खोज

असारको अन्तिम साता अर्थात आज असारको २५ गतेसम्म नेपालको करिब ५० प्रतिशत खेतमा रोपाइँ सकिएको छ । अबको चार पाँच दिनमा दुई तिहाई खेतमा रोपाइँ सकिदैछ । रोपाइँ सकिनै लाग्दा यो बर्षपनि किसानका लागि मल सहजरूपमा उपलब्ध हुन सकेन् ।

अहिलेपनि किसानहरू मलकै लागि लाईन लाग्नुपर्ने अवस्था छ । साझा सहकारीहरूमा किसानहरूले मलका लागि दैनिकजसो ताकेता गरिरहेका छन तर सरकारले मल उपलब्ध गराउन सकेको छैन् । प्रधानमन्त्री र कृषि मन्त्रीले यो बर्ष किसानलाई मलको समस्या नपर्ने बरु सरकारले समय अगावै मल पु¥याउने प्रतिवद्धता जनाएका थिए तर सरकारको दावी एकातिर छ, किसानको पीडा अर्कोतिर ।

रासायनिक मलको अभावमा धान उत्पादनमा भारी गिरावट आउन सक्ने देखिएको छ । असारको अन्तिमसम्म पनि किसानहरू रासायनिक मलकै लागि लाईन बस्नुपर्ने अवस्था छ । सरकार भाषणमा मल उपलब्ध गराउँदै गरेको दावी गर्छ । तर, दूर दराजका वास्तविक किसानको घरखेतसम्म अहिलेपनि मल पुगेकै छैन । अहिले अधिकांश जिल्लामा रासायनिक मलको अभाव देखिएको छ । अघिल्लो वर्ष पनि युरिया र डाई मलको अभाव बेहोरेका किसानहरूले अहिलेपनि सहजरूपमा मल पाउन नसकेपछि मर्कामा परेका छन् ।

देशलाई आत्मनिर्भर बनाउन, आयात घटाउन र आत्मनिर्भरता बढाउन धानको निकै ठूलो योगदान रहँदै आएको छ । विगतमा पनि धानको उत्पादन बढ्दा देशको कूल आर्थिक बृद्धिमा निकै ठूलो सघाउ पुगेको थियो । अहिले रासायनिक मलको अभावका कारण उत्पादन घटने संभावना बढेको छ । यसले मुलुकको आर्थिक बृद्धिदरमा समस्या निम्त्याउने अवस्था छ । तसर्थ सरकारले सुन्छ भने किसानको समस्या बुझ्ने प्रयास होस् । त्यसै त बढ्दो शहरीकरणका कारण खेतीयोग्य जमिनको क्षेत्रफल घट्दै गएको छ । त्यसकै कारण उत्पादनमा कमी आउने अवस्था छ । प्लटिङका कारण धानका बाला लाग्ने खेत बाँझैछन । ती घडेरीमा परिणत भैसकेका छन् ।

घडेरी वा साना साना प्लटमा खेती गर्ने कुरामा किसानको पनि ध्यान छैन् । त्यसमाथि रासायनिक मलको हाहाकारले उत्पादनमा भारी गिरावट आउने अवस्था छ । खेतीका लागि आवश्यक माटो, हावापानी, जग्गाको खण्डीकरण, कृषकको ज्ञान, क्षमता, स्रोतसाधन र उपलब्ध प्रविधिको पहुँच नहुँदा कृषि उत्पादनमा कमी आईरहेको कृषि विज्ञहरू बताउँछन् । कृषिको दिर्घकालीन रणनीति विशेष ध्यान नदिएर हचुवाको भरमा बनाउँदा त्यसैमाथि समस्या थोपरिएका छन ।
लुम्बिनी प्रदेश सरकारले समेत रासायनिक मलको व्यवस्थापन गर्ने जनाएको थियो । तर, डिल्लीबहादुर चौधरी नेतृत्वको सरकार कृषकले मलको लागि हारगुहार गर्दा किन बहिरो भैरहेको छ ? पहिले कृषि उत्पादन बढाउन मल आवश्यक पर्ने र त्यसका लागि प्रदेश सरकारले मलको अभाव हुन नदिने प्रतिवद्धता जनाएकै हो । अव अहिले मल चाहिने बेला सरकार बेखबर छ ।

उता केन्द्र सरकार र यता प्रदेश सरकारको बेवास्ताले किसान मलका लागि अव कहाँ जाने ? सरकारले जवाफ दिनुपर्दछ । त्यसै त पछिल्लो समय वास्तविक किसानले अनुदान नपाएको अवस्था छ । समयमै मल दिन नसक्ने सरकारबाट किसानले के आशा गर्ने ? अझैपनि समय छ– सरकार किसानलाई मल देउ ।