खोज

बुटवल, १५ जेठ ।

ठूलो परिमाणमा काठजन्य पदार्थ भित्रिरहेको बेला पर्यावरणमैत्री पारिवारिक निजी वनतर्फ सरकारले उपेक्षा गरेको सरोकारवालाहरुले दुखेसो गरेका छन् । न्युन लगानीमा बाँझो जमिनमा प्राकृतिक रुपमा हुर्किने र राम्रो उत्पादन दिने निजी वनको अवधारणलाई सरकारबाट नीतिगत सहजीकरण गरिनुपर्ने किसानहरुको आग्रह छ । पारिवारिक निजी वन संघ नेपाल रुपन्देहीको तेस्रो साधारण सभा तथा दोस्रो अधिवेसनमा बोल्दै उनीहरुले स्वदेशी काठ उद्योगको मागलाई धान्न सक्ने सम्भावना नीजि वनमा रहेको तर्क दिए ।

कार्यक्रमको उट्घाटन गर्दै महासंघका केन्द्रीय उपाध्यक्ष मेघराज भुषालले पारिवारिक निजि वनको अवधारणाको बारेमा प्रकाश पारे । एक जना किसान आफ्नै बारीको लप्सिको रुख काट्दा समातिएको घटनापछि निजी वनको अवधारणा नेपालमा शुरु भएको उनले बताए । सामुदायिक वन दक्षिण एशियाको विश्वमा नै उत्कृष्ट मानिने तर्क दिदै उनले यसैको आधारमा वि.सं २०७१ सालमा तदर्थ समिति वनाएर पारिवारिक निजी वन संस्थागत भएको बताए । छोटो समयमा हाल संघ ६४ जिल्लामा बिस्तार भएको उनले बताए ।

देशभरमा कर्मचारी समायोजन ३ तहकै सरकारमा सबै विभाग र कार्यालयको गरिदा वन कार्यालय स्थानीय तहमा नजानु बिडम्वना भएको दुखेसो गरे । वनको काममा असहजता ल्याउने काम यसबाट भएको उनले दुखेसो गरे । अबका दिनमा अम्रिसो, बास लगायत नया नया प्रजातिका बिरुवा किसानहरुलाई उपलब्ध गराउन संस्थागत पहल गर्ने उनले बताए ।

कार्यक्रममा संघका रुपन्देही जिल्ला अध्यक्ष विष्णु कुमार श्रेष्ठले बहुउपयोगी हुने निजी वनको अवधारणा सरकारबाट नीतिगत रुपमा अघि बढाउनुपर्ने बताए । ‘रुख लगाउने गरी प्रोत्साहनका योजना सरकारले ल्याउन सकेको छैन ।’—उनले भने । निजी वनलाई धितो, बिमा, प्राविधिक सहयोग, विनाधितो सहुलियत दरमा बैकको लोनको ब्यवस्था गर्न उनले आग्रह गरे ।

विश्व बैकले २ प्रतिशत लगानी वातावरण प्रदुषण रोक्न योगदान पुर्याउनेलाई तर ९ प्रतिशत सरकारले तोकेको छ । परियोजना हेरेर किसानलाई सहुलियतमा ऋण दिनुपर्छ । ३० वर्षदेखि काठबाट उत्पादन गर्दै आएका उनी २ कट्टाबाट ४ विगाहमा पुगेको उनले बताए । प्राकृतिक रुपमा हुर्किने र राम्रो उत्पादन दिने उनले दाबी गरे । एउटा रुख हुर्काउन ३० वर्ष लाग्ने तर काट्न मिनेटमा नै सकिने भन्दै सरकारको दीर्घकालिन सोच नहुदा काठजन्य उत्पादनमा लागेका उद्योगको भविष्य अन्यौलमा रहेको दाबी गरे ।

अर्को तर्फ ब्यावसायिक संघसंस्थाहरु समेत राजनीतिक दलका भातृसंगठनको रुपमा देखिएको उनले बताए । मधेशमा छोरी जन्मदा नै रुख रोप्ने प्रचलन रहेको भन्दै उनले निजी वन धेरै उत्पादनशील रहेको बताए । मानवको जिवनमा जन्मदेखि मृत्युसम्म काठ उपयोगी हुने र पर्यावरण जोड्न समेत रुखको महत्व रहेको उनले बताए । ८० प्रतिशत निजि, सामुदायिक वन र २० सरकारी वनबाट काठजन्य उत्पादन प्राप्त हुने तथ्याक रहेको बताए । निजी वनलाई प्रोत्साहन गर्ने सरकार लाग्नुपर्ने उनले सुझाव दिए । नीजि वनमा सिसौ, टिक, आप, बकाईनो, मसला, उत्तिस लगायत २८ प्रजातिका हाइब्रिड जातका विरुवाबाट १२÷१४ वर्षमा उत्पादन दिने उनले बताए ।

कार्यक्रममा बुटवल उपमहानगरपालिका वडा नं ११ का वडाध्यक्ष रामचन्द्र क्षेत्रीले आम स्वरोजगार किसानको पक्षमा निजि वनको अवधारणा उत्कृष्ट भएको बताए । जनतासंग सरोकार हुने गरी नितिगत ऐन कानुन ल्याउन नसकेको दुखेसो गरे । जनप्रतिनिधिहरुलाई बुझाउने गरि अभियान चलाउन जरुरी रहेको उनले सुझाव दिए । किसानको उत्पादनलाई बजारमा ल्याउन धेरै कठिनाई रहेको उनले स्विकार गर्दै यो सहज हुने गरि कानुन ल्याउन जरुरी रहेको बताए । प्रत्येक घरघरमा दुई वटा रुख रोप्ने गरी अभियान चलाउन सके यसले सामुदायिक वनको अवधारण बढ्न सक्ने अवस्था रहेको उनले बताए ।

कार्यक्रममा संघका कोषाध्यक्ष गुमानसिह कुवरले आर्थिक प्रतिवेदन पेश गर्दै आमदानीका रुपमा नया सदस्यता र सरकारबाट प्राप्त हुने अनुदान सहयोग भएको बताए । संस्थालाई मितब्यापी रुपमा अघि लगेको उनले बताए।नगरपालिका वा वडाको सिफारिसमा उत्पादन बिक्रि बितरण गर्न पाउने प्रावधान रहेपनि त्यो कार्यान्वयन हुन नसकेको उनले दुखेसो गरे ।
कार्यक्रममा संघका सदस्य देवानन्द पाण्डे, प्रमुख निर्वाचन आयुक्त डासिराम पाण्डेले न्युन लगानीमा राम्रो उत्पादन लिन सकिने र पर्यावरणमा प्रत्यक्ष लाभ मिल्ने नीजि वनको अवधारण रहेको बताए ।

पारिवारिक निजी वनमा बिष्णु कुमार श्रेष्ठ

यसैबिच संघको तेस्रो साधारण सभा तथा दोस्रो अधिवेसनबाट बिष्णु कुमार श्रेष्ठको अध्यक्षतामा ९ सदस्यीय समिति सर्वसम्मत चयन भएको छ । जसको उपाध्यक्ष गुमानसिह कुवर, सचिव दुर्योधन पछाई क्षेत्री, कोषाध्यक्ष भेषराज कंडेल, सदस्य देवानन्द पाण्डे, कृष्ण बश्याल, डिल्ली कुमार श्रेष्ठ, बोनिका भण्डारी, आनन्द रेग्मी, तारा जिसि सर्वसम्मत निर्वाचित भएको प्रमुख निर्वाचन आयुक्त डासिराम पाण्डेले बताए ।