खोज

पाल्पा ।

मित्याल गाउँपालिकाकी मनमाया सुनारी आङ खस्ने समस्या बोकेर हिंडिरहेकी छन् । सानो उमेरमै विवाह र विवाहको केही समयमै तीन सन्तानकी आमा बन्नु प¥यो । आराम गर्नुपर्ने समयमा कामको बोझसंगै पोषिलो खानाको अभावका कारण आङ खस्ने समस्याले थलिएको उनी बताउँछिन् ।

सुनारीसंगै पार्वती सोती पनि विगत १४ वर्षदेखि आङ खस्ने समस्याले थलिएकी छिन् । स्वायत्त भनिने स्थानीय, प्रदेश सरकारको स्वास्थ्य क्षेत्र, प्रदेश सरकारको स्वास्थ्य क्षेत्रमा प्राथमिकतामा नपदा जनचेतनाका कारण यस्ता रोगबाट ग्रसित भएका हुन् ।

संविधानमा मौलिक हकका रुपमा राखिएको स्वास्थ्य क्षेत्रलाई प्राथमिकतामा राख्न नसक्दा समुदायमा आधारित स्वास्थ्य शिक्षा कार्यक्रम प्रभावकारी हुन नसक्दा महिलाहरु आङ खस्ने समस्याले ग्रसित भएका हुन् । माथागढी गाउँपालिका बहादुरपुरकी ३८ वर्षीय शोभा बाह्रघरे भन्छिन् “समुदायमा आधारित स्वास्थ्य शिक्षा कार्यक्रम नै लागु भएको छैन ।”

स्थानीय सरकारका प्रमुख वा संघीय सरकारका प्रमुखहरु स्वास्थ्य क्षेत्रमा आएपनि समस्या समाधान भएन । माथागढी गाउँपालिकाका प्रमुख र उपप्रमुख पनि स्वास्थ्य क्षेत्रबाट आएका भएपनि समस्या प्रतिदिन जटिलतातर्फ धकेलिएको स्थानीयहरु बताउँछन् । रैनादेवी छहरा गाउँपालिका सत्यवतीकी ५७ वर्षीय सुभद्रा खनाल पनि आङ खस्ने समस्याले लामो समयदेखि पिडा बोकेको बताउँछिन् । आफ्नो समस्या यस्तो भयो भनेर कसलाई सुनाउनी पहिला पहिला लाज लागेर कसैलाई भन्नै सकिएन । २० वर्ष सम्म आङ खस्ने समस्याले कसलाई सुनाउनी सुनाए । सुनाए पनि रोग आफै भित्र रहने हो । पछि परिवार नियोजनले ग्रामीण बस्तीमा संचालन गरेको शिविरमा गरेको स्वास्थ्य परीक्षण गरेपछि नसर्ने रोगबाट ग्रसित महिलाको अवस्था खुलेको हो ।

रिब्दिकोट गाउँपालिकाको फेककी बिष्णु कुमारी दर्जी समेत कलिलो उमेरमा वैवाहिक सम्बन्धमा बाँधिएकी महिला हुन् । सानो उमेरमा विवाह कलिलै उमेरमा बच्चाको आमा त्यसपछि गाउँको परिवेश मेलापात, पेटभरी खानाको पनि अभावका कारण आज आङ खसेर हिंड्न बाध्य भएको बताइन् । यो पनि एक प्रकारको रोग नै हो ।

यो समस्याबाट महिलाहरु जोगिनको लागि सावधानीका विषयमा कही कतैबाट जानकारीमुलक शिक्षा नहुँदा आफु जस्ता थुप्रै दिदीबिहीनीहरु यस्तो रोग पालेर बस्न बाध्य भएको उनी बताउँछिन् ।

यस्तो समस्या आउनुमा महिलाको सानो उमेरमै विवाह हुनु, अशिक्षा, आर्थिक अभाव साथै सुत्केरी अवस्थामा आराम कम गर्नु, पोसिलो खाना नखानु लामो समय सम्म प्रश्रव व्यथा लाग्नु जस्ता हुन् ।

पछिल्लो समयमा यस्तो रोग तथा व्यथाले महिलाहरुलाई आक्रान्त पारेको परिवार नियोजन संघका शाखा प्रवन्धक शोभाकान्त न्यौपाने बताउँछन् । केहीदिन अगाडि वगनासकाली गाउँपालिकामा संचालित शिविरमा १८९२ जना महिलाहरुको पाठेघर परिक्षण गर्दा ३ सय ५० जना यौनाङ्गमा संक्रमण भेटिएको शाखा प्रवन्धक न्यौपानेले बताए । पछिल्ला दिनहरुमा आङ खस्ने समस्या सबै स्थानीय तहमा उत्तिकै समस्याका रुपमा रहेको छ । नेपालमा ५६ प्रतिशत महिला पाठेघर संक्रमणबाट ग्रसित छन् ।