खोज

बुटवल, २७ वैशाख ।

प्राकृतिक स्रोतको प्रयोग गर्ने विषयमा रुपन्देहीका दुई पालिकाबीच विवाद भएको छ । बुटवल उपमहानगरपालिका र तिलोत्तमा नगरपालिकाको सीमा क्षेत्रमा पर्ने तिनाउ नदीमा तिलोत्तमाले ठेक्का लगाएर उत्खनन् सुरु गरेपछि बुटवलले आफ्नो क्षेत्रमा तिलोत्तमाले उत्खनन् गरेको आरोप लगाएको छ ।

बुटवलको वडा नम्बर १७ र १८ तथा तिलोत्तमाको वडा नम्बर ४ र ६ मा पर्ने मणिग्रामपश्चिमको पुलदेखि उत्तरतर्फको नदी किनारमा तिलोत्तमाले ठेक्का लगाएर उत्खनन् गरिरहेको छ । बुटवलले भने उक्त क्षेत्र आफ्नो पालिकाभित्र पर्ने भन्दै विरोध जनाएपछि दुई पालिकाबीचको विवाद सतहमा आएको हो ।

यस विषयमा बुटवलले तिलोत्तमा नगरपालिकासँग छलफल समेत गरेको छ । “हामीले बुटवल क्षेत्रमा समेत तिलोत्तमाले उत्खनन् गरेपछि यसलाई रोक्नका लागि छलफल समेत गरेका छौं”–बुटवल उपमहानगरपालिका प्राकृतिक श्रोत तथा सम्पत्ति व्यवस्थापन शाखा प्रमुख रामप्रसाद अर्यालले न्युज बुटवल टुडेसँग भने–“तिलोत्तमाले यस्तै दादागिरी देखाउने हो भने अर्को वर्ष नदीजन्य पदार्थको ठेक्का प्रदेशले लगाउने गरी अगाडि बढ्छौं ।”

तटबन्धको जाली खोलाले बगाएकाले संभावित मानवीय क्षति रोक्नका लागि बुटवलले यसवर्ष खोलाको ठेक्का नलगाएको उनले बताए । “ठेक्का नलगाउने भएरै हामीले वातावरणीय परीक्षण प्रतिवेदन (आईई) पनि नगरेका हौं”–उनले भने । अर्यालले बुटवलले आइइई नगरेको मौका छोपेर तिलोत्तमाले आफ्नो सीमा क्षेत्रभन्दा अगाडि बढेर उत्खनन् गरेको र त्यसमा आफूहरुले विरोध जनाएको बताए ।

यता, तिलोत्तमा नगरपालिकाले भने आफूहरुको बुटवल उपमहानगरसँग नदीजन्य पदार्थ उत्खननमा कुनै विवाद नरहेको दावी गरेको छ । नगर प्रमुख रामकृष्ण खाणले जिल्ला समन्वय समितिसँगका बैठकका क्रममै सहमतिमा नदीजन्य पदार्थ उत्खनन्का लागि ठेक्का लगाउने निर्णय भएको र सोही अनुसार तिलोत्तमाले आइइई गरेर ठेक्का लगाएको दावी गरे । “बुटवलले किन आइइई गरेन, त्यो उसले जान्ने कुरा हो”–नगरप्रमुख खाँणले भने–“तर तिलोत्तमाले आइइई गरेर आफ्ने क्षेत्रमै उत्खनन् गरिरहेको छ, बुटवलको क्षेत्रमा हस्तक्षेप गरेका छैनौं ।”

तिलोत्तमा नगरपालिकाले अहिले ६ स्थानमा ठेक्का लगाइरहेको छ । यसबाट यो वर्ष झण्डै १० करोड राजश्व उठ्ने नगर प्रमुख खाँणले बताए । उनले भने–“सबै ठाउँको ठेक्का लगाउन पाएको भए थप पाँच करोड राजश्व बढी उठाउन सकिन्थ्यो, तर त्यो घाटा लाग्यो ।” बुटवलले भने ठेक्का नलगाएका कारण झण्डै १० करोड नदीजन्य पदार्थ बिक्रीबाट आउने राजश्व गुमाएको छ । प्राकृतिक श्रोत तथा सम्पत्ति शाखा प्रमुख अर्यालले यो राजश्व नआउँदैमा बुटवललाई केही फरक नपर्ने बताए । उनले बुटवलले अन्य क्षेत्रबाटै प्रयाप्त राजश्व ंसंकलन गरेको पनि दावी गरे ।

नदीजन्य पदार्थको उत्खनन् नगर्दा बिगतमा चोरी निकासी बढ्ने गरेको थियो । यसबाट स्थानीय सरकारको राजश्व गुमेको थियो । चोरी निकासीका कारण बिचौलियाले नदीजन्य पदार्थको अवैध बिक्रीबाट करोडौं आम्दानी गरेका थिए । इआइए गरेर नदीजन्य पदार्थको उत्खनन् गर्ने हो भने चोरी निकासी पनि रोकिने तिलोत्तमा नगर प्रमुख खाँणले बताए ।