खोज

‘स्वास्थ्य क्षेत्रमा दिगो बिकास, महिला सामुदायिक स्वास्थ्य स्वयंसेविकाको सयुक्त प्रयास’ भन्ने नाराका साथ २० औं महिला स्वास्थ्य स्वयंसेविका दिवस नेपालमा पनि मनाईएको छ । महिला स्वास्थ्य स्वयंसेविकाहरूका लागि लक्षित यो दिवस मनाउँदै गर्दा उनीहरूले समेत यो दिवस मनाएको औपचारिकतामै सुने होलान । किनकी यो दिवसमा न त सरकार न त कुनै सम्वद्ध निकायले दिवसको बिषयमा प्रचार प्रसार र औपचारिक कार्यक्रम समेत गरेनन् । गुमनाम रूपमा दिवस मनाईरहँदा महिला स्वास्थ्य स्वयंसेविकाहरूको भूमिका अहिलेको सन्दर्भमा झनै बढेर गएको छ । महिला स्वास्थ्य स्वयंसेविकाहरू पहिलो चिकित्सक हुन । उनीहरूले नै घरमै गएर पहिलो जाँच गर्छन । खोप लगाउँछन, विरामीलाई सिटामोलको औषधी भएपनि दिन्छन । विरामीलाई स्वास्थ्य कार्यालयसम्म पुग्न ढाड्स दिन्छन । समाजमा यति धेरै योगदान दिएका महिला स्वास्थ्य स्वयंसेविकाहरूको दिवस सरकारले समेत आनाकानी गर्दै मनाएको छ । वास्तवमा भन्ने हो भने यो दिवसलाई ओझेलमा पार्न खोजिएको छ । कुनै कुनै पालिकाहरूले महिला स्वास्थ्य स्वयंसेविका दिवसको अवसरमा उनीहरूको भूमिकाको उच्च सम्मान गरेको समाचार सार्वजनिक भएका छन । यो निकै प्रशंसनिय काम हो । सामुदायिक महिला स्वास्थ्य स्वयंसेविका नभएको भए दूर दराजमा बस्ने महिलाहरूको अवस्था कस्तो हुन्थ्यो ? हामी सवैले जानेको बिषय हो । निश्चितरूपमा सामुदायिक महिला स्वास्थ्य स्वयंसेविकाहरूकै निस्वार्थ र निरन्तर सेवा भावका कारण आज पोलियो रोग, हात्तीपाइले, क्षयरोग, लगायत बिषम रोगहरूबाट देशलाई सुरक्षित बनाउन सम्भव भएको छ ।

ग्रामिण भेगका महिला पुरुष सवैका लागि उनीहरू पहिलो स्वास्थ्यकर्मी हुन । उनीहरले घरको कामदेखि लिएर परको काम समेतको जिम्मेवारीलाई इमान्दारितापूर्वक कार्यान्वयन गर्ने भएकै कारण आज देशको स्वास्थ्य स्थिति राम्रो बनाउन सम्भव भएको भन्दा अत्युक्ति नहोला । स्वास्थ्य स्वयंसेविकाहरूले सञ्चालन गर्ने घर दैलो अभियान र स्वास्थ्य सम्बन्धी सचेतना कार्यक्रमको हाम्रो देशमा महत्वपूर्ण भूमिका रहेको कुरा बिर्सन सकिदैन । समुदायलाई स्वस्थ राख्न, गर्भवती तथा सुत्केरी आमा र शिशुलाई स्वस्थ बनाउन उनीहरूले दिनरात नभनी काम गरेका छन । बिडम्बना उनीहरूको मेहनत र जिम्मेवारीपूर्वक खटिए अनुसारको राज्यले सेवा सुविधा दिन सकेको छैन । न त उनीहरूले राज्यले खासै सम्मान समेत दिन सकेको छ । स्वास्थ्य सेवामा समर्पित भएका महिला स्वास्थ्य स्वयंसेविकाहरूको कामलाई राज्यले देख्न नसकेपनि पालिकाहरूले सम्मानको परम्परा बसाउन सुरु गरेका छन । यो महत्वपूर्ण कुरा हो । बर्षौसम्म सेवा गरेपनि उनीहरू अवकास पाउने बेलामा खाली हात निस्कनुपर्ने बाध्यता छ । जसका कारण उनीहरू घर परिवारबाट समेत अपहेलित बन्नुपर्ने अवस्था छ । निश्चितरूपमा स्वयंसेविकाहरूले समुदायका कुना कुनामा स्वास्थ्यको पहुँच पु¥याएका छन । बदलामा उनीहरू ६० बर्षपछि रित्तो हात घर फर्कनुपर्ने अवस्था छ । यस बिषयमा सरकारले गंभीर ढंगले सोच्नु आवश्यक छ । केही पालिकाहरूले उनीहरूको सेवाभावलाई सम्मान गर्दै नगदसहित विदाई गर्ने परिपार्टी सुरु गरेका छन । यो अत्यन्तै राम्रो र स्वागतयोग्य काम हो । रूपन्देहीकै कञ्चन गाउँपालिकाले अवकास हुन लागेका महिला स्वास्थ्य स्वयंसेविकाहरूलाई ५० हजारका दरले सम्मान गर्ने परम्परा सुरु गरेको छ । यो निकै राम्रो काम हो । कञ्चनले जस्तै अरू पालिकाहरूले पनि सम्मान र पुरस्कृत गर्ने परम्पराको थालनी गर्नु जरुरी छ ।