खोज

बुटवल, ४ कार्तिक ।– राजेश कुवँर कृषिमा एमएस्सी गरेका छन् । उनी पार्ट टाईम विएस्सीमा कृषि समेत पढाउँदै आएका छन् । सन्जय अर्याल, सरोज भट्टराई र, बिबेक ज्ञवाली, किरण तिमिल्सेना एमएस्सी कृषि, विशाल पन्थी फार्म म्यानेजर व्यवस्थापनमा स्नातक गरेका छन् । ६ जनाको समूहले अहिले बुटवल–१५ मा जग्गा भाडामा लिएर माटोमा नै भविष्य खोज्दै छन् ।
बुटवल–१५ ढवाह नयाँ पुलपारी चम्कीपुरमा उनीहरूले २ विघा ३० कठ्ठा जग्गा भाडामा लिएर व्यवसायिक रूपमा तरकारी खेती, फलफूल खेती, ड्रागन फ्रुट, पुष्प (फूलखेती) गर्दै आएका हुन । फोकस मल्टी एग्रो कन्र्सन एण्ड रिचर्स प्रा (लि) स्थापना गरेका उनीहरूले केही बर्षदेखि व्यवसायिक उत्पादनमा जोड दिएका हुन । फार्मका अध्यक्ष राजेन्द्र कुँवरका अनुसार उनले पुरा समय नै फार्मलार्य दिने गरेका छन् । अन्य ५ जना भने विभिन्न पेशामा आवद्ध रहेका छन् । अधिकांश माष्टर अध्ययन गरेका उनीहरूले पार्ट टाईममा विद्यालयमा अध्यन गराउँदै कृषिमा कृषमा समेटिएका हुन ।
हालसम्म करिब ३० लाख भन्दा बढि लगानी गरेका उनीहरूले लोभ लाग्दो गरी सिकेको कुरालाई व्यवहारमा उतार्नको लागि व्यवसायिक खेती गरेका हुन । पछिल्लो समयमा कृषिमा विषादीको प्रयोग हँुदै आएकोमा उनीहरूले भने अर्गानिक खेतीमा समेत जोड दिएका हुन ।
केही समय पहिला कृषि पढेका विद्यार्थीहरूको लागि सरकारले दिने अनुदान अनुसार उनीहरूले कृषि ज्ञान केन्द्र रूपन्देहीबाट ७ अनुदान समेत लिएका छन् । अनुदान र विद्यार्थीहरूको लगानी बाट करिब ३० लाख भन्दा बढि लागत पुगेकोे अध्यक्ष कुवँरको भनाइ रहेको छ । हालसम्म आम्दानी भन्दा पनि लागत र सञ्चालन खर्च चलिरहेको उनको भनाई छ । ‘मेरो सरकारी जागिर खाने वा वाहिर जाने सोँच छैन, सोँच पनि नआयोस, हामी उत्पादन संगै किसानको फिल्डमा गएर सेवा दिँदै आएका छौ, माटो परिक्षण, विउ, विषादी सहितको काम समेत गर्र्दै आएका छौं ।’–अध्यक्ष कुँवरले भने ।
बेला बेलामा अन्य किसानालई समेत आवश्यक तालिम परेको बेलामा निःशुल्क खेतबारीमा ने गएर तालिम प्रदान गर्दै आएको जानकारी दिँदै उनले पढेको कुरालाई अन्य किसानहरूलाई समेत सिकाउन पाउँदा खुसि लागेको बताउँछन् ।
तिहारलाई ढकमक्क सयपत्री
तिहारको लागि उनीहरूले ८ कठ्ठा क्षेत्रफलमा कर्मा ५५५ र कलकत्तिया लोकल जात गरी २ प्रजातिका फुल रापेका छन् । सयपत्री फूल कतिपय फूल फूलिसकेको छ भने कतिपय फूल्ने क्रममा रहेको छ ।

तिहारको लागि भारतबाट फुल आयात रोक्ने गरी उत्पादन गर्न सकिने भन्दै उनीहरूले सोही योजनाका साथ पुष्प खेतीमा जोड दिएका हुन ।
दशैंको सिजनमा समेत कतिपय फुल फुलेको ले उनीहरूले विक्रि गरेका छन् । अधिकांस उपभोक्ताहरूले आफै फार्ममा नै आएर फुल सहित अन्य कुराहरू किनेर लैजाने गरेका छन् । बजारीकारणका लागि ठोस समस्या नभएको तर ठुलो मात्रामा उत्पादन हुँदा बजारीकरणका लागि बुटवल सहितका विभिन्न सहरहरूका व्यवसायीहरू संगको सम्पर्क राखेका छन् । तिहारका लागि उनीहरूले १० हजार भन्दा बढि माला उत्पादन गर्न सकिने लक्ष्य लिएका छन् । केही कठ्ठामा उनीहरूले मखमली फुल समेत रोपेका छन् ।
फार्ममा ओजेटीका लागि विभिन्न शैक्षिक संस्थाबाट प्रयोगात्मक अभ्यासका लागि विद्यार्थी आउने गरेका छन् । प्रगोगात्मक कुराहरू,स्कुल र कलेजकै पाठ्यसामग्री भन्दा बाहिर र जल्दोबन्दो कृषिका समस्या सङ अधारित रहेर प्रगोगात्मक कुरा टिमले सिकाउँदै आएका छन् ।
विद्यार्थीहरूले मुख्य रूपमा पुष्पखेतीलाई जोड दिदै कागती खेती, ड्रागन फुट, कुरिलो, तरबजुजा सहित मौसमी र बेमौसमी तरकारी खेती, तरकारकिा विरुवा समेत उत्पादन गरी विक्रि वितरण गर्दै आएका छन् । उत्पादन संगै अनुसन्धानमा समेत जो दिएको जानकारी दिदै अध्यक्ष कुँवरले भने–‘हामी उप्तादनलाइ अनुसन्धान सङ जोडेर काम गरिरहेका छौ, हामी प्राय नसरिमा उत्पादन गर्न चाहिने जति पनि मल हुन्छ, गडयौले मल आफै उत्पादन गर्छौ। हामी सङ मल उत्पादनको लागि आबश्यक गड्यौला मल पनि छ, हामीले मललाई कृषि धारका विद्यालयमा समेत विक्रि वितरण गर्दै आएका छौं । ’
बेला बेलाका उनीहरूले कन्ये च्याउ खेती समेत गर्दै आएका छन् । यसको साथै किसानहरूको लागि आवश्यक परेको बखतमा तालिम, फिल्ड सेवा, समेत दिदै आएका हुन । अवको योजनामा उनीहरूले सानो स्केलमा रहेको इन्डोर प्लान्ट र नर्सरीलार्य अझ व्यवस्थित गरी अगाडी बढ्ने योजना समेत बनाएका छन् ।
साथै ठुलो परिमाणमा भर्मि कम्पोष्ट (गड्यौला मल) उत्पादन गर्ने , कृषि क्षेत्रमा आउन चाहने युवा, किसान वा जो कोहीलाई पनि तालिम केन्द्रको रूपमा फार्मलाई विकास गर्ने योजान बनाएका छन् ।
यसको लागि स्थानीय तह, प्रदेश सरकार र संघीय सरकारको समेत साथ र सहयोग आवश्यक रहेको म्यानेजर विशाल पन्थीको भनाई रहेको छ । फार्म म्यानेजर पन्थीका अनुसार किसानको उत्पादनलाई भन्डारण कसरी टिकाउन सकिन्छ भनेर काम गर्दै आएका छन् । उनी भन्छन्–‘अब निकट भबिश्यमा कोल्ड स्टोर बनाएर अनुसन्धान सङै , उत्पादनको भन्डारण मा काम गर्ने, थोरै शुल्कमा किसनको उत्पादन भन्डारण गरिदिनेअलिक दिर्घकालिन लक्ष्य हो।’
समयमा फार्ममा काम गर्ने मान्छेको अभाव रहेको भन्दै उनले बेलाबेलामा मौसममाले समेत साथ नदिदाँ समस्या भएको बताउँछन् ।
हाल फार्ममा दाङ, अर्घाखाँची, चितवन, स्याङ्जाबाट १४ जना विद्यार्थीहरू ओजेटी(प्रयोगात्मक अभ्यासको लागि आएका छन् ।
अघिल्लो बर्ष उनीहरूले बोडी, जुकुनी, करेला, लौका, घिरम्ला, टमाटर आदि उत्पादन गरेका थिए । उनीहरूको उत्पादन फार्मबाट नै बिक्री हुँदै आएका छ । २० क्वीन्टल भन्दा बढि उत्पादन भएको तरबुजा बुटवलको कृषि उपजमा विक्रि गरेका थिए ।
कौशी खेती अगाडी बढाएका उनीहरूले कसैको सानो जग्गा छ वा जग्गा नै छैन भने पनि, जग्गा हुनेलाई करेसाबरी, नहुनेलाइ कौशी खेती अनर्गत रहेर आफै डिजाईन गरी कसरि बाली छनोट गर्ने, तह गरेर ,कुन बार्लीलाइ कस्तो ठाउँमा लगाउने, भएर आबश्यक किसान कौसी खेती गर्नेको घरमा गएर काम समेत सिकाउदै आएका छन् ।