खोज

बुटवल, २८ साउन । साउनको सोमबार शिव मन्दिरमा धर्मावलम्बीहरुको भिड लाग्छ । भक्तजनहरु मन्दिरमा पुजाआजा र जलापर्णमा नोटको प्रयोग हुन्छ । यही नोटको सही प्रयोगबारे सचेतना जगाउने गरि नेपाल राष्ट्र बैक भैरहवाको सहयोगमा एम्स कलेज र स्कलर्स होम बोर्डिङ स्कुलले नोट सचेतना कार्यक्रम गरेको छ । रुपन्देहीका मुख्य शिवधामहरु श्री सिद्धबाबा धाम मन्दिर पाल्पा, श्री स्वामीनारायण मुक्तिनाथ धाम नयागाउ, श्रृगेश्वर धाम मन्दिर तिलोत्तमा र श्री पर्रोहा परमेश्वर शिव ज्योतिर्लिङ बोलबम धाम मन्दिरमा लाम लागेका दर्शालुहरुलाई नोट सुरक्षाबारे विद्यार्थीहरुले बुझाए ।

कलेजका बिबिएस र प्लस टु मा अध्ययरत ६५ जना विद्यार्थीहरु चार समुह बनाएर मन्दिरमा खटिए । ‘नोट राष्ट्रको सम्पति, नोटको हिफाजत गरौ । नोटलाई पानीमा नडुवाऔ, अबिर नलगाऔ, मुल्य नघटाऔ, नोटमा केरमेट नगरौ, नोट छपाईमा लाग्ने लागत कम गरौ, नया अथवा सुकिला दुबै किसिमका नोटको मुल्य समान हुने भएकाले सकेसम्म सुकिला नोटको प्रयोग गरौ, पुजाआजा गर्दा रंग लागेका हातले नोट नछोऔ, नोटको हिफाजत आफुले पनि गरौ, अरुलाई सिकाऔ ।’ लगायतका नारा लेखिएका प्ले कार्डमार्फत विद्यार्थीहरुले नोट सुरक्षाको सन्देश दिए ।

नया नोट छाप्न ठुलो खर्च लाग्छ र नोटको आयु लम्ब्याउन जरुरी छ भन्ने सचेतना जगाउने गरि सोमबार शिवधामहरुमा कार्यक्रम गरिएको विद्यालयका प्राचार्य बाबुराम बन्जाडेले बताए । ससाना ज्ञानका कुरा बुझाउन सक्दा यसको सकारात्मक प्रभाव पर्ने भन्दै नोट सुरक्षामा सबै लाग्नुपर्ने उनले बताए । धाम अध्ययनको क्रममा भगवानको मुर्तिमा धेरै रंगरोगन लागेको र भिजेका नोट भेटिएको भन्दै ब्यवस्थापन समितिले यसको बिकल्पमा नजिकै दानपेटिका राख्नुपर्ने सुझाव दिए ।

नेपाल राष्ट्र बैक भैरहवा शाखाका निर्देशक विज्ञान सुवेदीले नोटको हिफाजत हामी सबैको दायित्व भएको बताए । प्रत्येक वर्ष नया नोट छाप्न लाग्ने ठुलो रकम रोक्न पनि आम नागरिकमा सचेतना जगाउन जरुरी रहेको उनले बताए । सक्कली नोट जस्तै नक्कली नोटहरु बजारमा देखिने हुदा नोटको कारोबार गर्दा विशेष ध्यान दिनुपर्ने र सरसामान किनमेल गर्दा क्युआर, मोबाईल बैकिङ जस्ता डिजिटल माध्यमको प्रयोग गरेमा नक्कली नोटको जोखिमबाट बच्न सकिने उनको तर्क छ । मुुलुकी अपराध संहिता, २०७४ को दफा २६३ मा नोटमा लेख्ने, कोर्ने, च्यात्ने, वा जलाउने कसुर गर्ने वा गराउने ब्यक्तिलाई तीन महिनासम्म कैद र पाच हजार रुपैयासम्म जरिवाना हुने प्रावधान रहेको उनले बताए ।

कलेजका प्रमुख दिपक ढकालले ब्यवस्थापन विषय अध्यापनमा आफनो पहिचान बनाएको कलेज निरन्तर किताबी ज्ञानसंगै ब्यवहारिक ज्ञानमा जोड दिदै आएको दाबी गरे । यसैअन्तरगत रहेर सोमबार नोट सुरक्षा सचेतना कार्यक्रम गरिएको भन्दै आगामी दिनमा समेत निरन्तरता दिने उनले बताए ।

राष्ट्र बैंकका अनुसार रु १ हजार भन्दा ५०० दरका नोटको छपाइ महँगो परेको छ । रु १ हजारको नोट छाप्न रु ३.३७ र ५०० रुपैयाँको एउटा नोट छाप्न रु ४.६८ लागत पर्छ । नोट छपाइका लागि हरेक वर्ष औसतमा करिब साढे २ अर्ब खर्च हुने गरेको छ । यो बाध्यताले राज्यलाई वर्षको ५० करोडको नोक्सानी भइरहेको छ ।