खोज

मुख्य बाली मकैमा जंगली जनावरको उपद्रो बढ्न थालेपछि यहाँका किसानहरू चिन्तामा परेका छन् ।
जंगलबाट हुल बाँधेर आउने जंगली जनावरले कृषिजन्य उत्पादन नष्ट गर्न थालेपछि किसानहरू चिन्तित बनेका हुन् । जिल्लाको विभिन्न स्थानमा बंदेल, दुम्सी, बाँदर लगायतका जनावरले मकै, कोदो, धान, तरकारि बालीमा क्षती पु¥याएको किसानहरूले बताउँछन् ।
वर्षभरि खाने अन्न जनावरले नष्ट पारेपछि किसानहरूले स्थानीय तह तथा सम्बन्धीत कृषि कार्यालयमा क्षतिपूर्ति खोज्दै निवेदन समेत पेश गरेका छन् । जिल्लाको वनगाड कुपिण्डे नगरपालिका वडा नम्बर नौ स्थीत गिठाचौरमा मात्रै एक सय पचास बढि किसानको बाली बंदेलले सखाप पारेको छ । ‘पहिले–पहिले बँदेल गाउँ बाहिरका टाढाका बारीमा मात्र आउने गर्थे, अहिले त गाउँमै आएर बालीनाली नष्ट पार्न थाले’, चिन्तित हुँदै किसान डिल बहादुर बोहोराले भने, ‘यस्तै हो भने अब गाउँ छाडेर जानुको विकल्प छैन ।’
मकै तथा तरकारिको बोट सखाप हुनेगरि ढाल्ने, फल खाने तथा क्षती पुर्याउने गरेको किसानहरू बताउँछन् । बाली जोगाउन रातभर कुरेर बसेपनि जनावरको आतंक रोक्न नसकिएको कपुरकोट गाउापालिका तीनका किसान पूर्ण बहादुर खड्काले बताए । उनले भने, ‘मेरो १३ रोपनी बारीमा लगाएको मकै बाली घोगा लाग्ने बेलामा जंगलबाट हुलका हुल आएर बंदेलले सखाप पारे ।’ वर्षभरि खाने सबै अन्न जनावरले सखाप पारेपछि कसरी परिवार पाल्ने भन्ने चिन्तामा रहेका उनले कपुरकोट गाउँपालिकाको कृषि शाखामा निवेदन हालेका छन् ।
उनी लगायत १५ भन्दा बढि किसानले क्षतिपूर्तिको माग गर्दै निवेदन दिएको कृषि शाखा कपुरकोटका कृषि प्राविधिक सहायक पूर्ण प्रसाद तिमिल्सीनाले जानकारी दिए । ‘एकजना किसानले लगाएको २० रोपनी सम्म मकै तथा तरकारि बाली बंदेल, दुम्सी लगाएतका जनावरले नष्ट गरेको छ,’ उनले भने, ‘किसानहरू क्षति माग्दै दिनहुँजसो हाम्रो कार्यालयमा आएर निवेदन दिने गर्नुभएको छ ।’ जंगली जनावर नियन्त्रणका लागि कसैले पनि चासो नदिएको किसानहरूको भनाइ छ ।
कृषि शाखाले आफ्नो कार्यालयमा निवेदन आएपश्चात सम्बन्धित किसानको बारीमै पुगेर क्षतिको विवरण संकलन गर्ने गरेको छ । कृषि प्राविधिक सहायक टिका राईले भनिन्, ‘१२ जना किसानको मात्रै पाँच लाख ५० हजार पाँच सय रूपैयाँ बराबरको मकै बालीमा क्षती भएको छ ।
निवेदन नपरेका अरू धेरै किसानहरूको बाली पनि जंगली जनावरले नष्ट पारिदिएको छ ।’ क्षति भएको फोटो र किसानको निवेदन सहित आफूहरूले इलाका वन कार्यालयमा सिफारिस गर्ने गरेको राइले जानकारि दिइन् । निवेदन पश्चात आफूहरूले राहात पाउने किसानको अपेक्षा छ । यद्यपि विहान बेलुकी छाक टार्न पनि धौ–धौ पर्ने किसानलाई समस्या पर्दा सरकारी निकायले समस्या समाधानमा चासो नदिएको किसानहरू बताउँछन् ।
जिल्लाका अधिकांश ठाउँमा मकैबाली जोगाउन किसानहरूलाई धौ धौ परेको छ । दिउँसोमा बाँदर र रातीमा दुम्सी तथा जंगली बदेलले मकैबाली नष्ट गर्नथालेपछि किसानहरूलाई मकैबाली जोगाउन सकस परेको हो । जंगल विनाश हुदै जादा जंगली जनावरहरू मानव बस्तीमा आई भित्र्याउनै लागेका अन्नबाली सखाप पार्नेगरेको बताइन्छ ।