खोज

परम्परागत कला संस्कृतिको रूपमा रहेको मारुनी नाँच लोप हुन लागेको भन्दै रोल्पाका युवाहरूले यसको संरक्षण अभियान थालनी गरेका छन् । कला संस्कृतिको संरक्षण गर्नुको साटो युवायुवतीहरू आधुनिकताको नाममा छाडा संस्कृतिको पछि लागेको उनीहरूले आरोप छ ।
केटालाई केटीको पोशाकमा सजाएर नाचिने यो नाचलाई स्थानीय भाषामा सिंगारु नाच भन्ने गरिन्छ । केटीको पोशाक र सिंगारपटारसँगै केटी जस्तै देखिने केटा मादलको धुनमा मादले सँग नाच्ने गर्दछन । मारुनी नाईकेले निकालेको भाकामा अरूले समेत गाला जोडेर मारुनी गित गाउने गर्दछन । तिहार, सत्यनारायणको पुजा, रुद्राक्षभिषेक जस्ता शुभकार्यमा यस्तो नाच नाच्ने गरिन्छ । तिहारको समयमा झण्डै १ घण्टा एउटै घरमा बित्ने गर्दछ मारुनी समूहका सदस्य वुद्धिराम केसीले भने । रितपूर्वक गर्दा निकै लामो हुन्छ केसीले भने । सत्यनारायणको पुजा रुद्राक्षभिषेक लगायतका शुभकर्ममा भने एउटै घरमा रातभर मारुनी नाच्ने गरिन्छ केसीले भने । पछिल्ला दिनमा देखिएका आधुनिक गित संगित तथा बाजागाजाले परम्परा बोकेका यस्ता मौलिक संस्कृतिलाई विस्थापित गरिरहेको केसीको भनाइ छ । मौलिक कला संस्कृतिको संरक्षणले मात्रै परम्परा जोगिने भन्दै यसको संरक्षणमा स्थानीय सरकारले समेत ध्यान दिनु पर्ने केसीको सुझाव छ ।
मादल, बाँसुरी, झ्याली, पैजन जस्ता परम्परागत बाजाको माध्यमबाट नाचिने यस्तो नाँच पछिल्ला दिनमा लोपोन्मुख अवस्थामा पुग्नु नेपाली मौलिक कला संस्कृती माथिको प्रहार भएको अर्का अभियान्ता मोहन विष्टले बताए । नेपाली पोशाक लगाएर नाचिने मारुनीले कला संस्कृती, भाषा र बाजागाजाको समेत संरक्षण गरिरहेको विष्टको भनाइ छ । वयोवृद्ध व्यक्ति, युवा र बालबालिका तथा महिला पुरुष समेत समेटिने यस्तो समावेशी चरित्र बोकेको नाँच नेपाली कला संस्कृतीको बहुआयामिक संस्कृति हो विष्टले भने ।
रोल्पाका अधिकांश गाउँहरूमा यस्तो नाच नाचिने पुस्ताहस्तान्तरणको अभावले पछिल्लो पुस्ताले बिर्सदै जान थालेका छन । विगतमा एक गाउँ एक मारुनी समूह हुन्थ्यो अचेल फाट्ट फुट्ट मात्र देख्न पाईन्छ जेष्ठ नागरिक जिल्ला संघ रोल्पाका अध्यक्ष तेजराज आचार्यले भने । पुरानो पुस्तामा रहेको नेपाली कला संस्कृतीलाई नयाँ पुस्तामा हस्तान्तरण नगरे निकट भविष्यमै यस्ता कला संस्कृती लोप हुने संभावना छ आचार्यले भने । जेष्ठ नागरिकहरूमा रहेका कला संस्कृती र सीपहरू नयाँ पुस्तालाई हस्तान्तरण गर्न सरकारले विशेष कार्यक्रम ल्याउनु पर्छ अध्यक्ष आचार्यले भने ।