खोज

अर्घाखाँची, ०१ जेठ ।

नेपाली सहित भारतीय पर्यटकहरू अर्घाखाँचीमा आउन लागेका छन् । तराईमा गर्मी बढ्दै गएपछि पर्यटकहरू चिसो खोज्दै अर्घाखाँचीमा आउने थालेका हुन् । जिल्लाको पाणिनि तपोभूमि क्षेत्र धार्मिक मात्र नभई शितल स्थलले पनि चिनिन्छ । यहाँबाट धेरै हिमाल र तराईको समथर भूभाग देख्न पाइन्छ । मनमोहक दृश्यहरू देख्न पाइने र गर्मीमा आउँदा शितलता हुने भएकाले पर्यटकको रोजाई पाणिनि तपोभूमि बनेको छ ।
तराई–पहाड–हिमाल छुने सालझण्डी ढोरपाटन सडक अन्तर्गत रूपन्देहको सालझण्डीबाट पाणिनिको निगाली हुदैँ तिनगीरे करिब ४२ किलोमिटर यात्रापछि दहमा आउन सकिन्छ । अहिले बाटो सजिलै बन्दै गएको पनि छ, पाणिनीमा आएका पर्यटकहरूका लागि पाणिनिमै सुविधासम्पन्न होटल रिसोर्टहरू पनि दुर्गाफाँटमा सञ्चालनमा आएका छन् ।

तातो क्षेत्रबाट यस स्थानमा आएपछि चिसो हावा र चिसो पानीका साथै चिसो वातावरणमा रम्न पाउँदा घुम्न आउने पर्यटकहरू पनि प्रफुल्लित हुने गरेका छन् । पहाडको मनोरम दृश्यले भरिपूर्ण पाणिनि तपोभुमी ऐतिहासीक क्षेत्र भएकाले पनि धार्मिक पर्यटकीय स्थलको रूपमा पनि विकसित हुँदै गएको छ । गत चैत्र २७ र २८ गते भएको पाणिनि तपोभुमि सम्मेलनले पनि पाणिनिको प्रचारप्रसारमा थप टेवा पुगेको छ । नेपाल सरकारका प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओली, लुम्बिनी प्रदेशका मुख्यमन्त्री चेतनारायण आचार्य, प्रतिनिधी सभाका सांसदहरू चन्द्र भण्डारी, ठाकुर गैरे, नेपाल सन्त समाजका अध्यक्ष तथा पाणिनि तपोभूमि संरक्षक समितिका संरक्षक श्री १००८ स्वामी ज्ञानान्द सरस्वती जी महाराज लगाएतको उपस्थितिले पनि पाणिनि तपोभुमिको पर्यटन विकासमा उल्लेखनीय टेवा पुगेको पाणिनि तपोभुमी संरक्षण समितीका अध्यक्ष पुष्कर पोख्रेलले बताए ।

पहाडको चुचुरोमा रहेको पाणिनि तपोभूमिमा समथर भूभाग, पोखरी छ । २०७६ सालमा नेपाल सरकारले छनोट गरेका देशका सय गन्तव्यभित्र परेको स्थान पनि हो पाणिनि । संस्कृत भाषाको व्याकरणको उत्पत्ति र रचना भएको अर्घाखाँचीको पाणिनि तपोभूमिमा हजारौं वर्षअघि पाकिस्तानको लाहोरबाट तपस्या गर्दै अर्घाखाँचीको खिदिममा आएका पाणिनि ऋषिले पणेनाको लेकमा तपस्या गरेर संस्कृत व्याकरणको रचना गरेको किंवदन्ती छ । पणिनि तपोभूमि क्षेत्र विश्व भाषा सम्पदाको प्रमुख स्थल पनि हो ।

यसै क्षेत्रमा आएर पाणिनि ऋषिले तपस्या गरेपछि भगवान् शिव प्रसन्न भएर डमरु बजाउँदै आदि चौध सूत्रको स्वर निकालेको र तिनै सूत्रबाट संस्कृत व्याकरणको रचना गरिएको मान्यता छ । त्यसैले यस क्षेत्रको व्यापक प्रचारप्रसार गर्न सके यसलाई विश्वमै नमुना धार्मिक पर्यटकीय स्थलका रूपमा विकास गर्न सकिनेमा पाणिनि गाउँपालिकाका प्रमुख प्रशासकीय अधिकृत रोमनाथ न्यौपाने बताउँछन् । विश्वकै प्राचीन भाषा उत्पत्ति भएको क्षेत्र भए पनि यो प्रचारप्रसार अभावमा ओझेलमा छ । त्यसैले यस क्षेत्रको प्रचारप्रसारका लागि विश्व भाषासँग सम्बन्धित सबै मानिस लाग्नुपर्ने पणेना स्थित नेपाल राष्ट्रिय उच्चमाविका प्रध्यानाध्यापक पुष्कर पोख्रेलले बताए ।

अर्घाखाँचीको पूर्वीक्षेत्रमा पर्ने पणेना र पोखराथोकको उच्च भागमा यो तपोभूमि पर्छ । यही तपोभूमिबाट उत्तरतर्फ हिमशृंखला, दक्षिणतर्फ तराईका फाँट र भारतीय भूमि देख्न सकिन्छ । पाणिनि ऋषिले पणेनामा तपस्या गरेर निस्किएका चौध सूत्रलाई ‘माहेश्वराणि सूत्राणि’ भनिएको र तीनैका आधारमा लघुसिद्धान्त, मध्यसिद्धान्त एवं सिद्धान्तकौमुदीको रचना गरिएको संस्कृतका विद्वानहरू बताउँछन् । यो क्षेत्र पाणिनि ऋषिले तपस्या गरेको र उनले यहीँ बसी व्याकरणको रचना गरेको भन्ने धेरै प्रमाण भेटिएको पुर्व जिविस सभाापति खगेन्द्र पोख्रेलको दाबी छ । हाल यो क्षेत्रमा एउटा पोखरी निर्माण गरिएको छ । यहाँका मन्दिर तथा पौवा पुननिर्माण सँगै निमार्णाधीन सभाहल अलपत्र छ ।

पाणिनि ऋषिले पणेनामा तपस्या गरेर निस्किएका चौध सूत्रलाई ‘माहेश्वराणि सूत्राणि’ भनिएको र तिनैका आधारमा लघुसिद्धान्त, मध्यसिद्धान्त एवं सिद्धान्तकौमुदीको रचना गरिएको संस्कृतका विद्वान्हरू बताउँछन् । पाणिनिका चौध सूत्रको प्रचारप्रसार र संस्कृतका व्याकरण रचना कार्यमा पाणिनिपछि कात्यायनी र पतञ्जलिसमेत लागिपरेको उनीहरूको भनाइ छ । पाणिनि तपोभुमिमा भएको सम्मेलनले प्रचारप्रसारलाई टेवा सँगै तपोभुमिमा बनेको डिपीआरअनुसार बजेट विनियोजन गराई थप भौतिक पुर्वाधारहरू निर्माण गर्नमा गाउँपालिकाको ध्यान रहने गाउँपालिका अध्यक्ष टेकराज न्यौपानेले बताए ।

पाणिनिमा आएका पर्यटकहरू स्थानीय रिसोर्ट तथा होटलमा गर्मीको बेला बस्ने गर्छन, देश सहित पाणिनिमा भारतीय पर्यटकहरू पनि रिसोर्टमा आउँने गरेको सगुन एग्रो रिसोर्टका सञ्चालक अर्जुन पोख्रेल बताउँछन् । रिसोर्टमा स्थानीय रूपमा उत्पादन भएको लोकल चामल, कोदो, फापर, गहुँको रोटी, लोकल कुखुराको झोल, लोकल माछा, स्थानीय जातको खसीको मासु, अचारसहितको खाना पर्यटकले मन पराउँछन् । पाणिनि तपोभूमिको भ्रमणपछि पर्यटकहरू बास बस्नका लागि दुर्गाफाटमा पुग्छन, बिहानै उठेर पाणिनिमा आएका पर्यटक सुपादेउराली मन्दिरमा पनि पुग्छन् । अर्घाखाँचीमा पाणिनि तपोभूमि, दुर्वाशेश्वर गुफा, सिद्धेश्वर गुफा धातिवाङ्ग, सुपादेउराली मन्दिर, अर्घाभगवती मन्दिर, मालारानी मन्दिर, सेङ्गलेङ्ग दह, बल्कोट पौवा, छत्रमहाराजको मन्दिर, कालीकाठी लेक, डमरु दह लगाएतका स्थलहरू पर्यटकको रोजाईमा पर्दछन् ।