खोज

गुल्मी जिल्लाको छत्रकोट गाउँपालिका–४ श्रृङ्गा रुक्सेका किसान रामकृष्ण कंडेलको पाखाबारीमा जाने जो कोही पनि दङ्ग पर्दछन् । मान्छे उभिएरहिँड्न गाह्रो हुने पाटाबारीभरीमा कण्डेलले लटरम्म तरकारी फलाएका छन् । पखेराभरी कफि खेती गरेका छन् भने ख¥यानमा भुटुक, कागती, सुन्तला समेत रोपेका छन् । जिल्लामै नमुना किसानको रूपमा पहिचान बनाएका कण्डेलको महिनेत साच्चै नै तारिफ गर्न लायक छ । ४५ रोपनी जग्गामा उनले ९ रोपनी जग्गा भाडामा लिएका छन् । २० हजाररूपैयाँ बर्षको तिर्ने गरी । विगत सम्झीदै कण्डेल भन्छन्–‘बारीमा जम्मा चारपाथी जौ स्याहारेको पनि ति दिन थिए तरअहिले त्यही बारीमा १५ लाखको तरकारी बेच्ने गरेको छु ।’
परिवारनै कृषि पेशामा लागेका कण्डेलले बारीमा थरीथरीका तरकारी तथा फलफूल खेती गरेका छन् । ‘चारवर्षअघिसम्म बारीमा मकै, गहुँ ,कोदो, जौं रोप्दा घरमा खान पनि पुग्दैन थियो,’–कण्डेल भन्छन् । अहिले टमाटर, सिमी, बोडी, तितेकरेला, सिस्नो, भुटुक, खुर्सानी, अमिलो, सुन्तला रोपेकोले पैसाबाट आएको आम्दानीले राम्रोसँग नै घरव्यवहारचल्नुको साथै बचत समेत भएको उनको भनाइ छ ।
पशु चौपाय समेत पालेका कण्डेलले त्यसबाट समेत आम्दानी गर्दछन् । बाख्रा, भैंसी समेत उनले पालेका छन् । गाउँमा कोही कसैले कृषि खेती के कसरी गर्ने भनेरसल्लाह सुझाव लिन परेमा कण्डेलको मा नै आउने गर्दछन् । उनी भन्छन्–‘कृषक पाठशाला जस्तै बनेको छ मेरो बारी ।’
विगत ४ बर्षदेखि ब्यबसायिक कृषि कर्म थालेपछि कण्डेलले गत बर्ष १२ लाख आम्दानी गरेका थिए । गुल्मी जिल्लामा सबैभन्दा बढी तरकारी उत्पादन गर्ने किसानका रूपमा जिल्ला कृषि विकास कार्यालय, गाउँपालिकाबाट समेत पटक पटक उनी पुरस्कृत भएका छन् । अन्नबाली लगाउँदा भन्दा अहिले तरकारीबाट ९५ प्रतिशत आम्दानी बढेको बताउने उनले यो सिजनमा १५ लाख कमाउने मा ढुक्क छन् ।
केही समय भारतमा रोजगारीको लागि गएका उनले ६ महिना मुम्बईमा विताएका थिए । विदेशको दुःख भन्दा स्वदेशमा नै नंग्रा खियाउने उद्देश्यका साथ स्वदेश आएका उनलाई घरपरिवारले पनि विदेश नजान सुझाव दिएकै कारण कृषि कर्ममा पुर्णरूपमा लागेको बताउँछन् । गत बर्ष उनले ४ लाख रूपैयाँ बराबरको त कागती मात्रै बिक्री गरेका छन् । अधिकांस उनले उत्पादन गरेको कागती पहाडी जिल्लाहरूमा भन्दा तराईमा खपत हुने गरेको छ । यस्तै फूल काउली ५ रोपनी क्षेत्रफलमा लगाएरउनले २ लाख ५० हजाररूपैयाँ आम्दानी गरेको अनुभव सुनाउँछन् ।
तरकारी, फलफूल खेती मात्र नभएरउनले नर्सरी (बिरुवा) समेत स्थापना गरेका छन् । गाउँमा कसैलाई कफि, कागती, सुन्तला लगायतका विभिन्न फलफूलको विरुवा चाहिएमा उनी उपलब्ध गराउँछन् । अहिले उनको नर्सरीमा कफि, कागती, अमिला लगायतका विरुवा हुर्की रहेका छन् । बोटमा फल्ने गोलभेंडा (रामभेडा) समेत उत्पादन गरेका उनले अलि बढि अमिलो रुचाउने व्यक्तिहरूले लैजाने गरेको बताउँछन् । गत बर्ष ३५ हजारजतीको रामभेंडा पनि विक्रि गरेको उनको भनाइ छ । यस्तै काँक्रो स्थानीय रहाईब्रेड गरी कुल १ सय १० क्विन्टल जती विक्रि गरेका छन् । ति सबै पंैचो पसलले लैजाने गरेको छ । à