराउने गरी यो बर्ष थप २० लाख रुपैयाँ विनियोजन गरेको छ । जसबाट बाँकी रहेका सबै घर र अन्य छुट पुट भएका घरहरु पनि समेटेर निर्माण गर्ने योजना गाउँपालिकाले बनाएको छ । यहि चालु आर्थिक बर्ष २०७८/७९ मा नै सबै काम सक्ने गरी प्राविधिक तयारी भैरहेको गाउँपालिकाले जनाएको छ । यसको अलवा कुनै कारणबस छुटेका स्थानियहरुलाई सूचना मार्फत जानकारी दिएर थप घरहरु पनि निर्माण गर्ने योजना बनाएको छ ।