ट्रेंडिंग:

>> अमेरिका पठाइदिन्छु भनी २१ लाख ठगी गर्ने दुईजना पक्राउ >> भूमिसम्बन्धी अध्यादेश अस्वीकार गर्ने जसपा नेपाल र लोसपाको निर्णयपछि देउवा छलफलमा >> एकीकृत समाजवादीले बोलायो स्थायी कमिटी र पोलिटब्यूरो बैठक >> मानव अधिकार आयोगले थाल्यो बालमन्दिरको जग्गा हिनामिना घटनाको अनुसन्धान >> कालिका मानवज्ञान माविद्वारा उत्कृष्ट नतिजा ल्याउने विद्यार्थीलाई छात्रवृत्ति  >> सुन प्रतितोला एक लाख ७० हजार नाघ्यो >> एक सय बढी फरार प्रतिवादी पक्राउ >> रोहिणी गाउँपालिका अध्यक्ष चढ्ने गाडीमा तोडफोड >> कुटपिटबाट एक जनाको मृत्यु >> कक्षा १२ को परीक्षातालिका सार्वजनिक (तालिकासहित) >> एनसेलले सुरू ग¥यो भोवाईफाई आईफोनबाट सेवाको सुरुवात >> नेपालीको पहिचानः शिरमा टोपी >> सच्याऊः सामाजिक सञ्जाल विधेयक >> केजरीवालको पराजयले नेपालमा झड्का >> हामी संविधान कार्यान्वयनमा केन्द्रित छौं: दाहाल >> नवलपरासीमा एमसिसी परियोजनाः ‘तारमुनीको जग्गाको मुआब्जा माग’ >> खडेरीको चिन्ता बढ्दो >> इजरायलको चेतावनीपछि बन्धक रिहा गर्न हमास तयार >> पश्चिमी वायुको आंशिक प्रभाव : कस्तो रहला आजको मौसम ? >> पाल्पाको दोभानमा सहिद चुनुमाया शालिक अनावरण, को हुन चुनुमाया ? >> माओवादी आन्दोलन नै परिवर्तनको जग र समाजवादको मार्ग भएको दावी >> दाङ प्रहरीद्वारा महिला बेचबिखन गरेको कसुरमा तीन जना पक्राउ >> रुपन्देहीको कन्चनमा छोराले गरे आमाको हत्या >> पूर्वप्रधानमन्त्रीद्वय नेपाल र भट्टराईविरुद्धको रिट पूर्ण इजलासमा पठाउने आदेश >> फोनिज  दाङको अध्यक्षमा दिप्तीशिखा  >> देवदह ब्वाईज अन्तिम चारमा >> छैठौँ कृषि, पर्यटन तथा व्यापार महोत्सव–२०८१’ को तयारी पूरा >> अक्सफोर्डको ३४ औ वार्षिकोत्सब >> चौथो राष्ट्रपति रनिङ शिल्ड प्रतियोगिताको उपाधि बुद्ध आर्दश माविलाई >> रसायनिक मलको अभाव हुन नदिन र कालोबजारी रोक्न प्रधानमन्त्रीको निर्देशन >> चापागाईलाई अत्याधिक मतले पराजित गर्दै बाबुराम भट्टराई अध्यक्ष निर्वाचित >> मुस्लिम संघमा नेतृत्व चयनको विवादले मध्यरातमा भागाभाग, अनिश्चितकालका लागि स्थगित >> त्रिवि मैदानमा अन्तर्राष्ट्रिय मापदण्डको फ्लडलाइट र प्यारापिट बनाउन बोलपत्र स्वीकृत >> ट्रम्प र पुटिनबीच साउदी अरबमा युक्रेनको विषयमा शान्ति वार्ता हुने >> सुनसहित दुई भारतीय नागरिक पक्राउ >> सुरु भयो बबरमहलमा फुटेको मेलम्ची खानेपानीको पाइप मर्मतको काम >> निजी क्षेत्रको लगानी संरक्षण हुने गरी विद्युत् विधेयक पारित गर्न माग >> प्रचण्डद्वारा गुल्मीमा हेलिप्याड र पिस पार्कको उद्घाटन >> गैंडहवामा महिलाहरुका लागि होमस्टे सञ्चालन तालिम >> फागुन महिनाभर नसर्ने रोगविरुद्धको स्क्रिनिङ अभियान सञ्चालन गरिने >> `कर्मा´को फस्ट लुक सार्वजनिक >> भारतीय प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदी भ्रमणका लागि अमेरिकामा >> काठमाडौँको साँखुमा स्कुल बस दुर्घटना: ३ जनाको मृत्युसमेत, २७ जना घाइते >> जिल्ला प्रहरी कार्यलय रुपन्देहीमा निशुल्क स्वास्थ्य परीक्षण, दुई सय प्रहरी लाभान्वित >> लायन्स क्लव अफ बुटवल सयपत्रीको एक दिने खाना महोत्सव सम्पन्न >> सुनको भाउ दिन प्रतिदिन आकासिदै, आज २३ सय रुपैयाँले बढ्यो >> जनयुद्दको प्रेरणा सयौं वर्षसम्म रहिरहनेछ: प्रचण्ड >> उद्यमी महिलाका उत्पादन प्रोत्साहन गरौँ : पूर्वमन्त्री केसी >> पश्चिमी वायुको आंशिक प्रभाव : एक-दुई स्थानमा हल्का हिमपातको सम्भावना >> जनयुद्ध दिवसका नाममा बिदा नदिन सर्वोच्चको अर्को आदेश

हराउदै मौलिक र परम्परागत कुडुले घर

पर्यटक लक्षित मौलिक र परम्परागत कुडुले घरको डिजाईनमा परिवर्तन गरि सहुलियत उपलब्ध गराएर ‘पर्यटन गाउ’ को अवधारणा विकास गर्न सुझाव
२२ माघ २०८१, मंगलवार
२२ माघ २०८१, मंगलवार

पाल्पा, २१ माघ । आर्कषक लाग्ने कुडुले घर गोलाकार, माटोले लेपिएको, खरले छाएर बनाईन्छ । घुमारा शैली यो घर दुई दशक अगाडिसम्म घोरबन्दा, अर्गेनीका कुमाल समुदायमा धेरै थियो । परम्परागत र सानो लगानीमा तैयार हुने यो घर अधिकास स्थानियहरुले निमार्ण गर्थे । झिरुवासको मगर समुदायमा पनि कुडुले घर बनाउने होड नै थियो । संस्कृतिको रुपमा कुडुले घर थियो । न्युन लगानी, आफनै वरपरका कच्चा पदार्थबाट बन्ने हुदा पनि गाउघरमा छिमेकमा सहयोग आदानप्रदान गरेर घर निमार्ण गर्ने प्रचलन नै थियो । नया पुस्ता आर्थिक सम्पन्नतासंगै कुडुले घरको सट्टामा सिमेन्टका पक्कीहरु बनाउन लागे । पहाडी बस्तीमा बनाईदै आएका यस्ता घरहरु बिस्तारै हराउदै गएका छन । किताव, कापी र क्यालेण्डरको आवरण पृष्ठमा कुडुले घर सिमित बन्दै गयो ।

पछिल्लोसमय निस्दी गाउपालिकाको खाँदर र रिब्दीकोट गाउपालिकाको वाङसुरुङमा समेत केही मात्रामा यस्ता घरहरु छन् । खाँरदका ३ दर्जन बढी घरहरुबाट घटेर २/४ मा सीमित भएका छन । यहा घुम्न आउने आन्तरिक तथा वाह्य पर्यटकको आफना मोवाइल र क्यामरामा यिनै घरमा हुने गरेका छन । ‘मेरो घरमा दिनहु जसो पर्यटकहरु आफनो फोटो कैद गर्ने गरेका छन ।’–स्थानिय तथा पुराना पुस्ताका खुम बहादुर सोती भन्छन । आफना पुस्ताका लागि गरिबका घरको रुपमा पहिचान बनाएको भन्दै अहिले नया पुस्ताका लागि यो घर नौलो लाग्ने उनले बताए ।

त्यस क्षेत्रमा रहेको कवुलियत वनको अध्ययन, अवलोकन गर्न दिनहु जसो ठुलो सख्यामा आउने आन्तरिक पर्यटकहरु सवारीका साधन रोकेरै क्यामरा, मोवाइलमा यस्ता घरहरुको फोटो खिच्ने गरेको पुराना पुस्ताका दिल बहादुर सारु बताउछन् । ‘विदेशी पर्यटकले त घर भित्रै पसेर फोटो लिने गर्दछन् ।’– उनले भने । परम्परागत यस्ता घरमा दर्जनौ पुस्ताहरु हुर्किए । अब यी घरहरु नया पुस्ताका लागि भने नया र नौलो भएको छ । ‘पहिला पहिला यस्ता घरहरुको पनि फोटो खिच्ने भनेर हामीलाई लाज लाग्दथियो । तर आज भोलि हामीहरु गर्भ गछौं ।’–उनले भने । विदेशी पर्यटकहरुले त फोटो खिचे वापत पैसा समेत दिने गरेको स्थानियहरु बताउछन् । पर्यटनमा संस्कृतिको महत्वलाई गाउलेहरुले बुझन लागेका छन ।

आर्थिक अवस्था कमजोर भएकाहरु बस्ने घर भन्ने मानसिकता बोकेको समाजमा अहिले भने यो संस्कृतिको महत्व बढेको छ । वातावरणीय हिसाबमा यस्ताहरु गर्मी र जाडो दुबै मौसममा बस्न योग्य हुन्छ । ‘वातावनुकुल घर हो ।’– स्थानिय पुर्वशिक्षक दमन सिह पाटा बताउछन् । यस्ता घरमा सयौं परिवारको सिर्जना भयो यो नै यहाको मौलिक पहिचान भएको उनी बताउछन । अम्लिसो खेति हेर्न आउनेहरुले फोटो खिच्ने र नया पुस्ता त यस्ता घरहरुलाई साक्षी राखेर टिकटक बनाउने गरेको उनि बताउछन । गोलो तथा कुडुले घरहरु निस्दीको लागि राम्रो पहिचान बने पनि यस्ता घरको संरक्षण तर्फ स्थानिय सरकारको ध्यान पुग्न नसकेको स्थानिय हुम कुमारी सुनारी बताउछिन् । ‘गरीबीका कारण पहिले अर्का घर बनाउन सकिएन ।’–उनले भनिन । यस्ता घर हाम्रो पहिचान हो भन्ने स्थानिय सरकारको नारा मात्र बनेको उनको दुखेसो छ । ‘यहा बस्न कति दु.ख हुन्छ भन्ने भोग्नेलाई थाहा हुन्छ ।’–उनले भनिन । पहिला देखि नै यस्ता घरको संरक्षण गर्न तर्फ वडा देखि प्रदेस हुदै संघिय तहका जनप्रतिनीधिको चुनावी नारा मात्र बनाउने र निर्वाचन पछि कार्यान्वयन शुन्य नै भएको स्थानियहरु बताउछन् । अहिले पनि यही गरिबीको दलदलमा फसेकाको मात्र यस्ता घरहरु छन् । आर्थिक सम्पन्न भए यसको ठाउमा सिमेन्टको घर बन्ने उनिहरुको दाबी छ ।

स्थानिय सरकारले आफनो लिखित दस्तावेज तथा शैक्षिक क्यालेण्डरमा घरको फोटो राख्ने तर संरक्षणको पाटोमा नीति बनाउन पहल नगरेको सामाजिक अभियान्ता बुध माया पाटा मगर बताउछिन् । यस क्षेत्रको पहिचान बनेको सास्कृतिक गुडुले घर पछिल्लोसमय एकपछि अर्को गरी हराउदै गएको उनको दुखेसो छ । कुडुले घरलाई संस्कृतिसंग जोडेर आयआर्जनको पाटोबाट अघि बढाउ सरकारबाट योजना बुन्नुपर्ने उनको सुझाव छ ।

खाँदरको गोलो घर तथा कुडुले घर यहाको पहिचान भएको निस्दी गाउपालिका प्रमुख मुक्त बहादुर सारु बताउछन । यस्ता घरहरु संरक्षणका लागि स्थानिय सरकार पहलकदमी गरेको दाबी गर्छन । स्थानिय सरकार यो संस्कृति संरक्षणका लागि पटकपटक स्थानियसंग छलफल, अन्तरकृया गरेर नीतिगत रुपमा पहल गर्न तयारीमा रहेको बताउछन । पर्यटन गाउको रुपमा विकास गर्ने गरि अघि बढ्न सकेमात्र यो संस्कृति बच्ने हुदा पनि यसतर्फ ध्यान गएका उनि बताउछन ।

घरको प्रवेश गर्ने एउटा ढोकामा हुने र झयाल नहुने यो घरको विशेषता हुने नया पुस्ताका दिपक सारु बताउछन । उज्यालो छिर्ने त्यही प्रवेशद्धार र घर भित्रको बिच भागमा आगो बाल्ने चुल्हो राख्ने चलन हुन्छ । परिवारका सबै एउटै ठाउ सुत्ने, आफन्त आए समस्या हुने अवस्था यो घरमा हुने हुदा कतिपय नया पुस्ताहरु नया डिजाईनका घरमा आर्कषित भएको उनि बताउछन । खरबाट बनेको यो घर गर्मीमा आगोको डर, वर्षामा विषालु सर्प, छाना चुहिने जस्ता समस्या हुदा मर्मतमा खर्च बढि लाग्दा नया डिजाईनका घरमा नया पुस्ता आर्कषित हुदै गएको उनि बताउछन । यो घरको डिजाईनमा केही परिवर्तन गरि स्थानिय बासिन्दाहरुलाई सहुलियत दिनसके भने यो संस्कृति जर्गेना गर्न सकिने उनी बताउछन ।

 

यो खबर पढेर तपाईलाई कस्तो महसुस भयो ?