खोज

गाउपालिकालाई कृषिमा प्राथमिकता राख्ने सरावल गाउपालिकाले विगत एक दशक देखी जिर्ण पेटबनिया कुलो सिचाई अयोजनालाई ध्यान नदिएको स्थानिय किसानले बताएका छन् । सरावल ३ गोईनी(साविक सरावल गाविस) को सयौ किसानले सिचाई गर्दै आएको पेटबनिया सिचाईको बाँध भत्किएको तर गाउपालिकाले ध्यान नदिएको गुनासो गरेका हुन् ।
हुलाकी मार्गसंगै जोडिएको सिचाई कुलो हो,तर दिनहुँ आउने जाने गाउपालिका अध्यक्ष राधेश्यमा चौधरी मात्रै नभई सो सिचाई कुलोसंगै जोडिएको गाँउ श्रीनगरकी उपाध्यक्ष उत्तमा चौधरी समेतलाई सो कुलोको सिचाईको महत्वबारे थाहा छ । तर बाँधलाई पुनः मर्मत गरि सिचाई कुलोलाई सञ्चालनमा ल्याउने प्रति चाँसो नलिएको प्रति स्थानिय किसान मोती चन्द हरिजनले गुनासो गरे । पहिला जिविसको सहयोग र केही स्थानियले चन्दा उठाएर बाँध बनाएका थिए,उनले भने, तर बाढीले बाँध भत्काए पछि अहिले कुलोमा पानी जादैन । बोरिगँ सिचाईका लागि पनि भुमिगत जल नआउने सुख्खा क्षेत्र हो,बर्षायाममा बाँधले पानी जम्मा हुन्थ्यो । कुलो भएर गोईनी गाँउ हुदै देवगाँवसम्म पानी जाने गरेको थियो । धेरै पुरानो कुलो भएको बताउदै ६५ बर्षिय हरिजनले भने, आफु होसमा आए देखी बाजे बाबु देखी यही कुलोबाट सिचाई हुने गरेको थियो ।
उत्तर चुरे पर्वतबाट बगेर आएको सालबास घोलको पानी स्थानियले बाँध बाधेर जम्मा गर्थे,त्यही पानी सिचाईमा उपयोग गर्दै आएका थिए । शताब्दी पहिला देखी गाँउलेहरू आफै कुल्लाही (श्रमदान गरि कुलो मर्मत गर्ने) गर्ने गर्थे । अहिले कुल्लाही पनि बन्द भयो, कृषक हरिजनले भने, सरकारले पनि हेरिदिएन् । कुलो सिचाई जिर्ण भएर अलपत्र परे पछि किसान मर्कामा परेको उनले सुनाए । गाँउमा कुल्लाहीको कुरा अहिले पनि चल्ने गरेका छ । तर कुलो बनाए पनि के गर्ने बाँध नै भत्किए पछि । बाँध निर्माण नभएसम्म कुलोको केही अर्थ नभएको स्थानियको भनाई छ । गाउँपालिकाले कि आफै बजेट हालेर बाँध बनाइदिनु पर्ने हो कि त अन्य सरकारी निकायसंग समन्वय गरेर काम गराईदिनु पर्ने हो । तर दुबै काम नगरेको प्रति दुखेसो स्थानिय कृषकहरूको रहेको छ ।
सर्वसाधारण कृषकले योजना कसरी माँग गर्ने विधि प्रकृया पनि थाहा छैन् । गाँउका केही टाठा बाठा नै योजन तर्जुमामा सहभागि हुन्छन् । उनीहरू खेती पाती पनि गर्दैनन् । उनीहरूलाई किसानको मर्का के थाहा हुनु ? हरिजनले भत्किएको बाँध देखाउदै भने, यो कुला बन्द भएका कारण सयौ किसान मर्कामा परेका छन् । योजना तर्जुमामा बस्नेलाई कहाँ नयाँ सडक बाटो खोल्न पाईन्छ ? कहाँ ग्राभेल हाल्ने हो ? नयाँ सडक खनेर जेसिबी चलाउने र ब्यपार गर्ने कि ग्राभेल छरेर कमिसन खाने चक्करमै बस्ने हुदा किसानको कुरा कस्ले हेरिदिइने हो ? सुनिदिइने हो ? किसान त जहिले पनि पछाडी को पछाडी नै पर्छन् । अहिलेको जनप्रतिनिधि पनि किसानको भोट लिएर जिते तर किसानलाई हेरेका छैनन्, हरिजनले गुनासो गरे, असंगठित रूपमा रहेका कृषक आन्दोलन पनि गर्न सक्दैनन् । विभिन्न राजनीतिक दलका किसान संगठन छन् । तर तिनीहरू पनि नाम मात्रको किसान संगठन छन् ।
तपाईहरू पत्रकार हो,तपाईहरू नै पहल गरिदिनुस बाँध मर्मत र कुलो सञ्चालनका लागि कृषक हरिजनले पत्रकारको परिचय थाहा पाएर आग्रह गरे । यो काम भयो भन्ने तपाई पत्रकारलाई पनि धर्म हुनेछ, उनले आग्रह गर्दै भने, नेता र जनप्रतिनिधिलाई भन्दा भन्दै थाकियो,उनीहरूले सुन्न पनि चाहन्न,कति उनीहरूको पछि पछि धाउने ? केही सिप नचले पछि किसान निरास भएरका छन् । अकासे पानीको भरमा खेती गर्दै आएका छन् । यता गाउपालिकालाई कृषि पर्यटनमै फोकस रहेको गाउपालिका अध्यक्ष राधेश्याम चोधरीले बताए । अब गाउपालिका भरिको पोखरी र कुलोको लगत संकलन गर्न लगाउने र त्यसको सम्भाब्यता र मर्मत सम्भारको औचित्यता पुष्टि हुने गरि गाउपालिका स्तरिय कुलो सिचाईको विस्तृत परियोजना प्रतिवेदन तयार गरेर अगाडी बढने बताए । जिल्ला भरिमै सबै भन्दा कम साधन स्रोत भएको गाउपालिका,गरिबी बिपन्न बढि भएको यो गाउपालिकाको आन्तरिक स्रोत कम भएको हुदा चाहेर पनि काम गर्न नसकिएको उनको भनाई थियो ।
सरकारबाट आउने अनुदानमा अधिकाँस शसर्त र लक्षित बर्गको कार्यक्रम पर्ने गरेको छ । बचेको रकममा पनि वार्ड र टोलबाट कुलो भन्दा सडककै प्राथमिकता तोकिएर माग आउने हुदा पेटबनिया जस्तै दर्जनौ कुलो र सिचाईको स्रोत ब्यवस्थापन गर्न नसकिएको अध्यक्ष चौधरीले बताए । अगामी योजनामा यो सिचाई बाँधलाई प्राथमिकतामा राख्ने प्रतिकृया दिएका थिए ।