खोज

दाङ,३ असोज।

सुसूचित छनौटसहितको परिवार योजना सेवा, प्रजनन स्वास्थ्य अधिकार प्राप्तिमा टेवा भन्ने नारासहित एघारौं राष्ट्रिय परिवार योजना दिवस मनाईएको छ । घोराही उपमहानगरपालिका स्वास्थ्य शाखाको आयोजना तथा मानव स्वास्थ्य समाज र परिवार नियोजन संघको सहयोगमा आयोजित दिवसको अवसरमा परिवार नियोजनको क्षेत्रमा भएका कामको बारेमा समीक्षा गर्दै अन्तरक्रिया गरिएको हो ।

सो अवसरमा नगरप्रमुख नरुलाल चौधरीले स्वस्थ नागरिक भएमात्रै सबै कुरा स्वस्थ हुने भएकोले नागरिकको स्वास्थ्यमा स्थानीय सरकार गम्भीर रहेको बताए । स्वास्थ्य क्षेत्र संवेदनशील क्षेत्र भएकाले सबैको साथ सहयोग र सहकार्यबाट स्वस्थ नागरिक उत्पादन गर्न सकिने उनको भनाइ रहेको थियो ।

परिवार योजना सेवा प्रत्येक व्यक्तिको आधारभुत प्रजनन स्वास्थ्य अधिकार रहेको भन्दै नगरप्रमुख चौधरीले नेपालको संविधान, सुरक्षित तथा प्रजनन स्वास्थ्य अधिकार ऐन, २०७५ र जनस्वास्थ्य सेवा ऐन, २०७५ ले प्रत्येक नागरिकलाई सुरक्षित र गुणस्तरीय परिवार योजना सेवाको सूचना, छनौट तथा परिवार नियोजन सेवाको पहुँच सुनिश्चित गरेको हुँदा यसको उचित कार्यान्वयनमा सबै पक्ष जिम्मेवार हुनुपर्ने बताए ।

जनसंख्या नियन्त्रणको नाममा एक सन्तानमा सिमित हुँदै जान थालेपछि अहिले यसले जनसांख्यिक ठूलो असन्तुलन ल्याउने खतरा बढ्दै गएको भन्दा जनसंख्या नियन्त्रण नभई व्यवस्थापनमा ध्यान दिनुपर्ने बताए । ‘अहिलेको समयमा धेरैको आर्थिक स्थिति सबल हुँदाहुँदै पनि जनसंख्या नियन्त्रण गर्दा यसले देश विकास र जनसंख्या व्यवस्थापनमा असर गर्ने अवस्था हुन थाल्यो’ उनले भने। ‘आर्थिक वृद्धिदर, स्वास्थ्य सुचकमा सुधार हुँदाहुँदै पनि जनसंख्या नियन्त्रण हुँदा देश विकासमा असर पुग्छ ।’ कार्यक्रममा स्वास्थ्य कार्यालयका निमित्त प्रमुख किशोर आचार्यले सरकारको दीगो विकास लक्ष्य पूरा गर्न जनस्वास्थ्यका विषयमा सचेतना फैलाउन र स्वस्थ, सुखी परिवार बनाउन लाग्नुपर्नेमा जोड दिए ।

उनले परिवार नियोजनको इतिहासदेखि वर्तमान अवस्थाको बारेमा जानकारी गराउँदै सरकारको तेश्रो पञ्चवर्षिय योजना बन्नु अघि नै नीजि क्षेत्रबाट नेपालमा परिवार नियोजन सेवाको थालनी भएको बताए । सन् १९५९ मा सरकारको प्रयास थालनीमा परिवार नियोजनका क्षेत्रमा काम अघि बढेकोमा सन् १९६० मा परिवार नियोजन संघले सेवा शुरु गरेको बताए । पब्लिक हेल्थ नर्सिङ निरिक्षक रीता न्यौपानेले आमाको स्वास्थ्य, बच्चाको स्वास्थ्य, किशोरी स्वास्थ्य, गरिबी निवारण, महिला सशक्तीकरण गर्न परिवार योजना कार्यक्रममा लगानी आवश्यक रहेको बताए ।

किशोर किशोरी, सुत्केरी, भर्भपतन, एचआईभी संक्रमित, विपन्न वर्गमा पहुँच बढाउन अहिले तीन तहका सरकारसँगै विभिन्न सरोकार संघसंस्थाले पनि काम गरिरहेको हुँदा प्रजनन स्वास्थ्यमा केही सुधार हुँदै गएको बताए । मानव स्वास्थ्य समाजका परियोजना संयोजक जुनु चौधरीले यौनिकताको परिभाषा बारे समुदायमा बुझाउन चुनौति रहेको बताए ।

यौनिक तथा अल्पसंख्यक समुदायको सवालमा समुदायमा सबैले सकारात्मक रुपमा लिनुपर्ने उनको भनाई थियो । घोराही उपमहानगरपालिका जनस्वास्थ्य प्रवर्द्धन शाखा प्रमुख राधा पौडेलले परिवार योजनाको विषयमा खुलेर कुरा गर्नुपर्ने बताइन् । प्रजनन अधिकार महिलामा नभएका कारण कुन साधन प्रयोग गर्ने पुरुषले निर्णय गर्ने गरेको उनको भनाइ छ । महिलाले आफ्नो रोजाईको साधन प्रयोग गरेर जन्मान्तर गराउन नसकेको बताइन् । श्रीमान श्रीमतीले सल्लाह गरेर कहिले, कति बच्चा जन्माउने भन्ने विषयमा छ्लफल गर्नुपर्ने बताइन् ।