ट्रेंडिंग:

>> माओवादीले नरबहादुर कर्माचार्यको जन्मशताब्दीको अवसरमा वर्षभरि नै कार्यक्रम गर्ने >> जिम्बाबे र अफगानिस्तानबीच ऐतिहासिक बक्सिङ डे टेस्ट हुने >> अमरपथ दीपावली महोत्सव तयारी तीब्र >> बिपत न्यूनीकरणमा जोड >> आज काग तिहार, संरक्षणमा बेवास्ता किन ? >> अमरपथ जोगाउने ‘जमर्को’ >> देशभर पश्चिमी वायुको प्रभाव, यी तीन प्रदेशमा वर्षाको सम्भावना >> विश्वकप लिग-२ मा नेपालको दोस्रो जित: स्कटल्यान्ड ५ विकेटले पराजित >> आयआर्जनको बलियो माध्यम बन्यो झिनिया >> राप्रपाले बुधबार देवदहमा बृहत जनसभा गर्दै >> स्कटल्याण्डविरुद्ध नेपालले बलिङ गर्दै >> कार्य सम्पादनमा विज्ञापन बोर्ड उत्कृष्ट >> मध्यविन्दु नगरपालिकाद्वारा प्लाष्टिकका माला बरामद >> चेम्बर र चिनियाँ व्यवसायीबीच व्यापार सहजीकरण र लगानीको समझदारी >> कासिम बने हिजबुल्लाहको नयाँ प्रमुख >> साफ महिला फाइनलको टिकट बिक्रीको नयाँ व्यवस्था, अनलाइन किन्न नपाइने ! >> नेप्से ४६ अंकले बढ्यो, ६ अर्बको कारोबार >> सशस्त्र प्रहरीलाई प्रविधिमैत्री र चलायमान बनाउछौं- गृहमन्त्री लेखक >> शैलजा आचार्य हृदय रोग केन्द्रको स्तरोन्नति गर्ने स्वास्थ्यमन्त्री पौडेलको प्रतिबद्धता >> पूर्वाधार निर्माणमा हुने ढिलासुस्ती सरकारलाई असह्यः मुख्यमन्त्री आचार्य >> इजरायलको राष्ट्रसंघीय निकायमाथि प्रतिबन्ध, गाजामा मानवीय संकट बढ्ने >> अराजक क्रियाकलापलाई मौलाउन दिइन्न- प्रधानमन्त्री ओली >> इन्टरपोलबाट रेड नोटिस जारी भएका फरार व्यक्ति कतारबाट पक्राउ >> रिजालको प्रश्न- रविलाई रिहा गरिदिन राती-राती कुन मुख लिएर बालुवाटारमा हारगुहार गरेको ? >> रास्वपाका कार्यकर्ता बालुवाटारबाट पक्राउ >> सुनको मुल्यमा आज पनि नयाँ किर्तिमान >> गौहत्यामा संलग्न ५ जना पक्राउ >> अमरपथ दिपावली महाेत्सवमा भैलाे प्रतियोगिता हुने >> प्रधानमन्त्री ओलीको मानवअधिकारवादी नेता तुलाधरप्रति श्रद्धाञ्जली >> जसपा नेपालको लुम्बिनी प्रदेश समितिमा पदाधिकारी तथा सदस्य चयन >> गाजा युद्धमा एक बर्षमा ४३ हजारभन्दा बढीको मृत्यु >> नेपाल प्रहरीमा लगातार एआइजी अवकाश र बढुवाको शृंखला >> तिहार पर्व शुरु, आज धनतेरस मनाइदै >> विश्वकप लिग-२ मा आज नेपालको सामना स्कटल्याण्डसँग >> ‘एमालेमा एउटै गुट छ केपी ओली नेतृत्वको’ >> पाल्पामा ट्रक दुर्घटना हुँदा चालकको मृत्यु >> अस्ट्रेलियाका अलराउण्डर कटिंग एनपीएलमा लुम्बिनीबाट खेल्ने >> रास्वपाले आज बालुवाटारमा प्रदर्शन गर्दै >> एलजीका उत्पादनहरूमा ४०% सम्मको क्यासब्याक >> प्रहरीकै मौन स्वीकृती >> पटका तस्करी दिनका दिन >> घरघरमा बिषादी, नियन्त्रणमा चुनौति >> पार्टी नयाँ, प्रवृत्ति र पात्र पुरानै ! >> ‘खेतमा आगो लगाउँदा उर्वरा शक्तिमा ह्रास’ >> संघीयता खारेज गरे हुन्छः सभापति पुन >> ‘ढाका सभ्यता’ का साक्षी >> स्थानीय र पश्चिमी वायुको प्रभावले पहाडी भूभागको मौसम बदली >> लुम्बिनी इनोभेटर्स बुटक्याम्प  सम्पन्न >> राईनो संरक्षण गोल्डकप फुटबल : फाईनलमा नेपाल एपिएफ र नमोबुद्ध भिड्ने >> नारायणगढ–बुटवल सडक खण्डमा अत्याधुनिक सीसी क्यामेरा जडान गरिने

आज काग तिहार, संरक्षणमा बेवास्ता किन ?

१४ कार्तिक २०८१, बुधबार
१४ कार्तिक २०८१, बुधबार

हरेक वर्ष कात्तिक कृष्ण त्रयोदशीदेखि शुरू हुने तिहारको पहिलो दिन यमपञ्चक मंगलवारदेखि विधिवत् रूपमा शुरू भएको छ । त्यसैक्रममा आज काग तिहार हो । काग बाठो हुने र सन्देश प्रवाहमा महत्वपूर्ण मानिने भएकोले यसलाई चराहरूको राजा भनिन्छ । तर, यही काग अहिले विनासको सूचिमा परेको छ । त्यसैगरी प्रकृतिको कुचीकारको रूपमा चिनिने गिद्धको संख्यामा अहिले भारी कमी आएको छ । त्यसैगरी सारसको संख्यामा समेत कमी आएको छ । संरक्षणमा बेवास्ता हुँदा काग, गिद्ध र सारसमात्रै होइन अनेकौं प्रजातिका चरा नेपालबाट लोप हुने अवस्थामा पुगेका छन् । चरा संरक्षण संघका अनुसार नेपालमा करिव आठसय प्रजातिका चरा चुरुङ्गीको बासस्थान रहेको छ । ती चरा विस्तारै लोप हुँदै जानु गंभीर चिन्ताको कुरा हो । प्रकृतिप्रेमीका लागि मात्र होइन, प्रकृति सन्तुलनका लागि पनि चराहरूको महत्वपूर्ण स्थान छ । पहिले जाडो याम सुरु हुँदै गर्दा आकासमा देखिने क¥याकुरुङ अहिले देखिनै छाडेका छन । बथानका बथान हिमालबाट तराईका तालमा आउने क¥याङकुरुङ लोप हुनुका पछि धेरै कारण छन् । चोरी शिकारी त्यसमध्ये मूख्य कारण हो । जाडोमा हिमालबाट तराई झर्ने र तराईमा गर्मी बढ्दै गएपछि हिमाल चढ्ने अरू धेरै चरा थिए तर ती पनि अहिले लोप भैसकेका छन् । सरकारले नेपालमा सूचिकृत भएका आठसय प्रजातिका चराको संरक्षणमा कहिल्यैपनि ध्यान दिएको छैन । अर्कोतर्फ प्रकृतिका अमूल्य सम्पदा चरा संरक्षणमा सरकारले ध्यान दिन नसक्दा लोप हुने खतरा बढ्दै गएको संरक्षणबीदहरूले चेतावनी दिएका छन् । विश्वमै बढ्दो जनसंख्याको भार, खाद्यान्नमा विषादीको भारी प्रयोग, शिकारी प्रवृत्ति लगायतका कारण विश्वबाटै चराचर संरक्षणमा चुनौति थपिएको छ ।

नेपालका सिमसार क्षेत्रमा अझैपनि लोप हुनै लागेका चराहरूको महत्वपूर्ण बासस्थान छ । चरा प्रकृतिका अमूल्य उपहार हुन । यिनको संरक्षणले नेपालको उन्नती र प्रगती सार्थक र संभव हुन्छ तर लोप हुने खतराले प्रकृतिप्रेमीलाई चिन्तित बनाएको छ । सिमसार क्षेत्रको संरक्षण नगर्दा पनि समस्या बढ्दै गएको छ । तर यो विषयमा त संघीय सरकार न त सम्वन्धित क्षेत्रको प्रदेश सरकार र स्थानीय तहको नै ध्यानाकर्षण भएको छ । रूपन्देहीका सवैभन्दा ठूलो ताल गैडहवा तालमा चराहरूको बासस्थान छ तर त्यहाँ आउने चरा चोरी शिकारीका कारण लोप हुँदै गएका छन । कपिलवस्तुको जगदिशपुर तालमा पनि साईबेरियाबाट समेत चरा आउने गर्दछन तर तिनको संरक्षणमा सरकारले खासै वास्ता गरेको छैन । चराबीदहरूले भनेको आधारमा चराको गणना हुने अवस्था छ । नेपाल सरकार आफै चराको गणना गर्ने, उनीहरूको बासस्थान संरक्षण गर्ने काममा खासै रुची देखाउने गरेको छैन् । त्यसैपनि नेपालका ताल तलैया र हिम श्रृंखलाहरू विभिन्न कारण नासिने अवस्था बढ्दै छ ।

चरा हाम्रो रीतिरिवाज र संस्कृतिसंग पनि जोडिएको छ । तिहारसंग कागका अन्योन्याश्रित सम्वन्ध छ । हाम्रा पूर्वजहरूले तिहारको अवसरमा कागको पुजा त्यसै गरेका होइनन् । कागलाई राजा बलीको सन्देश बाहकको रूपमा समेत लिने गरिएको छ । काग तिहारको दिन कागलाई मिठो परिकार खान दिएर यसको संरक्षण गर्नुपर्दछ भन्ने सन्देश हाम्रा पूर्वजहरूले दिएकै हुन । निश्चितरूपमा कागको प्रकृति संरक्षणमा महत्वपूर्ण योगदान छ । काग कराउँदा अनिष्ठ हुन्छ र त्यो पूर्व संकेतको रूपमा बुझ्नुपर्दछ भन्ने पौराणिक मान्यता छ । विश्वका अन्य देशलाई प्रकृतिको यो बरदान मिलेको छैन तर नेपालले यो ऐतिहासिक सम्पदाहरूको संरक्षण गर्न सकेको छैन् । प्रकृति र प्रकृतिजन्य यावत क्षेत्रको संरक्षणमा अव सरकारको ध्यानाकर्षण हुनैपर्दछ । यी चराचरको संरक्षणमा स्थानीय र प्रदेश सरकारले समेत चासो र चिन्ता देखाउनु जरुरी छ । कागसहितका प्रकृतिका यी चराचर लोप हुनबाट बचाउने हो भने सरकारको आँखा खुल्नैपर्दछ ।

यो खबर पढेर तपाईलाई कस्तो महसुस भयो ?