खोज

काठमाडौँ ।

भारतका औद्योगिक जगतका चर्चित हस्ती रतन टाटाको निधन भएको छ ।

८६ वर्षको उमेरमा मुम्बईमा रतन टाटाको बुधबार राती निधन भएको हो । मुम्बईस्थित ब्रिच क्यान्डी अस्पतालमा रतन टाटाको उपचारको क्रममा निधन भएको हो ।

आफ्नो सादगी र सरल स्वभावका लागि परिचित रतन टाटाले उदारीकरणको युगपछि टाटा समूहलाई आजको उचाइमा पुर्याउन ठुलो योगदान रहेको छ ।

रतन टाटा सन् १९६१-६२ मा टाटा समूहमा आबद्ध भएका थिए । यसपछि उनले हार्वर्ड बिजनेस स्कूलबाट एडभान्स म्यानेजमेन्ट प्रोग्रामबाट व्यवस्थापन पढेका थिए ।

सन् १९९१ मा उनी टाटा समूहको अध्यक्ष बने । सन् २०१२ मा सेवानिवृत्त भएका थिए । भारतमा पहिलो पटक पूर्ण रूपमा निर्मित कारको उत्पादन सुरु गर्ने श्रेय पनि उनलाई जान्छ । पहिलो पूर्णतया स्वदेशी रूपमा निर्मित कारको नाम टाटा इन्डिका थियो । विश्वकै सस्तो कार टाटा नानो बनाउने उपलब्धि पनि उनको नाममा छ । उनको नेतृत्वमा टाटा समूहले ल्यान्ड रोभर र जगुआर खरिद गरेर अन्तर्राष्ट्रिय हलचल मच्चाएको थियो ।

९० को दशकमा टाटा समूहले आफ्नो कार लन्च गर्दा कम्पनीको बिक्रीले अपेक्षा पूरा गर्न सकेन । त्यतिबेला टाटा समूहले चुनौती सामना गरिरहेको टाटा मोटर्सको प्यासेन्जर कार डिभिजन बेच्ने निर्णय गरेको थियो । यसका लागि रतन टाटाले अमेरिकी कार निर्माण कम्पनी फोर्ड मोटर्सका अध्यक्ष बिल फोर्डसँग कुरा गरे ।

कुराकानीको क्रममा बिल फोर्डले उनको मजाक उडाउँदै भने, तिमीलाई केहि थाहा छैन, तिमीले किन प्यासेन्जर कार डिभिजन सुरु गरेको ? यदि मैले यो सम्झौता गरे भने यो तिमीमाथि ठूलो उपकार हुनेछ । फोर्डका अध्यक्षका यी शब्दहरूले रतन टाटालाई गहिरो चोट लागेको थियो तर उनले त्यति बेला व्यक्त गरेनन् । त्यसपछि उनले यात्रुवाहक कार डिभिजन बेच्ने निर्णय स्थगित गरे र आफ्नै शैलीमा उनीहरूबाट बदला लिए ।

फोर्डसँगको सम्झौता स्थगित गरेपछि, रतन टाटा घर फर्किए र टाटा मोटर्सको कार डिभिजनमा ध्यान केन्द्रित गरे र यसलाई ठूलो उचाइमा पुर्‍याए । फोर्डका प्रमुखसँगको कुराकानीको झण्डै नौ वर्षपछि टाटा मोटर्सका कारहरूले विश्वभर आफ्नो छाप छोडेका थिए । कम्पनीका कारहरू विश्वको सबैभन्दा बढी बिक्री हुने श्रेणीमा परेका थिए ।

अर्कोतर्फ फोर्ड कम्पनीको अवस्था नाजुक हुँदै गइरहेको थियो । टाटाले डुब्दै गरेको फोर्ड कम्पनीलाई बेलआउट गर्ने जिम्मेवारी लिए र सोही क्रममा उनले नौ वर्षअघि आफ्नो अपमानको बदला पनि लिए । वास्तवमा, चुनौतीहरूको सामना गरिरहेको फोर्डलाई बचाउन रतन टाटाले यसको लोकप्रिय ब्रान्ड जगुआर र ल्यान्ड रोभर किन्न प्रस्ताव गरे । तर अमेरिका जानुको सट्टा उनले फोर्डका अध्यक्षलाई सम्झौताको लागि भारत बोलाए ।

आफ्नो अपमानको बदला लिन रतन टाटाले केही नबोली यस्तो अवस्था सिर्जना गरे कि फोर्डका अध्यक्षले आफ्नो धुन बदल्नुपर्‍यो । मुम्बईमा रतन टाटाको प्रस्ताव स्वीकार गर्दा फोर्डका अध्यक्ष बिल फोर्डले आफ्नो बारेमा पनि त्यही कुरा भने जुन उनले एकपटक रतन टाटाको अपमान गर्दा भनेका थिए । त्यस क्रममा उनले रतन टाटालाई धन्यवाद दिँदै भने, ‘जगुआर र ल्यान्ड रोभर सिरिज किनेर तपाईले हामीलाई ठूलो उपकार गरिरहनुभएको छ ।’