खोज

पाल्पा, २५ कात्तिक ।

भारतको सुनौली नजिकै आफ्नो घर बताउने राजेश शहानी तिहारलाई लक्षित गरेर तानसेन बजारमा सडक व्यापार गर्न लागेको एक दशक भएको छ ।

तिहारको लागि लक्षित गरेर सडकमा टिका सामग्री र भाइ मसला जस्ता सामग्रीको व्यापार गरेर आफ्नो दैनिकी गुजारा गरेको उनी बताउँछन् । तानसेन बजारका सडकका किनारामा व्यापार गरे वापत नगर सरकारलाई दैनिकी न्यूनतम कर बुझाएर व्यापार गर्ने भारतीयहरुले नगर सरकारलाई उपयोग गरी आय आर्जनको मुख्य श्रोत बनाउँदै आएको भने वर्षौ भयो ।

भारतीय व्यापारीले भारतीय बजारबाट बिना भन्सार करिब १० हजार बराबरको सामान ल्याउने र घर फर्किने बेलामा एउटा व्यक्तिले न्यूनतम १ लाख रुपैयाँ लिएर फर्कने गरेको व्यापारी मुकेश बानियाँ बताउँछन् । हुलाक चोकदेखि शित्तलपाटी सम्मका किनारामा भारतीय व्यापारीले टिकाको सामग्री बिक्री गर्न लागेपछि तिहार नजिकिएको महसुस हुने तानसेनकी स्थानीय बाल कुमारी श्रेष्ठ बताउँछिन् ।

बजारमा नेपाली व्यापारीहरुले पनि टिकाको सामग्री बिक्री गर्दछन् तर गाउँ बस्तीबाट आएका महिलाहरुको रोजाईमा भारतीय व्यापारी नै पर्दछन् । एउटा ग्राहकले कम्तीमा पनि ५ सय बराबरको खरीद गरिदिन्छन् । गाउँबाट आएका ग्राहकहरु नै उनीहरुको मुख्य रोजाईमा पर्दछन् । गाउँका मात्र होइन बजारका व्यक्तिहरु पनि उनीहरुको रोजाईमा पर्छन् । भारतीय व्यापारीहरुले चर्को मूल्य लिने गरेको स्थानीयहरु बताउँछन् ।

सडक किनारामा विगत ५ वर्षदेखि व्यापार गर्दै आएका भारतीय व्यापारी राजु हरिजन भन्छन्, “तानसेनमा ५ दिन हो व्यापार राम्रो हुने । भाइ टिकाको सामग्री व्यापारमा नगर सरकारलाई कर, खाना खर्च, आवत जावत सबै कटाएर ७० देखि ८० हजार सम्म शुद्ध नाफा हुने गर्दछ ।”

रिब्दीकोट गाउँपालिका खस्यौलीकी तेज कुमारी खनाल पनि अन्य सामग्री स्थानीय बजारबाट लैजाने गरेपनि टिका सामग्री भारतीय व्यापारी संग किन्ने गरेको बताउँछिन् । गतवर्ष ४ सय रुपैयाँले टिका सामग्री लगेको, यसवर्ष ५ सयले पनि नपुगेको उनी बताउँछिन् ।

तीन वर्ष अगाडि आफ्नो हजुरबुबासंग तानसेनमा आएका भारतको फरिन्दाबाट आएको बताउने ओम प्रकाश बानिया भन्छन्, “यम पञ्चकको तीन दिन सम्म निरन्तर रुपमा राम्रो व्यापार गरेर घर फर्किने गरेको छु ।” आफुले टिका मसला, ओखर भारतको नौतनवाबाट ५ हजार रुपैयाँको खरीद गरेर ल्याउने र फर्किदा ६० देखि ८० हजार रुपैयाँ सम्म लैजाने गरेको उनी बताउँछन् । यस्ता व्यावसायहरु नेपालीले गर्न लाज लाग्दा ठूलो धनराशी बाहिरिने गरेको पाल्पा उद्योग वाणिज्य संघका अध्यक्ष शैलेन्द्र भट्टराई बताउँछन् । “भारतीयहरु मौसमी व्यापार गर्न सफल हुन्छन्, तिहारको बेलामा यसरी आए । यसभन्दा अगाडि केही प्याजको बिरुवा लिएर आए । कहिले सिरक तन्ना, त कहिले चल्ला लिएर आउँछन् । भारतीयहरु विश्व बजारमा नै अगाडि रहेका छन । उनीहरुलाई काम गर्न लाज लाग्दैन”–उनी भन्छन् ।

पटका समेत ल्याउने भारतीय व्यापारीहरु

माथागढी गाउँपालिका सराई बजारमा भारतीय व्यापारीले नै पटका बिक्रीका लागि पसल पसलमा लगेको स्थानीय शिव कुमार नेपाली बताउँछन् । सराई बजारमा मात्र नभई तानसेन नगरको दमकडा बजारमा समेत भारतीय व्यापारीले पसल पसलमा लगेको स्थानीयहरु बताउँछन् ।

राजमार्गको सुरक्षाका लागि खटिएका सुरक्षाकर्मीले सवारी साधनको चेकजाँचको क्रममा कडाई नगरेका कारण ठूलो मात्रामा पटका भित्रिएको हो । ट्राफिक प्रहरीले राजस्व मात्र संकलन गर्ने उद्देश्य राख्दा भारतीय व्यापारी तथा स्थानीय व्यापारीहरुले पटका आयात गर्न सफल भएका हुन् ।

मुख्य बजारदेखि भित्रि बस्तीहरुमा पुग्दा दोब्बर मूल्यमा बिक्री वितरण हुँदा सम्म स्थानीय सरकार, प्रशासन, प्रहरी समेत मौन हुनुले नै सबैको मिलेमतो भएर मौन रहेकाले वर्षेनी ठूलो संख्यामा पटका भित्रिएर अरवौ रुपैयाँ बाहिरिएको छ । स्थानीय व्यापारीले अन्य सामान संग पटक आयात निर्यात गर्ने र भारतीय व्यापारीले अगरवत्तीसंग पटका आयात गर्दछन् ।

पछिल्ला वर्षहरुमा प्रहरीले ढुवानीका साधनदेखि पसलबाट पटका बरामद नगरेको तानसेनका स्थानीय विनोद बस्याल बताउँछन् । भारतीय व्यापारीको त ठूलो समूह नै छ । उसले भारतदेखि नै पहाडी जिल्लाका ग्रामीण बस्ती बस्तीमा पुगेर बिक्री गर्दछन् । जिल्ला प्रहरी कार्यालय, जिल्ला प्रशासन कार्यालय अगाडि ठुलो आवाजमा पटका पड्किन लागेको पनि तीन दिन भयो । स्थानीय सरकार र प्रशासनले यसको नियन्त्रणमा ध्यान दिनुको सट्टा खुल्ला छोडिदिंदा पट्का नियन्त्रण हुन नसकेको हो ।