खोज

‘स्वच्छ, पारदर्शी र प्रविधिमैत्री कर प्रशासनः सामाजिक न्याय, आर्थिक सम्मृद्धि र सुशासन’ भन्ने नाराका साथ राष्ट्रिय कर सप्ताह दिवस शुक्रवारदेखि सुरु भएको छ । एक सातासम्म मनाइने यो दिवसले नेपालमा कर तिर्ने बानीको विकास गर्न सहयोग पुग्ने विश्वास गरिएको छ । करप्रतिको सचेतना बढाउन पनि यो दिवसले महत्वपूर्ण सहयोग पुग्नेमा विश्वस्त हुन सकिन्छ । राष्ट्रिय अर्थतन्त्रलाई आत्मनिर्भर, स्वतन्त्र तथा उन्नतीशील बनाउँदै समाजबाद उन्मुख दिगो र सम्मृद्ध अर्थतन्त्रको विकास गर्न कर प्रशासनलाई सुदृढ र प्रभावकारी बनाउनु जरुरी हुन्छ । बर्तमान अवस्थामा कर प्रणालीलाई प्रविधिमैत्री बनाउनुपर्ने आवश्यकता महसुस भैरहेको छ । करको दायरामा विस्तार गर्नुका साथै प्रशासनिक दक्षता अभिबृद्धि तथा प्रभावकारी सेवा प्रवाहका सन्दर्भमा नागरिकमा कर प्रशासनप्रति जिम्मेवार र जवाफदेही बनाउनु जरुरी छ । अझैपनि नेपालमा कर तिर्ने बानीको विकास भैसकेको छैन जसका कारण धेरै चुनौति र समस्याहरू देखापर्ने गरेका छन । यो वर्षको नाराबाटै पनि सरकारले कर संकलन गरेर विकास हुने र त्यसबाट सुशासन हासिल गर्न सहयोग पुग्ने विश्वास राखेको देखिन्छ । कर सप्ताहकै यो महत्वपूर्ण अवसरमा कर तिर्ने बानीको विकासमा जोड दिदै हरेक नेपालीलाई करमा समायोजित गर्न सक्नुपर्दछ । कर प्रशासनलाई स्वच्छ र पारदर्शी बनाउनेतर्फ नेपाल सरकारले पहल गर्नु जरुरी छ ।

अर्थमन्त्री डा. प्रकाशशरण महतले कर प्रणालीलाई आर्थिक र सामाजिक न्यायका लागि रूपान्तरण गर्ने नीति अनुरूप सामाजिक आर्थिक न्याय प्रत्याभूत गर्न राजस्व परिचालनलाई दिगो, भरपर्दो र ब्यवस्थित वनाउनु पर्ने कुरामा जोड दिनुभएको छ । अर्थमन्त्रीले कर तिर्ने ब्यवसायीलाई प्रोत्साहन गर्ने घोषणा गर्नुभएको छ । कर दिवसका अवसरमा अर्थमन्त्रीले कर तिर्न समेत समस्या हुने गरिएको सुनिएको अवस्थामा कर तिर्ने अवस्थालाई आगामी दिनमा अझै सहज बनाउने बताउनु भएको छ । अहिलेपनि धेरै नेपालीलाई करप्रतिको उत्तरदायित्व र जिम्मेवारीका विषयमा पर्याप्त जानकारी छैन । मुलुकको आर्थिक विकास र आम नागरिकको बढ्दो अपेक्षा पूरा गर्न आन्तरिक राजस्व परिचालनमा अव जोड दिनुको अर्को विकल्प छैन । उद्यमशीलता विकास, आन्तरिक उत्पादन, आयबृद्धि र रोजगारीको अवसर सिर्जनामा योगदान पु¥याउने गरि राजस्व नीति तथा कार्यक्रमलाई प्राथमिकता दिनु सरकारको नीति हुनुपर्दछ । विश्व आर्थिक परिदृष्यमा देखिएका चुनौति सामना गर्दै राजस्व परिचालनमा सुधार ल्याउन कुशल, प्रविधिमैत्री, ब्यावसायीक र सदाचारयुक्त कर प्रशासनको विकासमा जोड दिनु जरुरी छ । अर्कोतर्फ अहिलेसम्म सरकारले करप्रतिको जवाफदेहिता नागरिकहरूमा बृद्धि गर्न सकेको देखिएन् । जसका कारण अझैपनि कर तिर्नु हरेक नागरिकको कर्तब्य हो भन्ने आम मानसिकता माथि उठ्न सकेको छैन । पछिल्लोसमय सामाजिक सञ्जाल र आम सञ्चार माध्यमको बढ्दो प्रभावका कारण बल्लबल्ल करप्रतिको सचेतना बढ्दै गएको देखिएकोले अव सरकारले हरेक नागरिकलाई करको दायरामा ल्याउनेतर्फ प्रयास थालनी गर्नुपर्दछ । अर्कोतर्फ करका धेरै प्रकार र तीनको दायित्व सिर्जनामा सरकारको अग्रसरता जरुरी छ । कर सप्ताह मनाईरहँदा नेपालीहरूले करको भार बढी भयो भन्दै गुनासो सुनाउने गरेका छन । यो एक हदसम्म सही गुनासो हो किनभने यतिधेरै करको बोझ समस्याका रूपमा रहेकै छ । जबसम्म एकीकृत कर प्रणालीको विकास हुँदैन तबसम्म यो गुनासोकै रूपमा रहने निश्चित छ । नागरिकलाई कर तिर्ने बानीको विकास गराउनु जरुरी छ तर यो भन्दैमा कर लाद्ने काम भयो भने त्यो झनै समस्या उन्मुख हुनेछ । तसर्थ अव परिवर्तित समय अनुसार धेरै प्रकृतिका करलाई एउटै दायरामा ल्याउनुपर्दछ । जस्तै आयकर, अन्तःशुल्क, मूल्य अभिवृद्धि कर, टीडीएस र स्थानीय तहका जस्ता धेरै झन्झटिला कर एउटै दायरामा राखिनुपर्दछ । कर दिवस मनाईरहँदा करको झञ्झटिलो व्यवस्था होइन सहजरूपमा कर तिर्न पाउने अधिकारको पनि ग्यारेण्टी हुनु जरुरी छ ।