खोज

बुटवल, २१ वैशाख ।

स्थानीय सरकार सञ्चालन भएको आठ वर्ष पूरा भइसक्दासमेत रुपन्देहीका कतिपय स्थानीय तह अझैसम्म पनि दमकलविहीन छन् । तराईका जिल्लामा गर्मीको समयमा धेरै आगलागीका घटना हुने गर्छन् तर पनि आगलागी नियन्त्रणका लागि अति आवश्यक भएको दमकल कतिपय स्थानीय तहले खरिद गर्न सकेका छैनन् ।

केही दिनदेखी जताततै आगलागीका घटना भइरहे पनि रुपन्देहीका १६ पालिका मध्ये सियारी, मायादेवी, रोहिणी लगायतका पालिकासँग दमकल नै छैन । आगलागी नियन्त्रणका लागि दमकलको अभाव खड्किरहेको हुन्छ । रुपन्देही जिल्लामा वर्सेनि आगलागीका सयौ घटना हुने गरेका छन् । सियारी गाउँपालिका मायादेवी गाउँपालिका र सिद्धार्थनगर नगरपालिकाले संयुक्त रुपमा एउटा मात्र दमकल सञ्चालनमा ल्याएका छन् । १५ हजार भन्दा बढी घरधुरी रहेको पालिकामा एउटा मात्र दमकल रहेको हुँदा समस्या रहेको दमकल शाखाका इन्चार्ज कुलबहादुर थापाले बताए । पाँच वर्षअघि चारवटा दमकल सञ्चालनमा रहेको सिद्धार्थनगर नगरपालिकामा अहिले एउटा मात्र सञ्चालनमा हुँदा समस्या रहेको हो । आसपासका पालिकामा दमकल नहुँदा कहिलेकाही भ्याईनभ्याई हुन्छ । सिद्धार्थनगर नगरपालिकामा एउटा दमकलका लागि १३ जना कर्मचारी रहेका छन् । अन्य पालिकामा दमकल नहुँदा आसपासका जिल्ला जानुपर्ने समस्या रहेको छ ।

रुपन्देहीको रोहणी गाउँपालिका वडा न ४ मा गहुँबालीमा आगो लाग्यो, वर्ष दिन खाने खेतीमा एक्कासी आगो दन्किन थाल्यो । पछि त्यहाँका स्थानीय महेन्द्र यादव हारगुहार गर्न थाले । रोहिणी गाउँपालिकामा दमकल नहुँदा सिद्धार्थनगर नगरपालिकाबाट दमकल पुग्न ढिला भएपछि लाखौको सम्पत्ति नोक्सान भएको यादव बताउँछन् । यादवका अनुसार एउटा गहुँको झारीमा आगो दन्किएपछि दमकल आउन ढिला हुँदा अन्य घर परिवारको गहँुको झारीमा समेत फैलियो ।

सोही वडावासी अर्जुन हरिजनको पनि काटेर थुपारेको गहुँवालीमा आगो लग्यो । दुःख गरेर स्याहार सुसार गरेको अन्नवालीमा यसरी आगलागीले नोक्सान पु¥याउँदा अब छोराछोरीको पालनपोषण कसरी गर्न भन्ने चिन्ताले पिरोलिएका छन् । अलि छिटो सेवा लिन सकेको भए पनि छिमेकीको गहँुवाली त बचाउन सकिने उनको भनाइ रहेको छ । यस्तै यादव र हरिजन जस्ता दर्जनौको लाखौको क्षति भएको छ ।

हावाहुरीको मौसम सुरु भएपछि आगलागीका घटना बढ्छन् । स्थानीय तहमा दमकल कम हुँदा समयमै आगो नियन्त्रण गर्न नसक्दा थप क्षति हुने समस्या छ । जिल्लामा वर्सेनि आगलागीबाट करोडौ मूल्य बराबरको धनमाल समेत नष्ट हुने गरेको छ । मानवीय क्षति पनि हुने गरेको छ ।

सिद्धार्थनगरपालिकामा आगलागीबाट २०८१ साउनदेखि चैत १३ सम्म १० करोड ८३ लाख २८ हजारको नोक्सान आगलागीबाट भएको थियो । २७ लाख नगरपालिकाहरुमा नोक्सानी भएको थियो भने १० करोड ५६ लाख २८ हजार गाउँपालिकामा भएको सिद्धार्थ नगरपालीकाले जनाएको छ ।

पालिकामा आगलागीका ३० वटा घटना भएका थिए । नगरपालिकाभित्र–१७ वटा गाउँपालिकामा १३ वटा भएको पालिकाको दमकल शाखाको चालक जोगेन्द्र यादवले बताए । ३ हजार पाँच सय लिटर क्षमताका आधारमा आगलागी नियन्त्रण गर्न दमकल दौडाउनु पर्छ । कहिलेकाही दुई तीन ठाउँबाट एकैपटक दमकल बोलाउने गर्छन् । त्यो बेला ठूलो समस्या हुने गरेको उनले बताए । चालु अवस्थामा रहेको दमकलमा पानी सकिन्छ । नजिकै कुवा नहँुदा वा पानी भर्न नपाउँदा समस्या रहेको उनको भनाइ छ ।

उनका अनुसार प्राकृतिक विपत्ती र महामारी कहाँ कुन समयमा आउँछ पत्तो हुँदैन । “भुकम्प, बाढी पहिरो आगलागी महामारीजन्य रोगको प्रकोप बाजा बजाएर आउँदैन, यस्ता विपत्तिबाट बचाउन जनचेतना जगाउने र केही भइ हालेमा क्षति न्यनीकरण गर्न र उद्दार गर्न कार्य महत्वपूण रहेको हुर्दा हामी २४ सै घण्टा तयारी अवस्थामा रहेका हुन्छौ”–उनले भने ।

सिद्धार्थनगर नगरपालिका उपप्रमुख उमा अधिकारीले एउटा मात्र दमकल सञ्चालनमा भए पनि २४ सै घण्टा परिचालनका लागि दमकललाई तयारी अवस्थामा राखिएको बताइन् । अन्य पालिकामा दमकल नहुँदा यही प्रयोग गर्नुपर्ने हुँदा समस्या रहेको देखिएको हो । तर सियारी गाउँपालिका, मायादेवी गाउँपालिकामा दमकल छैन ।सिद्धार्थनगरकी उपप्रमुख अधिकारीले यही दमकलको सहायता लिंदै आएको बताइन् । उनले सिद्धार्थनगर नगरपालिकामा कुनै आगलागीको घटना भयो भने क्षति हुन नदिने बताउँदै आगलागी हुन नदिन सबैभन्दा बढी समुदाय स्तरमा सचेतना फैलाउने र युवाहरुलार्ई र सुरक्षाकर्र्मीलाई तालिम दिने कार्यक्रम गदै आएको बताइन् ।

आगलागीका घटना न्यूनीकरण गर्न स्थानीय सरकारले आवश्यक योजना बनाउनुपर्ने देखिएको छ । सबै नगरपालिका तथा गाउँपालिकाले आगलागी नियन्त्रणका उपकरण खरिद गर्ने, अग्नी नियन्त्रण योजना, आपतकालीन सन्देश प्रवाह पद्धतिबारे नयाँ योजना ल्याउन आवश्यक रहेको सरोकारवालाहरुको भनाइ छ । गाउँ सहरका गल्ली गल्लीहरुमा डोजर चलाएर बाटो बनाउन जनप्रतिनिधि तँछाडमछाड गर्छन् । त्यसैगरी आफ्नो पालिकामा विपतको लागि आवश्यक पर्ने दमकल खरिद गर्न ध्यानै नदिएको नागरिकको गुनासो छ ।

बाटो सानो भए पनि समस्या, बस्ती हटाए पनि समस्या, दमकल,नै नभए पनि समस्या रहेको सिद्धार्थ संजाल रुपन्देहीका अध्यक्ष अनिल ज्ञवालीले बताए । उनले भने – “स्थानीय तहमा भरपदो दमकल सेवा हुनु पर्न बताउदै उनले पालीकामा अग्नी जोखिम भवन संरचनाको सख्या उचाई र जनसंख्या आदिको मूल्याङ्कन सम्भावित विपतलाई समयमा नै प्रतिकार्य गर्न सक्ने गरी दमकलको व्यवस्थापन गर्नुपर्ने बताए । जसले गर्दा आपतकालिन घटना घट्दा नजिकको दमकललाई परिचालन गर्न सकिन्छ । यसरी आगलागीको घटनामा नै दमकलको प्रतिकार्य गर्दा क्षती कम हुन्छ नागरीकलाई दमकलको सेवा प्रति सकारात्मक धारणको विकास गनुपर्ने ज्ञवालीले बताए ।

सिद्धार्थनगर उद्योग बाणिज्य संघका अध्यक्ष नेत्र आचार्यले आगलागीका घटना नियन्त्रणका लागि पालिकाहरुले दमकलको व्यवस्थापन गर्नैपर्ने बताउँछन् । दमकल पुग्न सक्ने गरी सडक फराकिला बनाउनुपर्ने र विकासमा त्यही अनुसारको योजना ल्याउनुपर्ने उनको भनाइ छ ।

संघीय मामिला तथा सामान्य प्रशासन मन्त्रालयका अनुसार ७५३ स्थानीय तहमध्ये ६ महानगरसँग १९ वटा र बाँकी ७३ वटा नगरपालिकासँग ७३ वटा दमकल छन् । त्यस बाहेक ११ वटा उपमहानगरपालिकासँग दुई वटाको दरले २२ वटा दमकल छन् ।