खोज

नेपालका ६९ वटा जिल्लामा यो बर्ष डेंगु सङ्क्रमण पुष्टि भैसकेको छ । इपिडिमियोलोजी तथा रोग नियन्त्रण केन्द्र अन्तर्गतका किटजन्य शाखाका अनुसार सन् २०२४ यता ६९ जिल्लाबाट एक हजार १०५ जनामा डेंगु पुष्टि भएको छ । डेंगु संक्रमण पुष्टी भएपनि नियन्त्रणको अभियानमा भने यो बर्ष ढिलाई भैरहेको छ । स्वास्थ्य कार्यालय तथा पालिकाहरूले हरेक बर्ष यही बेला लामखुट्टे खोज र नष्ट गर अभियान सञ्चालन गर्थे तर यो बर्ष अहिलेसम्म त्यो अभियानको छेउटुप्पो लागेको छैन । चिकित्सकहरूले लामखुट्टेको टोकाइबाट बच्न पूरै शरीर ढाक्ने लुगा लगाउने, धूप बाल्ने, मलम लगाउन सुझाव दिएका छन । स्वास्थ्यकर्मीहरूले लामखुट्टे नियन्त्रण गर्न लामखुट्टेले फुल पार्न सक्ने सम्भावित घर, विद्यालय, कार्यालय वरपरका पानी जम्ने सबै ठाउँ सफा गर्ने, पानी राख्ने भाँडाहरू बेलाबेलामा सफा गर्ने र लामखुट्टेको फुल नष्ट गर्न आग्रह गरेका छन । मौसमविदहरूले नेपालमा अवको केही दिनभित्रै औपचारीक रूपमै मनसुन प्रवेश गर्न लागेको बताईरहँदा मनसुनले ल्याउने अनेक प्रकारका जोखिम नियन्त्रणमा सावधानी जरुरी छ । मनसुन प्रवेशसंगै बाढी पहिरो र डुबानको खतरा उत्पन्न हुन्छ । तराईमा हुने डुवानले लामखुट्टेको प्रकोप बढ्ने समय आएको छ । नेपालमा बर्षेनी डेंगुको प्रकोप बढ्दै गएको छ । यो बर्ष डेंगुले आफ्नो प्रभाव फैलाउने समय आईसकेको छ । नेपालका तराईका जिल्लाहरूमा डेंगुको संक्रमण यसरी नै बढ्दै जाने हो भने यसले भयावह अवस्था सिर्जना गराउन सक्छ ।

तराईका जिल्ला त्यसमा पनि चितवन, रूपन्देही, नवलपरासी र कपिलवस्तु, दाङ, रौतहट, सर्लाही लगायतका जिल्ला डेंगु रोगको संभावित जोखिमयुक्त जिल्ला हुन । डेंगु एडिस एजिप्टाई जातको पोथी लामखुट्टेको टोकाईबाट सर्ने सरुवा रोग हो । लामखुट्टेले टोकेपछि सर्ने यो रोग नियन्त्रणका लागि सम्वन्धित जिल्लाका स्वास्थ्य संस्थाहरूको ध्यानाकर्षण हुनु जरुरी देखिएको छ । होइन भने यसको संजालभित्र अव गरिवमात्र होइन सम्भ्रान्त धनी वर्गका मानिसपनि पर्नुपर्ने निश्चित छ । पालिकाहरूले पनि डेंगु नियन्त्रणका लागि खोज र नष्ट गर अभियान चलाउनुपर्ने छ । यद्यपि यो अभियान चलाउन ढिलाई भैसकेको छ । गएका वर्षहरूमा विभिन्न जिल्लामा डेंगुको संक्रमण फैलिन नदिनकालागि लामखुट्टे खोज र नष्ट गर अभियान सञ्चालन भैसकेको थियो । यो बर्ष अभियानमा ढिलाई भएको छ । अव जिल्ला स्वास्थ्य कार्यालयमात्र होइन, पालिकामात्र होइन, स्वयं प्रदेश सरकार र संघीय सरकारले डेंगु नियन्त्रणका लागि प्रभावकारी कदम संचालन गर्नुपर्दछ । डेंगु नियन्त्रणका लागि सवैको सामूहिक प्रयत्न पनि आवश्यक छ । समाजका हरेक तह र तप्काबाट आफू बस्ने वातावरण वरपरको सरसफाईमा ध्यान दिनेतर्फ सचेत बनौं । डेंगु भनेको लामखुट्टेले टोकेर हुने भयावह रोग हो । यसको संक्रमण त्यहाँ हुन्छ जहाँ घर वरपरका गमला, थोत्रा टायर, थोत्रा प्लास्टिक तथा टिनका डव्वा, अलकत्राका ड्रमहरूमा फोहोरो पानी जम्मा भएको हुन्छ । यिनै स्थानमा लामखुट्टेले फूलपार्ने सम्भावना बढी हुन्छ । जसवाट लामखुट्टेको लार्भा उत्पन्न भएर त्यहीवाट डेंगुको संक्रमण बढ्न सक्छ । तसर्थ डेंगुले मानिसको ज्यान समेत लिन सक्ने भएकाले यो विषयमा ढिलाई गरेर बिषयको गाम्भीर्यतालाई नजरअन्दाज गर्न मिल्दैन । अतः डेंगुबाट बच्ने हो भने घर वरिपरी फोहर पानी जम्न नदिऔं । चिकित्सकहरूले भनेजस्तै गरि झुलको प्रयोग गरौं । र, डेंगु नियन्त्रणको अभियान चलाउन ढिलाई नगरौं ।