ट्रेंडिंग:

>> सेमीफाईनल समिकरण पुरा >> मेन्स तथा भेट्रान्स डवल ब्याडमिन्टन प्रतियोगिता सुरू >> लुम्बिनी प्रदेशको दोस्रो आवधिक योजना विकास परिषदबाट पारित >> पश्चिमाञ्चल यातायात समितिको कार्यालयमा प्रकाश गैरेलाई स्वागत >> दाङको तुलसीपुर उत्कृष्ट उपमहानगरपालिका घोषित >> देश विकासको लागि अहिलेको गठबन्धन हो : उपप्रधानमन्त्री सिंह >> नेपालमा सडक संजाल नै प्रमुख यातायातको माध्यम भएको दाबी >> सिद्धि बिनायकको रजत महोत्सव, सम्मान तथा प्रतिभा प्रस्फुटनका कार्यक्रम >> कोरियाबाट फर्केर दुई युवाले शुरु गरे होटल हाईलाईट >> लालटिनको २८ औ रक्तदान >> निजी क्षेत्रको मनोवल उकास्न सरकारसँग आग्रह >> अर्थमन्त्री पौडेलको उपचार काठमाडौंको बर्न अस्पतालमा हुँदै >> पोखरा भ्रमण वर्ष उद्घाटनका क्रममा बेलुन पड्किँदा अर्थमन्त्री विष्णु पौडेल र मेयर आचार्य घाइते >> ‘बस्नयोग्य शहरको सपना साकार पार्न लागिरहेका छौं’ >> बस्नयोग्य शहर बुटवल >> आनन्दलोकमा ट्यूमरको शल्यक्रिया >> आजको मौसम : तराईका हुस्सु, हिमाली भू-भागमा हल्का हिमपात >> १०० मेगास्क्रिन टि.भि नेपाली बजारमा >> कांग्रेस-एमाले गठबन्धनले बनाए संविधान संशोधन कार्यदल >> लयमा आउँदै छ लट्टेश्वर महादेव गौधाम >> ‘‘श्रमजीवीको पक्षमा स्थानीय सरकार छ’’ >> रनभुल्लमा बुटवल ! >> प्रथम सहिद लखन कप फुटबलमा मौडीचौर रोल्पा विजयी >> रानीमहलको सन्देश >> गुल्मी अस्पतालमा विद्युतीय चिकित्सा अभिलेख प्रणाली सुरु >> ‘दिल्ली दरबार’मा संचिताको सिर्जना >> फैलिएला त ‘पठन संस्कृति’ >> सरकारले अटोलाई उत्पादनशिल क्षेत्रमा राख्नुपर्छ । –नाडा अध्यक्ष चौधरी >> उत्खननको अखडा बन्यो खजुरा खोला >> सम्पूर्ण युवा क्लब अन्तिम चारमा >> प्राधिकरणको सिइओ नियुक्तिमा गृहमन्त्रीको हस्तक्षेप, कांग्रेस नेतालाई ल्याउने तयारी >> बिहे गरेको १० महिनामै श्रीमतीको हत्या, पाँच वर्षदेखि फरार श्रीमान् पक्राउ >> सानदार मःमः पसलमा ग्याँस विस्फोट हुँदा मृत्यु हुने तीन पुगे >> त्रिशूली नदीमा मोटरसाइकलसहित खसे चालक, सशस्त्रको गोताखोर परिचालन >> मानवसेवा आश्रमको भवन निर्माणको लागि समिति >> भारतीय थानाबाट नेपाली गाँजा तस्कर फरार, चौकीदार निलम्बित >> परराष्ट्रमन्त्री राणा ओमन प्रस्थान >> अमेरिका पठाइदिन्छु भनी २१ लाख ठगी गर्ने दुईजना पक्राउ >> भूमिसम्बन्धी अध्यादेश अस्वीकार गर्ने जसपा नेपाल र लोसपाको निर्णयपछि देउवा छलफलमा >> एकीकृत समाजवादीले बोलायो स्थायी कमिटी र पोलिटब्यूरो बैठक >> मानव अधिकार आयोगले थाल्यो बालमन्दिरको जग्गा हिनामिना घटनाको अनुसन्धान >> कालिका मानवज्ञान माविद्वारा उत्कृष्ट नतिजा ल्याउने विद्यार्थीलाई छात्रवृत्ति  >> सुन प्रतितोला एक लाख ७० हजार नाघ्यो >> एक सय बढी फरार प्रतिवादी पक्राउ >> रोहिणी गाउँपालिका अध्यक्ष चढ्ने गाडीमा तोडफोड >> कुटपिटबाट एक जनाको मृत्यु >> कक्षा १२ को परीक्षातालिका सार्वजनिक (तालिकासहित) >> एनसेलले सुरू ग¥यो भोवाईफाई आईफोनबाट सेवाको सुरुवात >> नेपालीको पहिचानः शिरमा टोपी >> सच्याऊः सामाजिक सञ्जाल विधेयक

तिनाउ सभ्यता संरक्षणमा ध्यान जाओस्

२६ माघ २०८०, शुक्रबार
२६ माघ २०८०, शुक्रबार

बुटवललाई बिचमा पारेर बगिरहेको तिनाउ नदी रूपन्देही जिल्लाकै लागि बरदान हो । ठूला शहरको किनारमा नदी आफैमा गौरव हो । तिनाउ नदीले बुटवललाई यही गौरवबोध गराएको छ । विश्वकै ऐतिहासिक तथा पुराना शहरमा नदीको कलकल शहरी सभ्यताको परिचायक हो । अर्थात जहाँ ठूला र ऐतिहासिक शहर छन, त्यहाँ अवश्य नदी बग्छ । बुटवलको तिनाउ नदीले शहरी सभ्यताको पहिचान दिएको छ । यो बुटवलका लागि गौरव हो । नदीको संरक्षणमा चासो दिएको अवस्थामा तिनाउ नदी विगत र वर्तमान त हुँदै हो । र, भविष्यको पुस्ताका लागि पनि तिनाउ नदी गौरव गर्न लायक हुनेछ । तर, यसको संरक्षणमा लापरवाही हुने हो भने तिनाउ अभिषाप बन्न सक्छ । यसतर्फ सम्वन्धित निकायले ध्यान पु¥याउनु जरुरी छ । तिनाउकै पानीले रूपन्देहीका हजारौं विगाहा खेत सिञ्चित भैरहेको छ । तिनाउ हजारौं किसानको भविष्यसंग जोडिएको छ । तिनाउकै पानीले सिंचाई हुँदा किसानको उत्पादनमा बृद्धि भएको छ र त्यसले आर्थिक उन्नतीको पाटोलाई सुदृढ बनाएको छ । किसानलाई आत्मनिर्भर हुन तिनाउकै पानीले बल पु¥याएको छ तर आज चिन्ताको कुरा छ– तिनाउ संरक्षणमा बेवास्ता भैरहेको छ । तिनाउको तल्लो तटीय क्षेत्रदेखि माथिल्लो तटीय क्षेत्र अवैध दोहनको शिकार भैरहेको छ । तिनाउमा फोहर र प्रदुषण छ । यसतर्फ सम्वन्धित निकायको ध्यान जानु जरुरी छ । विगतमा यही तिनाउ बुटवलका साथै रूपन्देहीकै लागि अभिषाप पनि बनेको कुरा विर्सन सकिदैन । २०३८ साल असोज १३ गते आएको बाढीले दर्जनौ बुटवलबासीलाई बगाएको थियो । कैयौं घर बाढीमा परेका थिए । तसर्थ बर्षामा यसले पु¥याउने जोखिममा ध्यान पुयाउनु जरुरी छ । अर्को अर्थमा भन्दा तिनाउ रूपन्देहीका लागि बरदान पनि हो र अभिषाप पनि । संरक्षण गर्न सके यो बरदान हो र बेवास्ता गरिए अभिषाप ।

पछिल्लोसमय तिनाउ नदी विस्तारै सुक्दै गएको छ । तिनाउको शिरको संरक्षण हुन नसक्ने हो भने तिनाउ अव सुक्दै जाने निश्चित छ । त्यसो त तिनाउ सुक्ुनुका पछि धेरै कारण होलान । जलवायु परिवर्तनको असर त छँदैछ, वन जंगलको विनास अर्को कारण हुनसक्छ । मुहान संरक्षणमा वेवास्ताका कारण पनि हुनसक्छ । तिनाउमा पहिलेजस्तो पानी बग्न छोडेको छ । यसले बुटवलका साथै समग्र रूपन्देहीलाई चिन्तित वनाउनु स्वाभाविक छ । यो असाध्य दुखद खबर नबनोस । त्यसका लागि अहिलेदेखि नै सम्वन्धित सरोकारवालाले तिनाउ संरक्षणको पहलमा कत्तै ढिलाई वा बिलम्ब गरिनु हुँदैन । तिनाउ नदी धार्मिक सभ्यतासंग पनि जोडिएको छ । तिनाउकै किनार सहस्रधारामा ऐतिहासिक मेला हुन्थ्यो । त्यो मेला अहिले लोप भैसकेको छ । इतिहासमा तिलोत्तमा नदीको बिषयमा समेत उल्लेख गरिएको छ । तिलोत्तमा नदीलाई पवित्र नदीको रूपमा ब्याख्या गरिएको छ । पछिल्लोसमय तिनाउ नदीको किनार फोहरले भरिएको छ । पछिल्लोसमय बढिरहेको अव्यवस्थित शहरीकरण नै तिनाउ प्रदूषणको मुख्य कारक हो । तिनाउ नदी किनारमा फोहर फाल्दा तिनाउ दुर्गन्धित पनि भएको छ । तिनाउ नदीको प्रदुषण नियन्त्रणमा अहिलेदेखि नै ध्यान दिनु जरुरी छ । तिनाउको धार्मिक, वातावरणीय तथा नदी सभ्यताको जगेर्नाका निम्ति तिनाउमा स्वच्छ जल प्रवाहको कल्पना गर्नु अव सायद संभव छैन तर प्रयास गरिए संभव छ । उदाहरण काठमाडौंको बागमती नदीको संरक्षणको प्रयास काफी छ । तसर्थ तिनाउ संरक्षणमा असम्भव केही छैन । अव ढिलाई नगरि तिनाउ सभ्यता संरक्षणको अभियान चलाउन जरुरी छ । तिनाउको स्वच्छ तथा सुरम्य वातावरण कायम गर्न सबैको प्रयास आवश्यक छ । अवको दिनमा तिनाउ सुक्न नदिने गरि तिनाउ मुहानको संरक्षणमात्र होइन, नदीलाई स्वच्छ राख्न र फोहोर हुनबाट जोगाउनु आवश्यक छ । अनि मात्र नदी सभ्यताको जगेर्ना हुन्छ । यसतर्फ सरकारमात्रै होइन, स्थानीय सरकार र स्वयं बुटवलबासीको ध्यान जाओस् ।

यो खबर पढेर तपाईलाई कस्तो महसुस भयो ?