खोज

सुर्खेत, ६ फागुन ।

प्रचुर संभावना भएरपनि लगानीको अभावमा प्रष्फुटन हुन नसकेको कर्णालीमा लगानीको लगनको लागि आउला त ? कहिले जुर्ला त कर्णालीमा लगानीको लगन ? यही विषयमा केन्द्रित रहेर आइतवार वीरेन्द्रनगर स्थित बुलबुले उद्यान परिसरमा बहस भयो । कर्णाली उत्सव कुडा कर्णालीकाको लगानीको लगन सत्रमा कर्णालीमा लगानीको विषयमा छलफल भयो ।

यस सत्रका वक्ताहरू थिए, कर्णालीका आर्थिक मामिला तथा योजना मन्त्री वेदराज सिंह, नेपाल उद्योग वाणिज्य महासंघका वरिष्ठ उपाध्यक्ष अन्जन श्रेष्ठ र नविल बैंकका अध्यक्ष उपेन्द्र पौडेल । जसलाई पत्रकार गोविन्द खत्रीले कर्णालीमा लगानीको लगन कहिले आउँछ भनेर पहिलो प्रश्न गरे ।

आर्थिक मामिला तथा योजना मन्त्री सिंहले कर्णालीमा पूर्ण रुपमा लगानीमैत्री वातावरण बन्न नसकेको बताए । ‘कर्णालीले संघीयतापछि जल, जंगल, जमिन उपभोगको यात्रामा छ,’ मन्त्री सिंहले भने, ‘ठूलो भूगोल र सीमित स्रोत साधनले गर्दा अहिले नै नागरिकले देखिने र महसुस गर्ने गरी लगानीमैत्री वातावरण बन्न नसकेको अवस्था हो, तर पनि साविकको मध्यपश्चिम र आजको ६ वर्ष पछिको कर्णाली नागरिकले महसुस गर्न सक्छन् ।’ उनले कर्णालीमा लगानीको लागि लगन पर्खिराख्न पर्ने अवस्था भने नरहेको औल्याए ।

अब कर्णालीमा आवश्यकताका आधारमा कर्णालीका साधन र स्रोतको सही ढंगले प्रयोग गर्न अझै आवश्यक रहेको उनको भनाई थियो । यसका लागि सरकारका तर्फबाट गर्ने प्रयासहरू अघि बढाएको उनले बताए ।

नीतिगत कुराको कमीका कारणले लगानी गर्ने दाताहरुले लगानी गर्न नसकेको हुन सक्ने सरकारको पनि बुझाइ रहेको मन्त्री सिंहले बताए । आगामी बैशाख १९ र २० गते कर्णाली लगानी विकास सम्मेलनको आयोजना गरिएको छ । ‘लगानी सम्मेलनमा निजी क्षेत्रले आफ्नो लगानीको सुरक्षा, लगानी मैत्री वातावरण, लगानी योग्य क्षेत्र पहिचान गर्ने गरी प्रस्तावहरु तयार गरेर त्यो सम्मेलनमा सहभागी बन्दैछौं’ उनले भने, ‘दाताहरुले पनि लगानीको प्रतिफल र सुरक्षाको कुरा ग्यारेन्टी गर्ने गरी सम्मेलनको तय हँुदैछ ।’ संघीयतापछि कर्णालीले विकासको जग बसालेको उनको भनाई थियो । कर्णाली र भेरी करीडोर सम्पन्न भयो भने विकासको पूर्वाधारको जग पूर्ण हुन मन्त्री सिंहले बताए ।

नेपाल उद्योग वाणिज्य महासंघका वरिष्ठ उपाध्यक्ष क्षेष्ठले पनि लगानीको लागि लगन कुरिराख्नु पर्ने अवस्था चाहि नभएको भनाई राखे । तर कर्णालीको चुनौती भौतिक पूर्वाधार रहेको श्रेष्ठले बताए ।

‘कर्णालीमा भौतिक चुनौती प्रमुख कारण हो भन्ने मलाई लाग्छ’ उनी भन्छन्, ‘यहाँ लगानी गर्न खोज्ने उद्योगीले भौतिक चुनौति भोग्नु परेको मैले बुझेको छु ।’ व्यावसायिक वातावरण बनाउन नसकेको र आर्थिक पाटोलाई प्रश्रय दिन नसकेकोले लगानीको वातावरण बन्न नसकेको उनको भनाई छ ।

निजी क्षेत्रलाई विश्वास गरेर साथ लिने हो भने लगानी गर्न तयार रहेको उनले बताए । सरकारका नीति नियमहरु स्पष्ट हुन जरुरी रहेको उनले जनाए । नविल बैंकका अध्यक्ष पौडेलले वातावरण भएमा बैंकहरु पनि लगानी गर्न तयार रहेको बताए ।

‘बैंक भनेको पानी हो । जतातिर ओरालो र सम्भावना छ त्यतैतिर बग्छ । यसलाई कुलो बनाएर कर्णालीले ल्याउन सक्नुपर्छ, त्यसको लागि व्यवसाय गर्ने वातावरण हुन जरुरी देखिन्छ । व्यवसाय भएपछि बैंकहरु आउँछन् । ’दिएको पैसा फिर्ता आउँछ भन्ने लागेपछि जहाँ गएर पनि लगानी गर्न सक्ने उनले बताए । ‘दुरदराजमा पनि बैंकहरु पुगेका छन्,’ उनले भने, ‘बैंकले सहयोग गर्नको लागि लिने मान्छे आउन जरुरी छ ।’