खोज

बुटवल, ९ असोज । साल, भर्लाको पातबाट डाईको प्रयोग गरेर निर्माण गरिने ‘टपरी’ बनाउन प्रयोग गरिने मेसीन बनाउने उद्योग नेपालमा छैनन । नेपाली सालको पातबाट निर्माण गरिने टपरी, बौता बनाउनका प्रयोग गरिने मेसिन भने भारतबाट ल्याउनुपर्ने बाध्यता छ ।
तर यो बाध्यता भने एउटा शिक्षालयका प्राविधिक धारका विद्यार्थीहरूले सधैंका लागि हटाइएदिएका छन् । रूपन्देहीको बुटवल उपमहानरपालिका वडा नम्बर १२ मा रहेको कोरिया नेपाल बहुप्राविधिक शिक्षालयका विद्यार्थीहरूले भने टपरी बनाउने मेसिन बनाएर बिक्री समेत गरेका छन् ।

उक्त शिक्षालयमा रहेका डिप्लोमा तह मेकानिकल डिर्पाटमेन्टमा विद्यार्थीहरूले आफ्ना ‘प्रोजेक्ट वर्क’ बनाउँदा खेती निर्माण गरेको टपरी बनाउने मेसीन अहिले व्यवसायीक रूपमा उत्पादन गरेर विक्रि वितरण समेत हुँदै आएको छ ।
रूपन्देहीमा नै टपरी बनाउने मेसीन निर्माण हुँदा यस क्षेत्रका व्यवसायी सहित पाल्पा, गुल्मीका व्यवसायीहरूले समेत यहिबाट खरिद गरेर लगेर व्यवसायीक टपरी उत्पादनमा लागेका छन् ।

प्रोजेक्ट वर्कको क्रममा निर्माण गरेको टपरी बनाउने मेसिन उत्कृष्ट भएपछि त्यसलाई व्यवसायीक उत्पादनमा लगिएको कोरिया नेपाल बहुप्राविधिक शिक्षालयका मेकानिलक डिपार्ट प्रमुख जनक भण्डारीका अनुसार पहिला डेमोको रूपमा निर्माण गरिएको मेसीनले उत्पादन समेत राम्रो दिएपछि अहिले बिक्री वितरण गरिरहेको जानकारी दिए ।
‘अर्डर आउँदा साथ मेसीन तयार गरेर विक्रि गर्दै आएका छौं ।’– मेकानिकल विभाग प्रमुख भण्डारीले भने । नेपालमा आउने अधिकांश टपरी बनाउने मसिन भारतबाट आउनेमा यसरी स्वदेशमा नै उत्पादन भएको टपरी बनाउने मेसिन सस्तो समेत हुने गरेको उनको भनाई रहेको छ ।
विद्यार्थीहरू सहित शिक्षालयका प्रमुख प्रशिक्षक, सहायक प्रशिक्षकहरूको मिहिनेतबाट निर्माण भएको यो उपकरण पाल्पाको माथगढी गाउँपालिकाको ३ वटा खरिद गरी लगिसकेको छ ।

यस्तै देवदह नगरपालिकाले पनि ३ वटा लगेको छ । विभिन्न साईजका डाई प्रयोग गरेर निर्माण गरिने यो टपरी बनाउने मेसिन अर्डर आउँदा साथ विद्यार्थीहरूले निर्माण गरी विक्रि गर्दै आएका हुन ।
नेपालमा प्रयोग भैरहेको ट्राफिक सडक बत्तीमा ईलेक्ट्रोनिक्स कम्पोनेन्टको प्रयोग बढि भैरहेको अवस्थामा सोही शिक्षालयका विद्यार्थीहरूले भने ईलेक्ट्रीकल कम्पोनेन्टको प्रयोग गरेर नेपालमा पहिलो सडक वत्ती निर्माण गर्दै गरेका छन् । ईलेक्ट्रोनिक्स तथा ईलेक्ट्रिकल डिर्पाट प्रमुख प्रकाश शर्मामा अनुसार डिप्लोमा तह दोस्रो बर्षको प्रथम खण्डमा अध्यायनरत विद्यार्थी श्रीजन खत्री र शुसिल आचार्यको सक्रियतामा यो प्रोजेक्ट तयार हुँदै गरेको छ । अबको दशैं पछि कार्यान्वयननै गर्ने गरी तयारी गरिएको डिर्पाटमेन्ट प्रमुख शर्माले जानकारी दिए । जसको पहिलो चरणको डेमो निर्माण परिक्षण समेत सफलता पूर्वक सकिएको छ । दशैंको विदा पश्चात शिक्षालय सुरु हुने बेलामा यसको प्रत्यक्ष व्यवहारतह प्रयोग नै सुरुवात हुने गरी तयारी गरिएको हो ।

ईलेक्ट्रोनिक्स तथा ईलेक्ट्रिकल डिर्पाट प्रमुख शर्माका अनुसार शिक्षालय प्रांगढमा सडक वत्ती निर्माण गरिने र यसरी निर्माण गरिएको वत्ती सफल भएपछि थप अन्य निकाय संगको सहकार्यमा विभिन्न स्थानमा राखिने गरी तयारी गरिएको जानकारी दिए । उनले भने–‘यो सफल भएपछि हामी व्यवसायीक रूपमा पनि उत्पादन गर्ने योजना रहेको छ, ट्राफिक कार्यालयको सहकार्यमा ठाउँ ठाउँमा जडान गरिने छ ।’
अहिले प्रचलनामा रहेका ट्राफिक लाईटहरू अधिकांस ईलेक्ट्रोनिक्स कम्पोनेन्ट प्रयोग गरिएको कारण यसको दिगो पनामा पनि पटक पटक समस्या आउने गरेको छ । तर विद्यार्थीहरूले निर्माण गर्न लागेको सडक वत्ती ईलेक्टीकल कम्पोनेन्ट प्रयोग गरिएको कारण यसको दिगोपना र किपायती समेत हुने विश्वास लिइएको ईलेक्ट्रोनिक्स तथा ईलेक्ट्रिकल डिर्पाट सहायक प्रशिक्षक सागर मरासीनले जानकारी दिए । यो विषयमा विद्यार्थीहरूले अहिले ईनोभेसनको काम गरिरहेका छन् ।

पहिलो डेमो सफल भईसकेपछि अव व्यवहारिक रूपमा कार्यान्वयनमा लैजाने गरीतयारी भएको शिक्षालयले जनाएको छ । कोरिया नेपाल बहुप्राविधिक शिक्षालयका शिक्षालय प्रमुख नविन किशोर गैरेले विद्यार्थीहरूले प्रोजेक्ट वर्कमा निर्माण गरेका विभिन्न उपकरणहरूलाई व्यवसायीक उत्पादन गर्न सकेमा यसले स्वदेशमा नै रोजगारी सृजना गर्न सक्ने बताए । उनले यो तर्फ शिक्षालय लागिपरेको जानकारी दिए । शिक्षालय वि.स. २०६९ सालदेखि ३ वर्षीय डिप्लोमा तह बहुप्राविधिक तालिम सञ्चालन गर्दै आएको छ । प्राविधिक शिक्षामा उत्कृष्ट बनेको शिक्षालयमा ९०० विद्यार्थी अध्ययनरत छन् ।

केही समय पहिला शिक्षा, विज्ञान तथा प्रविधि मन्त्रालयले राष्ट्रिय शिक्षा दिवस २०८० का अवसरमा प्राविधिक विद्यालय तर्फ नेपालमै प्रथम भएर पुरस्कृत भएको थियो । प्राविधिक शिक्षालयको गुणस्तर तथा क्रियाकलाप राम्रो भएका र प्राविधिक शिक्षा तथा व्यावसायिक तालीम परिषद्बाट सञ्चालन गरिएको परीक्षासमेतका आधारमा सर्वोत्कृष्ट नतिजा ल्याउने प्राविधिक शिक्षालयलाई परिषद्ले गरेको मूल्याङ्कन तथा सिफारिसको आधारमा राष्ट्रिय स्तरमा ध्वजा सहित १ लाख रूपैयाँ नगद सहित पुरस्कृत भएको थियो ।