खोज

बुटवल, ५ माघ । मिलन चोककी आशा चौधरी घरमा खाली समयमा बाटेको धुप तयार गर्छिन । खाना खाने, सरसफाई सक्ने बित्तिकै उनलाई धुपका मुठाहरु बनाउन हतार हुन्छ । थोरैथोरै गर्दै सय, हजारको संख्यामा उनले धुप तयार गर्छिन । पछिल्लो ४ महिना अघि लायन्स क्लब अफ बुटवल सयपत्रीबाट पाएको तालिम उनलाई धेरै उपलब्धिमुलक बन्न पुगेको छ । ‘खाली समय सदुपयोगि गरेर थोरै कमाएकी छु ।’–उनले भनिन । मिलन चोक तिनकुने नजिक रहेको मन्दिरमा उनले यो धुप बेच्छिन । तितेपानी महिला सहकारीको सदस्यसमेत रहेकी उनि तालिमबाट स्वरोजगार बन्न सफल भएको बताउछिन । ‘हप्ता दिनकै सिकाइमा आम्दानीको बाटो खुलेको छ ।’–उनले भनिन । बजारमा १० पिसको मुठा धुपको १२ रुपैयाँ, ठुलो प्याकेटमा १ सय २० रुपैयाँमा होलसेलमा विक्रि हुदै आएको छ ।

मिलन चोककी कमला पौडेल भर्खरमात्र एक हप्ते धुप बनाउने तालिम सकेकी छिन । गृहणी पेशाबाट अब उनि उद्यमतिर चाख बढेको बताउछिन । ‘मोबाईल, टिभी हेरेर यतिको समय ब्यर्थ बिताए ।’– उनले भनिन । तितेपाती सहकारीको सदस्य समेत रहेकी उनि धुप बनाउने तालिममा सहभागी भएपछि अहिले भने काममै बढी ध्यान जान्छ । मिलनचौक शिवपथस्थित शिवालय मन्दिरमा बटारेको धुप बनाउने तालिम सिक्नेक्रममा शुरुवातमा धेरै कठिन भएको उनले सुनाईन । ‘सक्दिन कि जस्तो भएको थियो ।’– उनले भनिन । घरमै भएका कच्चा पदार्थहरुको प्रयोगबाट धुप बनाएर आम्दानी भएपछि उनि हौसिएकी छिन । मिलन चोकमा आफनै पुजा सामग्री पसलमा उनि आफनो उत्पादन बिक्री गर्छिन । आफुले सिकेको कुरा छरछिमेकलाई समेत बताएर उत्पादन बढाउनेतर्फ उनको लक्ष्य रहेको छ ।

बुटवल मिलनचोककी लक्ष्मी लुईटेलले नया हुन । उनले भर्खरमात्र धुपबत्ती बाट्ने तालिममा सहभागी भएकी छिन । टोलका आमाहरुसंगै तालिममा सहभागी उनि घर पुगेर पनि बात्ति बाट्ने अभ्यास गरिरहेकी छिन । महिलाहरुलाई उद्यमी बनाउने तालिम धेरै उपयोगी भएको बताउछिन । घरमा खाली समयलाई सदुपयोग गरेर आम्दानी गर्न सक्ने र घरासयी खर्चको लागि हात फैलाउन नपर्ने अवस्था आउनेमा आशाबादी रहेकी बताउछिन ।

बुटवलका महिलाहरुलाई उद्यमशिलतामा जोड्ने अभियानलाई लायन्स क्लव अफ बुटवल सयपत्री र तितेपाती महिला सहकारी संस्थाले अघि बढाएको हो । लायन्स क्लब अफ क्लबका पूर्वअध्यक्ष तथा प्रशिक्षक सबिना श्रेष्ठ काठमाण्डौबाट प्रशिक्षक ल्याएर सबैभन्दा पहिले क्लबका सदस्यहरुलाई एक हप्ते हस्तकलाको तालिम लिएको स्मरण गर्छिन । सोही तालिममा किरिङ, सजावटका सामाग्रीहरुबाट शुर गरेको अभियान पछिल्लोसमय समुदायसम्म बिस्तारै भएको छ । ‘प्रशिक्षक ल्याएर हस्तकलाको तालिम लिएका थियौ ।’–उनले भनिन । क्लबमा प्रशिक्षक बनेर अपाङ आश्रमका महिलाहरुलाई समेत सीप सिकाएको उनि बताउछिन । पछिल्लोसमय नेवार समुदायको पुजापाठमा अधिकास प्रयोग हुने बाटेको धुप बनाउने तालिम समेत दिन थालेको उनले बताईन । ‘अहिलेसम्म करीब ५ सय बढी महिलालाई तालिम दिए ।’– उनले भनिन । तालिम लिएका अधिकाश महिलाहरु आत्मनिर्भर बनेको उनले बताईन । महिला सशक्तिकरणको अभियानमा क्लबप्रति उनको योगदान महत्वपूर्ण छ । सबै तालिमहरु उनि निशुल्क सिकाउछिन ।

महिलाहरुलाई आर्थिक रुपमा सबल बनाउन सकेमात्र घर परिवार सबल हुने दाबी क्लबका अध्यक्ष तथा तितेपाती सहकारी संस्थाका अध्यक्ष कमला बस्नेत कुँवरको दाबी छ । सहजै उपलब्ध हुने कच्चा पदार्थलाई खालीसमयको उपयोग गरेर आयआर्जन हुने गरि महिलाहरुलाई उद्यमशिलतामा जोड्न सफल भएको उनी बताउछिन । अहिलेसम्म करीब २५० जनालाई धुप बनाउने तालिम दिएको उनले बताईन । ‘तालिम धेरै उपलब्धिमुलक भएका छ ।’– उनले भनिन । धेरै महिलाहरु उद्यमी भएका छन । अब यो धुपलाई ब्राण्डिङ गर्ने लक्ष्य रहेको उनले बताईन । स्वास्थ्यको लागि समेत राम्रो र घरमा किराफट्याग्रा समेत नआउने वातावरण शुद्धिकरण हुने हुदा यो धुपको माग बजारमा धेरै रहेको उनी बताउछिन । सानो क्षमतामा गर्न कच्चा पदार्थ घरमै संकलन गर्न सकिने उनले बताईन । कपुर, तेजपत्ता, नेपाली कागज, ल्वाङ सुकमेल, विभिन्न फुलहरु सुकाएर बनाउन सकिन्छ भने । वृहत रुपमा उद्योग नै चलाउन भने वनजंगलमा पाईने तितेपाती, लगायत कच्चा पदार्थि उपयोग गरेर पनि काम गर्न सकिन्छ ।

लायन्स ईन्टरनेश्नलको मुख्य थिम अनुसार महिला शसक्तिकरणको अभियानमा जोडेर उद्यमशिलताको लागि स्वरोजगार बनाउने गरि क्लबबाट ३ सय जनालाई तालिम दिने लक्ष्य रहेको उनले बताईन । घरमा खाली आत्मनिर्भर बनाउन र १७ सय सदस्यहरु सहकारीमा रहेको उनले बताईन । यसैगरि लायन्समा रहेको ७८ जना सदस्यसहितको समन्वय गरि महिला उद्यमशिलताको काम अघि बढाएको उनले बताईन ।