खोज

निकुञ्जमा क्यामेराको माध्यमबाट बाघ गणना गरिएको छ । तर त्यसमध्ये १७ वटा क्यामेरा चोरी भएका छन् भने अन्य छ वटा क्यामेरा तोडफोड भएका छन् । क्यामेरा अरु कुनै पनि काममा प्रयोग हुँदैन तर पनि मानिसहरुले क्यामेरा चोरेर लैजाने गरेका छन् ।

000

बाँके राष्ट्रिय निकुञ्जमा बाघ गणनाको काम भइरहेको छ । बिशेष क्यामेरको माध्यमबाट बाघ गणना अगाडी बढाइएको हो । उक्त कार्यका लागि जंगलमै क्यामेरा जडान गरिएका छन् । तर बाघ गणनाका लागि जडान गरिएका क्यामेरा भने चोरी हुन थालेका छन् ।

निकुञ्जका प्रमुख संरक्षण अधिकृत श्याम शाहका अनुसार बाँके राष्ट्यि निकुञ्जमा मात्रै ३९८ ठाउँमा ग्रीड बनाएर बाघ गणना गरिएको छ । उनले गणताको क्रममा हालसम्म १७ वटा क्यामेरा चोरी भएका छन् भने अन्य छ वटा क्यामेरा तोडफोड भएको जानकारी दिए । क्यामेरा चोरी र तोडफोड भएपछि निकुञ्जले क्यामेराको व्यवस्था गरेर बाघ गणना गरिहेको बताए ।

बाघ गणनामा सहयोग सावित भएका ति क्यामेराहरु अन्य कुनै पनि प्रयोजनका लागि योग्य हुँदैन् । तर पनि किन चोरी भइरहेको भनेर निकुञ्जका कर्मचारी अचम्ममा परेका छन् । शाह भन्छन्–‘बाघ गणना गर्न राखिएका क्यामेरा अरु कुनै पनि काममा प्रयोग हुँदैन । त्यही पनि किन चोरी गरेर मान्छेहरु लैजान्छन् अचम्म छ ।’

बाघ गणना गर्दा एउटै ठाउँमा १५ दिनसम्म क्यामेरा राख्ने गरिएको छ । बाँके र बर्दिया राष्ट्रिय निकुञ्जमा चार ब्लक बनाएर बाघ गणना भइरहेको छ । दुवै निकुञ्जमा गणनाको लागि राखिएका २३ क्यामेरा चोरी तथा तोडफोड भएको राष्ट्रिय प्रकृति संरक्षण कोष बर्दियाका प्रमुख रबिन कडरियाले बताए ।

उनका अनुसार एक नम्बर ब्लकमा नौ, दुई र तीन नम्बर ब्लकमा चार–चार क्यामेरा चोरी भएको छ । त्यस्तै, ६ वटा क्यामेरा हात्तीले तोडफोड गरिदिएको पाइएको छ । एउटा क्यामेराको मूल्य रु. ४० हजार पर्छ । पहिलो र दोस्रो नम्बर ब्लक पूरै बर्दिया निकुञ्ज क्षेत्रमा पर्छ । तेस्रो नम्बर ब्लकमा बर्दिया र बाँके निकुञ्जको केही भाग पर्छ । चौथो नम्बर ब्लकमा पूरै बाँके राष्ट्रिय निकुञ्जपर्ने कडरियाले जानकारी दिए ।

निकुञ्ज क्षेत्रमा घाँस काट्न जाने तथा वन्यजन्तु चोरी सिकारीले क्यामेरा चोरी गर्ने गरेको उनको भनाइ छ । अहिलेसम्म पहिलो र दोस्रो नम्बर ब्लकको काम सकिएको छ भने तेस्रो र चौथो नम्बर ब्लकमा काम भइरहेको बाँके राष्ट्रिय निकुञ्जका प्रमुख संरक्षण अधिकृत श्यामकुमार शाहले बताए ।

राष्ट्रिय निकुञ्ज तथा वन्यजन्तु संरक्षण विभागले गत २९ मंसीरबाट बर्दिया र बाँकेका लागि बाघ गणना शुरू गरेको थियो । सर्वेक्षणका क्रममा देखिएको बाघको मुभमेन्टलाई हेर्दा बाँके राष्ट्रिय निकुञ्जमा बाघको संख्या बढ्ने अनुमान गरिएको प्रमुख संरक्षण अधिकृत शाहले बताए ।

नेपाल सरकारले बाघ संरक्षणका लागि अन्तर्राष्ट्रिय समुदायसँग गरेको प्रतिबद्धता अनुरूप बाघको वासस्थान र जैविक मार्ग संरक्षण गर्ने उद्देश्यले २०६७ आषाढ २८ गते बाँके, दाङ र सल्यान जिल्लाको ५५० वर्ग कि.मि. क्षेत्र समेटी नेपालको दशौं राष्ट्रिय निकुञ्जको रूपमा बाँके राष्ट्रिय निकुञ्जको स्थापना भएको थियो । यस निकुञ्जको पूर्वी सिमाना शिवखोला, पश्चिम कोहलपुर सुर्खेत राजमार्ग, उत्तर चुरे पर्वत र दक्षिण पूर्व–पश्चिम राजमार्ग रहेको छ ।

निकुञ्जमा पाटेबाघ र हात्तीको महत्वपूर्ण वासस्थानको रूपमा रहेको छ । निकुञ्ज भित्र वन्यजन्तु आवतजावतमा अप्ठेरो पर्ने महादेवपुरी क्षेत्र पनि पर्दछ । यो निकुञ्ज जैविक विविधताको दृष्टिले ८ वटा इकोसिष्टम, १२४ वनस्पति प्रजाति, ३२ प्रजातिका स्तनधारीहरू, ३०० भन्दा बढी प्रकारका चराको प्रजातिहरू, ५८ प्रजातिका माछाहरू, २२ सरीसृप तथा ६ प्रकारका उभयचरहरू पाइन्छन् ।

सन २०१८ को बाघ गणना अनुसार यस निकुञ्जमा २१ वटा पाटे बाघ रहेका छन । क्षेत्रमा ११ प्रजातिका दुर्लभ तथा संकटापन्न स्तनधारीहरू र ५० प्रजातिका अन्तर्राष्ट्रिय स्तरमै दुर्लभ चराहरू रेकर्ड गरिएका छन् । बाँके, दाङ र सल्यान जिल्लाको ३४३ वर्ग कि.मि. क्षेत्रलाई समेटेर निकुञ्जसँगै यसको मध्यवर्ती क्षेत्रको पनि घोषणा भएको थियो, जसमा बाँकेका ७, दाङका ३ र सल्यानका ३ वटा साविकका गा.वि.स. हरु पर्दछन् ।

ति क्षेत्रमा झण्डै ४३ हजार मानिसहरूको बसोबास रहेको छ । यो निकुञ्ज पश्चिममा बर्दिया राष्ट्रिय निकुञ्जसँग जोडिएको हुँदा ठूला वन्यजन्तुको लागि एकदमै महत्वपूर्ण बासस्थानको रूपमा रहेको छ ।