खोज

वर्षौंदेखि ‘निधाए’ झैँ गरी बसेका दलका नेताहरूलाई रित्ता ग्रागो प्रदर्शित भैलोले व्यूँझाएको छ । देउँसी भैलोको नेतृत्व गरेका मल्लरानी गाउँपालिका–३ चौरपानीका स्थानीय यूवराज पौडेलले भैलोपछि नेताहरूले खानेपानीमा चासो देखाएको सुनाए । ‘यसपालिको तिहारमा रित्तो गाग्रो ठटाएर भैलो खेल्यौँ’, पौडेलले भने,‘गाउँमा पानी ल्याउन धेरै पहिलेदेखि पहल गरेपनि सुनुवाई भएको थिएन् ।’
देउँसी भैलोपछि गाउँमा खानेपानी ल्याई चर्चामा आउनका लागि दलका नेताहरूको होडबाची चलेको पाइएको छ । गाउँका यूवाहरूले खानेपानीमा राजनीति नगर्न सुझाएका छन् । खानेपानी समस्या नसुल्झेसम्म कुनैपनि दलको कार्यक्रममा सहभागीता नजनाउने गाउँलेहरूले निर्णय गरेपछि दलहरूलाई अझ तताएको देखिन्छ । यूवाहरूको नेतृत्वमा तीन दिनसम्म गाउँमा खेलेको भैलोबाट ६५ हजार रूपैयाँ नगद संकलन भएको स्थानीय यूवाहरूको भनाई छ । यूवाहरूकै अगुवाइमा खेलेको भैलेको तस्वीर सामाजिक सञ्जालमा आएपछि घरबाहिर भएका गाउँबासीबाट २ लाख ७७ हजार रूपैयाँ समेत संकलन भएको चौरपानी खानेपानी फाउण्डेसनका कोषाध्यक्ष पार्वता पौडेलले बताइन् । गाउँको समस्याका बारेमा आफू जानकार भएको प्रतिक्रिया दिँदै प्यूठान क्षेत्र नम्बर १ का प्रदेशसभा सदस्य कृष्णध्वज खड्काले समस्या समाधानका लागि पहल थालेको बताए । ‘सरकारको नीतिले अलमल बनाएको छ’, उनले भने,‘लक्षित वर्गको लाभान्वित जनसंख्याले नीतिगत रूपमा अप्ठ्यारो पारेको छ ।’ उनका अनुसार दश हजारसम्म जनसंख्या भएको क्षेत्रमा संघीय सरकार, पाँच हजारसम्म प्रदेश र त्यसभन्दा तल जनसंख्या भएकोमा स्थानीय सरकारले आयोजना संचालन गर्नुपर्ने नीतिगत व्यवस्था छ । प्रदेश सरकार अन्तर्गत प्यूठान सहित रोल्पा र पूर्वीरुकुमलाई लक्षित गरी विजुवारमा खानेपानी डिभिजन कार्यालय शुरु भएकोे उनले बताए । तर, डिभिजन कार्यालयले पूर्णता नपाउँदा प्रदेशका कार्यक्रमहरू प्रभावकारी रूपमा संचालन नभएको उनको भनाइ छ । जिल्लाका धेरै गाउँमा खानेपानीको समस्या भएपनि रस्पुरकोटको समस्याले गम्भिर बनाएको उनको भनाइ छ ।
रस्पुरकोटका स्थानीय एवं नेपाली कांग्रेसका नेता प्रध्यापक डा.गोविन्दराज पोख्रेलले गाउँको खानेपानी समस्या समाधानमा पहल गरिरहेको बताए । ‘योजना आयोगको उपाध्यक्ष हुँदा डिपिआरको लागि बजेट परेको थियो’,उनले भने,‘करिव पाँचकरोड लागत अनुमान भएको छ ।’
गाउँको विकासमा राजनीति नगरी सवैको साझा प्रयासबाट खानेपानीको समाधान खोजिने समेत उनले प्रतिक्रिया दिए । मल्लरानी गाउँपालिकाले तत्कालका लागि समाधान सुल्झाउने गरी धरमपानी छेडा नजिकै रहेको रोजिमे खानेपानीलाई गाउँमा पु¥याउने योजना बनाएको अध्यक्ष अमंरध्वज रानाले जानकारी गराए । ‘चार किलोमिटर टाढाबाट रोजिमेको पानी लैजानुपर्ने छ’,उनले भने,‘यसले तत्कालनका लागि गाउँको समस्या सुल्झाउछ ।’ संसद् विकास कोषमार्फत विनियोजित बजेटबाट काम थाल्ने बताउँदै उनले अपुग रकम गाउँपालिकाले लगानी गर्नेसमेत जानकारी गराए । प्रदेश र संघीय सरकारसँग समेत विस्तृत योजना बनाएर माग गर्ने रानाले बताए ।
संसद् विकास कोष मार्फत विनियोजित स्थानीय पूर्वाधार विकास साझेदारी कार्यक्रम अन्तर्गत दशलाख रूपैयाँ बजेट विनियोजन भएको छ । जिल्लामा भित्रिएको चार करोड रूपैयाँ मध्येबाट प्रतिनिधीसभा सदस्य दुर्गा पौडेलको संयोजकत्वमा गठित स्थानीय पूर्वाधार विकास साझेदारी कार्यक्रम निर्देशक समितिले खानेपानीका लागि बजेट छुट्टाएको छ । पटक पटकका निर्वाचनमा विभिन्न दलका उम्मेदवारहरूले आफूलाई जिताएमा गाउँमा खानेपानी ल्याइदिने बचन दिएको स्थानीय बताउँछन् । २०४२ सालमा निर्माण गरिएको रैजनपानी मुहानबाट गाउँलेले खानेपानीको व्यवस्था गर्दै आएका थिए । मुहान सुक्दै गएपछि गाउँमा खानेपानीको अभाव बढ्दै गएको हो । त्यससँगै गाउँ नजिक रहेका उपल्ला पँधेरा, भकुण्डे पँधेरा र तलधारा मुहान समेत सुक्दै गएको गृहणी गोमा पोख्रेलले बताइन ।
दोमैपानी, रैजनपानीदेखि तलको मुहान र सिद्दाराको मुहानमा रहेको पानी गाउँमा ल्याउन सकिने संभावना छ । खानेपानीको अभावमा गाउँका करिव चारसय घरधुरीका करिब दुई हजार जनसंख्या प्रत्यक्ष प्रभावित भएका छन् । खानेपानीकै कारण स्थानीयको सरसफाइमा समेत समस्या भएको छ । केही व्यक्तिहरू पानीकै समस्याले गाउँबाट बसाइँसरेको समेत स्थानीले बताए ।