खोज

बुटवल, ११ फागुन । टप मजुवाका ऋषव पोखरेल घर नजिक फोहोर फयालिदा दुर्गन्ध र स्वास्थ्य समस्या भएको बताउछन । घरघरमा श्वासप्रस्वास र छाला रोगको बिरामी बढेको उनी बताउछन । नगरभरि उठ्ने दैनिक २० गाडीभन्दा बढी फोहोर अल्पकालिन ब्यवस्थापनमा गर्ने डम्पिङ थलो बुटवल उपमहानगरपालिका वडा नं ११, टप मजुवा बनेको छ । सो क्षेत्रमा रहेको नदी उकास जग्गामा नगरपालिकाले फोहोर लगेर माथिबाट पुर्दै आएको छ । यसरी फोहरमैला लगेर नदीमा नै फालेर पुर्दै जाँदा यसको दीर्घकालीन असर बारेमा भने बुटवल उपमहानगरपालिकाले मौन छ । फोहर कुहिएर फैलिएको दुर्गन्धको कारण सिंगो मजुवा गाउँ नै प्रभावित भएको स्थानीय ऋषव पोखरेल बताउँछन् । फोहर मैला व्यवस्थापनको लागि दीर्घकालिन व्यवस्थापन खोज्न नसकेको नगरपालिकाले तीनाउ नदिको किनारमा फोहर फाल्दा एकतर्फ नदिनै प्रदुषित भएको छ भने अर्कोतर्फ गर्मी मौसम सुरुवात हँुदै गर्दा दुगन्ध फैलिएर स्थानीयले सास्ती खेप्न बाध्य भएका छन् ।

‘हावा लागेपछि गाउँभरि नै गन्ध फैलिन्छ, बस्न सक्ने अवस्था छैन ।’–स्थानीय समाजसेवी तथा सुयोदय प्राविका पूर्व व्यवस्थापन समितिका अध्यक्ष टेक बहादुर क्षेत्री बताउँछन् । उनले नगरपालिकाले विद्यालयकै आडमा फोहर फालेर स–साना बालवालिकाहरू माथि नै अन्याय गरेको उनको भनाइ छ । उनी भन्छन्–‘स्थानीहरूले त सास्ती खेप्नु खेपेका छन्, स–साना बालवालिकारुले समेत फोहोरको कारण सस्ताी खेप्नुपरेको छ ।’ घना बस्तीको आडैमा नदि उकास क्षेत्रमा नगरपालिकाले दुई बर्ष पहिला देखि नै फोहर फाल्दै आएको हो । जसमा दैनिक १५ देखि २० गाडी भन्दा बढि फोहर जाने गरेको छ । नजिकै रहेको सुर्योदय आधारभुत विद्यालयमा करिब ३ सय बढि विद्यार्थीहरू अध्यन गर्दै आएका छन् ।
नदिमा नगरपालिकाले प्रत्यक्ष रूपमा ठेकेदार मार्फत संकलन गरेको फोहार प्रत्यक्ष नदीमा लागेर राख्ने गरेको छ । जसको कारण टोलमा क्यान्सर फैलिने त्रास समेत रहेको स्थानीय ऋषि पोखरेलले बताउँन् । सिरान गाउँमा ४ वटा टोल रहेका छन् । जसमा करिब १० हजार भन्दा बढि जनसंख्या रहेको छ ।

मजुवा क्षेत्र विकास सघर्ष समितिको तर्फबाट बुटवल उपमहानरपालिका प्रमुखलाई ज्ञापन पत्र समेत बुझाउने तयारी गरेका छन् । यो भन्दा पहिला पनि स्थानीयहरूले फोहोर फाल्न रोक्ने हाम्रो अभियान तत्कालका लागि स्थगन गरेका थिए प्रभावित क्षेत्रका जनताको निशुल्क स्वास्थ्य परीक्षण गरिरहने, फोहोर बोकेका गाडी हिँड्ने बाटो पिच गर्ने, प्रभावित क्षेत्रमा रहेको सूर्योदय प्राविको भौतिक निर्माणमा सहयोग गर्ने तथा मजुवा क्षेत्रमा व्यवस्थापन गर्दै आएको फोहोर अन्यत्र व्यवस्थापन गर्ने जस्ता विषयमा लिखित तथा मौखिक सम्झौता समेत भएका थिए ।
सम्झौतामा फोहोरलाई एकफिट माटोले पुर्ने त्यसरी पुरेपछि सिद्धबाबामा निर्माण गर्न लागिएको सुरुङको माटो लिएर राखी यस क्षेत्रलाई हराभरा गराउने भनेर गरिएको सम्झौता भएको थियो । नगरपालिकाद्वारा फालिएको फोहोरले यस क्षेत्रका जनता छाला सम्बन्धी, दम तथा क्यान्सरजस्ता रोगहरूको शिकार पुगेको भन्दै स्थानीयहरू यसमा नगरपालिकाको ध्यानकर्षण गराउने तयारी गरेका छन् ।

यता बुटवल उपमहानगरपालिका नगर प्रमुख खेलराज पाण्डेयले फोहरको व्यवस्थापन गर्नको लागि दीर्घकालिन रूपमा सामाधान खोज्ने प्रयास जारी रहेको बताए । उनले अहिले मजुवा क्षेत्रमा अल्पकालिन रूपमा व्यवस्थापन गरिएको भन्दै उनले दीर्घकालिन रूपमा अन्य क्षेत्रको खोजी दिर्घकालिन समस्या समाधान गरिने बताए ।