खोज

बुटवल, १० भदौ ।
बुटवलको ट्राफिक चोक बस्दै आएकी सृष्टिसेन ठकुरी आफैमा स्वास्थ्यकर्मी हुन । एक दिन उनी सामाजिक सञ्जाल टिकटक चलाउँदै गर्दा ‘एक महिनामा नै दुब्लाउने औषधी’ भनेर राखीएको विज्ञापन देखिन् ।
उमेर सानो छदैँ ६९ किलो तौल बढेपछि उनले साथिको सहयोगबाट अनलाईन अर्डर गरी ‘गार्सिनिया कम्बोजिया’ नामको औषधी मगाईन् । औषधी खाएको दिनदेखि नै उनमा टाउको दुख्ने, रिंगटा लाग्ने भएको थियो । तर उनले सामान्य औषधी खाँदै बसिन् । बिस्तारै उनले यो समस्या बढ्दै गयो । आफ्नो आमा बाबालाई समेत नभनिकन उनले सेवन गर्दै आएकी थिइन । पछि उनमा थप जटिल समस्या देखियो ।

जन्डीसको समस्या देखिएपछि उनी उपचार गरिन्, तर निको भएन, थप मृगौलामा समेत असर गर्न सुरु गरेको स्वास्थ्य परिक्षणबाट थाहा भयो । यसरी दुब्लाउने भनेर खाएको औषधीको ‘साईट ईफेक्ट’ को कारण गम्भिर प्रकृतिको समस्या देखिन थालिसकेको थियो ।
यसरी गम्भीर समस्या देखिएपछि उनको लुम्बिनी प्रादेशिक अस्पताल बुटवलमा ईमेर्जेन्सीमा भर्ना गरेर उपचार सुरु गरिएको छ । केही दिन उपचार पछि उनी क्याविनमा सिफ्ट भएकी छिन् । उनको उपचारमा संलग्न चिकित्सक बरिष्ठ फिजिसियन डा. नन्दु पाठकका अनुसार उनी जस्तै यो क्षेत्रमा सोही प्रकृतिको दुब्लाउने भन्दै औषधि खाएका ३ जनालाई गम्भिर समस्या आएपछि उपचार गरिएको छ ।

एक जना पाल्पाका बिरामी बुटवलको निजी अस्पतालमा उपचार गराउँदा थप उपचारको लागि काठमाडौं पठाइएको छ भने एक जनाको नेपालगञ्ज अस्पतालमा उपचार भैरहेको छ । बुटवलकै एक निजी अस्पतालमा १ जनाको उपचार भैरहेको छ । यो क्षेत्रमा मात्रै ३ जना यस्तो प्रकृतिको बिरामी भेटिएका हुन ।

लुम्बिनी प्रादेशिक अस्पताल बुटवलमा कार्यरत बरिष्ठ फिजिसीयन चिकित्सक डा. नन्दु पाठकका अनुसार यो दुब्लोपना बनाउने भनिएको औषधी आफैमा औषधि होईन, एक प्रकारको बिरुवाको विउलाई कम्पनीले विभिन्न केमिकल (लिड) हालेर बनाएको कारण प्रत्यक्ष असर देखिएको बताउँछन् । उनी भन्छन्–‘अनलाईनमा देखिएको कुरामा झट्टै विश्वास गर्ने नेपालीको बानी भएको कारण पनि समस्या भएको छ, यो औषधि होईन, गर्सिनिया कम्बोजिया नामको बस्तु खाँदा दिर्घकालीन समेत समस्या आउने देखिएको छ, यसमा लिड मिसाइएको पाइएको छ ।’

गार्निया कम्बोडिया फल मालाबार इमली पनि भनिन्छ, एक लोकप्रिय वजन घटाउने पूरक हो । मानिसहरू भन्छन् कि यसले तपाईंको शरीरको बोसो बनाउने क्षमतालाई रोक्छ र यसले तपाईंको भोकमा ब्रेक राख्छ । तर यसको अतिरिक्त तौल घटाउनुले रगतमा चिनी र कोलेस्ट्रोलको स्तरलाई पनि नियन्त्रणमा राख्न मद्दत गर्न गर्ने दाबी गरिएको छ । यो सेवन गर्नाले रिन्ड, हाइड्रोक्सीसिट्रिक एसिड, वा एचसीए, साइट्रेट लाइसेज नामक इन्जाइमलाई रोक्ने पाइएको छ । यसले मस्तिष्क रासायनिक सेरोटोनिनको स्तर पनि बढाउँछ, जसले गर्दा कम भोक लाग्ने समेत यसको प्रत्यक्ष असर देखिएको पाइएको छ ।

जर्नल अफ ओबेसिटीमा प्रकाशित एक समीक्षाले अध्ययनमा गार्सिनिया क्याम्बोगिया लिने मानिसहरूले यसलाई नलिने मानिसहरूको तुलनामा करिब २ पाउन्ड बढी गुमाएको पाइएको छ । क्यालोरी आहार र व्यायाम कार्यक्रमबाट तौल घट्ने सर्वमान्य नियम भएपनि यसले टाइप २ मधुमेह र उच्च कोलेस्ट्रोल समेत बढाएको पाइएको थियो । केही समय पहिला गरिएको अनुसन्धानले पत्ता लगाएको छ कि गार्सिनिया क्याम्बोगियाले कोलेस्ट्रोलको स्तर सुधार गर्न सक्ने दाबी गरिएको थियो । ट्राइग्लिसराइड्स र एलडीएल (“खराब ’कोलेस्ट्रोल) कम गर्न र एचडीएल (“राम्रो“ कोलेस्ट्रोल) बढाउन सक्ने भनेर भनिएपनि यसको दीर्घकालिन असर रहेको छ । यसको साईड ईफेक्टमा चक्कर आना, सुख्खा मुख हुने, टाउको दुख्ने, पेट दुख्ने वा पखाला लाग्ने जस्ता समस्या देखिने गरेको पाइएको छ ।

विश्व खाद्य तथा औषधि मा यसको प्रयोग असुरक्षित मानेको छ । सन् २०१७ मा एफ डीए ले सबैलाई गार्सिनिया कम्बोजिया भएको तौल घटाउने उत्पादन प्रयोग गर्न बन्द गर्न चेतावनी दिएको थियो । कारण मानिसहरूले यसलाई लिभरमा गम्भीर समस्याहरू पाएका थिए । क्याप्सुलको रूपमा रहेको यो औषधी खाना खाना भन्दा ४५ मिनेट पहिला १/१ गोली १ महिना सम्म र डेढ/डेढ गोली गरेर खानुपर्ने भन्दै आइएको थियो ।

बेचेको थाहा पाए प्रहरीलाई खबर गर्नु
तौल घटाउने भन्दै बिक्रीवितरण भइरहेको गार्सिनिया कम्बोजिया बेचेको पाइएमा जानकारी दिन खाद्य प्रविधि तथा गुण नियन्त्रण विभागले अनुरोध गरेको थियो । केही समय पहिला विज्ञप्ती नै जारी गरी विभागले यस्तो प्रकृतिको खाद्यपरक बस्तु विक्रि वितरणमा रोक समेत लगाएको थियो । विभागले सूचना प्रकाशित गरी गार्सिनिया कम्बोजिया नाम गरेको आहारपूरक खाद्यपदार्थको झूटो अनुज्ञापत्र नम्बर राखेर बिक्रीवितरण गरिएको उल्लेख गरेको छ ।
यो खालको औषधी खाँदा चक्कर लाख्ने, सुख्खामुख हुने, टाउको दुख्ने, पेट दुख्ने वा पखाला लाग्ने जस्ता समस्या देखिने गरेको पाइएको छ, जन्डीस हुने, अन्त्यमा मृगौलामा समेत असर पर्ने गरेको पाइयो’ ।
गार्सिनिया कम्बोजियालाई नानो फुड नेपाल प्रालिले उत्पादन गरेको छ भने जीटीएम हर्बल प्रालिले बिक्रीवितरण गरेको छ । यसको उत्पादन र बिक्रीवितरणका लागि अनुमति नलिइएको विभागले जनाएको छ । यस प्रकारको नक्कली उत्पादनले स्वास्थ्यमा गम्भीर समस्या आउन सक्ने जनाउँदै विभागले बेचिएको पाइएमा जानकारी दिन भनेको हो । विभागले भनेको छ, ‘यस प्रकारको नक्कली उत्पादनको उपभोगबाट मानव स्वास्थ्यमा गम्भीर समस्या पर्न सक्ने हुँदा सम्पूर्ण उपभोक्तामा सजग रहन तथा कहींकतै बिक्रीवितरण भएको देखिएमा विभाग वा विभाग मातहतका कार्यालय वा नजिकैको प्रहरी कार्यालयमा खबर गरिदिनुहुन अनुरोध छ ।’