खोज

पछिल्लोसमय वैदेशिक रोजगारीमा रहेका नेपालीले पठाउने विप्रेषणमा उल्लेख्य वृद्धि भएको छ । नेपालमा विश्व आर्थिक मन्दीको असर परिरहेको बेला विदेशबाट आउने बिप्रेषणले देशको आर्थिक अवस्थालाई सन्तुलनमा राख्न टेवा पुगेको विश्वास गरिएको छ । नेपाल राष्ट्र बैङ्कले सार्वजनिक गरेको चालू आर्थिक वर्षको तीन महिनासम्मको तथ्यांक अनुसार उक्त अवधिमा विप्रेषण ३० प्रतिशतले बढेर तीन खर्ब ६५ अर्ब ३४ करोड पुगेको छ । यस हिसाबले चालू आवको तीन महिनामा प्रतिमहिना औसतमा एक खर्ब २१ अर्ब रुपियाँभन्दा बढी विप्रेषण भित्रिएको छ । गत आवको सोही अवधिमा भने विप्रेषण आप्रवाह १६.८ प्रतिशतले मात्र बढेको थियो । बिप्रेषणमा भएको बृद्धिले आर्थिक मन्दीको असरले संकुचनमा रहेको अर्थतन्त्रलाई मजबुत बनाउन थोरै भएपनि प्राण भरिएको छ । यसले नेपालको तत्कालको अर्थ व्यवस्थालाई यथास्थितिमै राख्न भएपनि सघाउ पु¥याउने विश्वास गर्न सकिन्छ । नेपालबाट प्रत्येक दिन २५ सयको हाराहारीमा युवाहरू वैदेशिक रोजगारीमा जाने क्रम चलिरहँदा पुनः श्रम स्वीकृति लिनेको संख्यामा समेत बृद्धि भएकोले विप्रेषण आप्रवाह पनि बढ्दै गएको देखिएको छ । यसले नेपालको अर्थब्यवस्थालाई खासै सन्तोष दिन नसकेपनि चिन्ता गरिहाल्ने अवस्था पनि छैन भन्ने देखिएको छ । विप्रेषणमा आएको वृद्धि र आयात वृद्धि सुस्ताउँदा मुलुक भित्रिने र बाहिरिने रकमको अन्तर देखाउने शोधनान्तर स्थिति पनि उच्च बचतमा देखिएकोले नेपालको अर्थतन्त्र समेत अहिले जोखिममा नरहेको देखिनु सकारात्मक कुरा हो । आर्थिक मन्दीका कारण देश चलायमान हुन नसकिरहेको बेला आन्तरिक अर्थव्यवस्था मजबुत हुनु खुसीको कुरा हो । यसले अर्थतन्त्रलाई सुरक्षित बनाएर अघि बढ्दै आगामी दिनमा आर्थिक बृद्धिको अपेक्षा पूरा गर्न सहयोग नै पुग्छ । नेपालीहरूका लागि अर्को खुसीको कुरा महँगी जनाउने मुद्रास्फीति असोजदेखि घटने अवस्थामा देखिएको छ ।

असोजमा मुद्रास्फीति ७.५० प्रतिशत कायम छ । जुन गत वर्ष असोजमा ८.५० प्रतिशत थियो । समीक्षा अवधिमा खाद्य समूह अन्तर्गत मरमसलाको मूल्य ३८ प्रतिशतसम्मले बढेको छ । त्यसैपनि नेपालीहरूले विदेशबाट पठाउने पैसाले नेपालको आर्थिक उन्नतीमा ठूलो योगदान पुगेको छ । विगतको कोरोना महामारीको बेला समेत नेपाललाई आर्थिक रूपमा चलायमान बनाउने रेमिटान्सले ठूलो सहयोग गरेको विर्सन सकिदैन् । आयात निर्यात लगभग शून्यको अवस्थामा आउँदा पनि अबौं रुपियाँ रेमिटान्सका रूपमा भित्रिएको र त्यसबाट नेपालको बैदेशिक खाता सन्तुलनमा राख्न सहयोग पुगेकै हो । बिप्रेषणले नेपालीको जीवनमा आमूल परिवर्तन आएको छ । यद्यपि यसबाट केही नकारात्मक अवस्था आउनेतर्फ सचेत हुनैपर्दछ । अहिलेपनि बिप्रेषणबाट प्राप्त आयको अधिकांश हिस्सा गैरउत्पादन क्षेत्रमा खर्च भइरहेको छ । अहिले विदेशबाट लगानीको प्रतिवद्धता समेत आएको अवस्था छ । त्यसले पनि अर्थतन्त्र चलायमान बनाउन सहयोग पुग्ने ठानिएको छ । चार महिनामा सबैभन्दा धेरै साना उद्योग १७०, मझौला पाँच र तीन वटा ठूला उद्योगमा लगानी प्रतिबद्धता आएको छ । गत असोज महिनामा १६ अर्ब ६० करोड ४३ लाख लगानी प्रतिबद्धता आएको थियो । अघिल्लो भदौ महिनामा मात्र ५१ वटा परियोजनामार्फत दुई अर्ब ७२ करोड २४ लाख रुपियाँ प्रतिबद्धता आएको छ । गत साउन महिनामा ६० उद्योगमार्फत ११ अर्ब ९३ करोड १८ लाख ३० हजार रुपियाँ लगानीको प्रतिबद्धता आएको छ । साउन महिनामा सबैभन्दा धेरै विदेशी लगानीको प्रतिबद्धता आएको थियो । यसले के देखाउँछ भने नेपालले आत्तिएर होइन अव संयम अपनाएर अर्थतन्त्रलाई बलियो बनाउनेतर्फ प्रयास गर्ने हो भने आर्थिक मन्दीको असर हराएर जाने अवस्था छ । अव नेपालले प्राप्त गरिरहेको बिप्रेषणलाई सदुपयोगका लागि पहल गर्नुपर्ने समय आएको छ । तर त्यसका लागि फेरिपनि नेपालमा आर्थिक लगानीको बाताबरण भने तयार हुनु जरुरी छ । बिप्रेषणले दिर्घकालीन रूपमा नेपाललाई राम्रो गर्दैन भनिएको छ तर तत्कालका लागि यसको बिकल्प छैन । अहिले अर्थतन्त्र धान्ने आधार बिप्रेषण वनेको अवस्थामा आर्थिक सम्मृद्धिको आधार तयार गर्नेतर्फ सरकारले पहल गरोस् ।