खोज

झ्याप्प हेर्दा सामान्य बच्चा जस्तै देखिने अरू बच्चा र अटिजम बच्चामा त्यति केही पनि भिन्न नलाग्ने तर जब व्यवहार गर्दै गयो उनीहरूको प्रतिक्रिया देखेपछि मात्र फरक अवस्था देखिएपछि उसमा केही समस्या रहेछ भनेर पत्ता लाग्ने अवस्थालाई अटिजम भनिन्छ । शारीरिक आकार प्रकार बहुतै राम्रो सुन्दर । सबै कुरा जानेका बुझेका जस्तै लाग्ने एकदमै इन्टेलिजेन्ट देखिने तर हामीले बाबु नानी भनेर पटकपटक बोलाउँदा पनि कत्ति पनि रेस्पोन्स नगर्ने फर्केर अनुहारमासम्म नहेर्ने खालका बानी व्यवहारहरू हुने गर्छन् । झ्याप्प हेर्दा घमण्डी अथवा जिद्दी स्वभावका जस्ता लाग्छन् । यो किन यस्तो अवस्था आएको हो भन्ने कुरा अझैसम्म अनुसन्धानकै विषय बनेको छ । अटिजमलाई अहिलेसम्म पनि विश्व स्वास्थ्य संगठनले यही कारणले भएको हो, यसको निश्चित कारण यो नै हो भनेर कुनै ठोस निश्चितता दिन सकेको छैन । यो अझैपनि अनुसन्धानकै विषय बनेको छ । किन र के कारणले हुन्छ भन्ने पत्ता नलागेको तर दिनानुदिन यो समस्या एकदमै बढीरहेको र यसले विकराल रूप लिएको देखेर विश्व स्वास्थ्य संगठनले पनि मानवीय संकटकालीन अवस्था भनेर घोषणा गरेको छ ।

यदि यस्तै अवस्था दोहोरीराख्ने हो भने अब जन्मिने प्रत्येक दुईजना बच्चामा एकमा अटिजम हुने निश्चित जस्तै भएको छ । आफ्ना सन्तानलाई अटिजम छैन भनेर पनि ढुक्क हुने अवस्था रहेन किनकि अब तिनै सन्तानले जन्माउने बालबच्चाहरू कस्ता हुने हुन् भन्ने चिन्ताको बिषय बनेको छ अटिजम । यो अवस्था नबुझ्ने जनचेतनाको कमीको कारणले र कतिले त आफ्नो परिवारमा केही पनि समस्या छ भनेर अरूको माझ ल्याउन नचाहेको कारणले कति धेरै शिक्षित नै लाग्ने परिवारले पनि आफ्ना यस्ता अटिजमका बच्चाहरूलाई घरभित्रै थुनेर बाहिर आउन नदिएर स्कुलहरूमा पनि भर्ना नगरेर घरमै राखेको घटनाहरू पनि सुन्न देख्न पाइएको छ । कति ठाउँहरूमा यो अटिजम हो भनेर अवस्था नबुझ्नाले बाँधेर राख्ने, खोर बनाएर छुट्टै खोरमा राखेर उसलाई बन्दी बनाउने, खानेकुराहरू उसलाई खोरमै लगेर खुवाउने, रसीले हात खुट्टा बाँधेर राखिदिने, एउटा छुट्टै कोठामा थुनेर राख्ने जस्ता घटनाहरू पनि देखिएका छन् । कतिले झारफुकबाट निको हुन्छ कि भनेर झारफुक लगायतका मठ मन्दिरहरूमा धाउने कामहरू पनि गरिराख्नुभएको छ । तर यो केही पनि फरक पर्नेवाला नै छैन । यसलाई त बरु स्वीकार गरेर दिनानुदिन आफू क्रियाशील बनेर उनीहरूलाई बहुतै धेरै कुराहरू सिकाएर समस्या समाधान गर्न सकिन्छ । सिकायो भने यिनीहरूले पनि धेरै कुराहरू सिक्न र गर्न सक्छन् । यिनीहरू परिवर्तन रुचाउँदैनन् तैपनि यिनीहरूलाई दिनानुदिन एक एकवटा नयाँ कुराहरू सिकाउँदै लग्यो भने यिनीहरूले छिटो बिर्सिँदैनन र आफूले गरेको कामहरूलाई दीर्घकालीन पनि बनाउँछन् । यो अवस्थालाई राम्रोसँग बुझेर मनन गरेर सहयोगी बन्नु जरुरी छ । यो नै कारणले अटिजम हुन्छ भन्ने कुनै निश्चित कारण अहिलेसम्म पत्ता नलागे जस्तै यो नै लक्षण हुन्छ भनेर कुनै निश्चित लक्षण पनि हुँदैन । किनकि यसका व्यक्तिपिच्छेका फरक फरक लक्षणहरू हुने गर्छन् । कसैलाई एकदमै चकचक गर्न मनपर्छ, कसैले हातहरू एकदमै हल्लाइराख्ने, खुट्टाको औंलाले मात्र हिँडिदिने, टाउको घुमाउने, यत्तिकै उभी राख्ने, उफ्री राख्ने अथवा फरक तरिकाले खेलिरहेका हुन्छन् । सबैको एउटै खालको लक्षणहरू पनि हुँदैन । कसैलाई भाँडाको आवाज बजेको एकदमै मनपर्छ भने कसैले थोरै घडीको सुई मात्रको आवाज पनि सुन्न सक्दैनन् । अटिजमलाई जति छिटो एक्सेप्ट गर्यो त्यति नै सहज हुन्छ । हामी डराएर लुकेर लुकाएर होइन यिनीहरूलाई जस्तो छन्, त्यस्तै परिभाषित गरेर समाजमा अगाडि बढाउन जरुरी छ । अटिजम भएका कति धेरैले बहुतै राम्रा ठूला कामहरू गरेर पनि देखाएका छन् । जो विश्व प्रख्यात बनेको छन् । उनीहरूको इतिहास हेर्दाखेरी उनीहरूमा पनि माइल्ड अटिजम थियो भन्ने रिसर्चले देखाएको छ ।

त्यसैले अटिजमलाई भयावहको रूपमा होइन स्वीकार्य मानेर यो अवस्थालाई सहज बनाउन मद्दत पु¥याउनु हाम्रो कर्तव्य हो । कसैको बच्चालाई अटिजम छ भन्दैमा उसलाई बहुतै फरक ढंगले हेर्नु अनावश्यक हो । यो अवस्था भोलि जो कोहीमा पनि आउनेवाला छ । त्यसकारणले यो अवस्थालाई बुझौं र आफ्नो तर्फबाट जे जसरी सकिन्छ सहयोग गरौं । जनचेतनाको कमी भएका ती ठाउँहरूमा यो अवस्थालाई बुझाउने कोसिस गरौं । र, यी बच्चाहरू राख्नको लागि भनेर खोलिएका तालिम केन्द्रहरू छन् भनेर पनि त्यहाँ सूचना दियौं भने धेरै सहज वातावरण सिर्जना हुन्छ । वातावरण प्रदूषण, अस्वस्थकर खानेकुरा, बढ्दो विद्युतीय तरङ्गहरूको प्रयोग आदि आदि कारणले यो अवस्था आएको हुन सक्ने अनुमान लगाइएको छ । तैपनि यो नै कारण हो भनेर अहिलेसम्म त्यस्तो कारण चाहिँ पत्ता लगाउन सकिएको छैन । अटिजमको तथ्याङ्क हेर्दाखेरि केही वर्ष अगाडि प्रत्येक १० हजारमा एकजनामा अटिजम थियो । त्यसैगरी एक हजारमा एकजनामा अटिजम र यसभन्दा अगाडिको तथ्याङ्कमा प्रत्येक ६५ जनामा एकजनामा अटिजम भएकोमा यसपालिको तथ्याङ्कमा प्रत्येक ३७ जनामा एकजनालाई अटिजम छ भनेर पुष्टि भएको छ । यो एकदमै भयावह अवस्था हो । औषधि नै पत्ता नलगाइएको कुनै रोग भनेर परिभाषित पनि नभएको यो अवस्थाले यो रूप लिनु भनेको समस्याको विषय हो । तैपनि यसलाई स्वीकार गर्नु बाहेक हामीसँग अर्को कुनै विकल्प पनि छैन । यही समस्याले गर्दा विभिन्न स्थानमा अटिजम केयर सेन्टरहरू सञ्चालनमा रहेका छन् । यो समस्या भएका बालबच्चा छन् भने ती तालिम केन्द्रहरूमा पठाउनु आवश्यक हुन्छ । यस्ता बच्चाहरूलाई डराउन दिएर, धम्क्याएर, रिसाएर, दण्ड दिएर कहिलेपनि सुधार गर्न सकिँदैन । यिनीहरूले मिठासको भाषा मात्र राम्रोसँग बुझ्न सक्छन् । रिसाएर गरेको कुनैपनि कार्यहरू गर्दैनन् । मोबाइल अत्याधिक खेलाएर अटिजम हुन्छ भन्ने जुन हाम्रो धारणा छ, मोबाइल अत्यधिक खेल्नको कारणले मात्र अटिजम हुने होइन । केही सिम्टमहरू बच्चामा भएको र मोबाइल अझ बढी मात्रामा हेर्दाखेरि जुन उमेरमा सिक्नुपर्ने कुराहरू हो त्यो नसिकेर एकोहोरो सुनाई मात्र सुन्दाखेरी उनीहरूले वातावरणसँग एक्सपोज हुन सक्दैनन् र सिकाई ढिला हुने देखिन्छ । यसलाई भर्चुअल अटिजम पनि भनिन्छ तर यो मोबाइलको स्क्रिनबाट जति छिटो छुटाउन सक्यो र उनीहरूलाई वातावरणीय तत्वहरूसँग समायोजन गरायो जसरी सरल तरिकाले आउँछ । त्यसरी नै सरल तरिकाले यो निवारण पनि हुने हुँदा मोबाइलको लत छुटाउनु नै सबैभन्दा उत्कृष्ट उपाय हुन जान्छ । अटिजमको सुरुवाती चरणमा नै बच्चालाइ धेरै भन्दा धेरै समय हामीले दिन सक्यौं भने उनीहरूमा धेरै हदसम्म सुधार हुन सक्ने सम्भावना हुन्छ । तर बिडम्बना बच्चालाई अटिजम छ भनेर थाहा पाइसकेपछि अभिभावकहरू आफै धेरै चिन्तामा पर्ने, आफै डिप्रेसनमा जाने र उनीहरूलाई त्यो स्टेजमा जुन कुराहरू सिकाउनु पर्ने हो, त्यो कुराहरू सिकाउन नसक्नुको कारणले उनीहरूमा त्यो समस्या अझ धेरै बल्झिएर नाजुक अवस्थासम्मै पुग्ने अवस्था आएको हुन्छ । पछि उनीहरूलाई सिकाएको कुरा पनि नसिक्ने अवस्थामा पुगिसकेको हुन्छन् । त्यसकारणले यदि बच्चालाई अटिजम छ भनेपनि धेरै स्ट्रेस नलिकन उनीहरूसँग हाँसेर खेलेर हामी उसको पहिलो शिक्षक महसुस गरेर आफूले लिनुपर्ने तालिमहरू पनि लिएर उससँग राम्रोसँग व्यवहार गरेर उसलाई धेरै कुराहरू सिकाउन सकिन्छ । भविष्यमा केही गराउन सकिन्छ । त्यसकारणले धेरै स्ट्रेस लिएर भन्दा पनि बच्चाहरूलाई धेरै कुरा सिकाउनमा जोड दिएर समय ब्यतित गर्नु आवश्यक छ । कहिलेकाहीँ अटिजम कतै मेरै कारणले भयो कि वा मैले चाहिने जति हेरेन कि मैले जति दिनुपर्ने हो त्यति स्यार सुसारहरूमा कमी गरे कि भनेर पनि ग्लानी बोध गरेको पनि पाउन सकिन्छ । तर, होइन आफूले आफूलाई दोष दिएर होइन । यो एउटा पत्तो नै नपाईकनै आइदिने अवस्था हो भन्ने मानेर यसलाई स्वीकार गरेर सजग हुनु आवश्यक हुन्छ । बच्चालाई धेरै भन्दा धेरै कुरा सिकाउन सकिन्छ ।